Zakończenie

U schyłku XX wieku po 50- latach integrowania się, Unia Europejska stanęła przed piątym z kolei poszerzeniem. Jej pełnoprawnymi członkami będą mogły zostać spełniające wszystkie kryteria, wybrane państwa Europy Środkowej i Wschodniej.

Poszerzenie to nie przypomina jednak dotychczasowych czterech, gdyż po raz pierwszy warunkiem przyjęcia nowych państw nie są tylko dwa warunki jakie stawiał Traktat Rzymski (państwo kandydujące musiało być europejskie i demokratyczne), ale spełnienie szeregu kryteriów sformułowanych w Kopenhadze. Niewątpliwie jest to dowód na to, że Unia stawia coraz wyższe wymagania wobec państw kandydujących. Tymczasem obecni kandydaci to państwa, które jeszcze dziesięć lat temu znajdowały się po drugiej stronie żelaznej kurtyny. Dziś nadal stoją przed poważnymi wyzwaniami związanymi z przebudową systemów politycznych i gospodarczych na wzór zachodnio-europejski, która głównie odbywa się przy użyciu ich własnych środków. Polska i Republika Czeska przez ostatnie dziesięć lat dokonywały zmian systemu państwowego w sferze politycznej. Obecnie dzięki tej transformacji podstawą funkcjonowania tych państw są demokratyczne struktury oparte na zasadach państwa prawa i koncepcji społeczeństwa obywatelskiego. W niespełna dziesięć lat po rozpoczęciu procesu transformacji, głębokich zmian wymaga prawodawstwo, które odbiega od standardów zachodnio-europejskich. Wiele pozostało do zrobienia w dziedzinie unowocześniania produkcji i zarządzania, która wymaga dużych nakładów finansowych.

Osiągnięcia przodujących w reformach państw Europy Środkowej i Wschodniej, do których niewątpliwie należą Republika Czeska i Polska pod wieloma względami przewyższają osiągnięcia jakimi legitymowały się przed przystąpieniem słabiej rozwinięte państwa zachodnio-europejskie. Obie drogi transformacji "ewolucyjna" i "rewolucyjna" dały zadowalające efekty. Prywatyzacja znajduje się już w zaawansowanym stadium, obroty z UE w całości handlu wskazują na duży stopień przystosowania do standardów unijnych. Niektóre wskaźniki jak na przykład poziom PKB na mieszkańca czy poziom inflacji są już na takim samym poziomie jak we wspomnianych krajach Europy Południowej przed przystąpieniem do WE. Polska i Czechy pod względem deficytu budżetowego i długu publicznego spełniają kryteria z Maastricht.

Unia stwarza ogromne szanse dla krajów kandydujących. Przesądzone członkostwo Polski i Czech w NATO poprawi nieco komfort negocjacji z Unią, które niewątpliwie będą jednymi z najtrudniejszych. Przystąpienie do Unii będzie korzystne dla obu krajów, gdyż pomoże im w rozwoju gospodarczym i budowaniu państwa, które będzie mogło sprawnie funkcjonować w XXI wieku. Na pytanie czy przystąpienie do Unii obu krajów jest najlepszym z możliwych wariantów, odpowie historia najwcześniej za kilkadziesiąt lat. Na razie wydaje się, że jest to jedna z najlepszych alternatyw, gdyż pozostanie na etapie stowarzyszenia, bez poczucia pewności co do pełnego członkostwa osłabiłoby wiarę społeczeństwa w sens kosztownego, choć niezbędnego procesu transformacji.

Strategicznym celem Polski jest awans gospodarczo-polityczny całego regionu środkowo-wschodniej Europy i przesunięcie punktu ciężkości w układzie europejskim na wschód. Może to zresztą stać się podstawą przyszłej współpracy między UE a Rosją, w której Polska będzie pełniła rolę pomostu. Kolejne dziesięciolecie będzie wyzwaniem zarówno dla Polski i Republiki Czeskiej jak i dla Unii Europejskiej. Oba kraje kandydujące będą musiały dokończyć proces transformacji i jak najpełniej zintegrować się z UE. Z kolei Unia powinna zdążyć zreformować swoje struktury jeszcze przed przyjęciem nowych członków. Na razie proces ten przebiega bardzo wolno i nie daje zbyt wiele nadziei na szybkie poszerzenie. Sytuacja wydaje się jeszcze bardziej skomplikowana po zmianie rządów w RFN. Nowy kanclerz G. Schroeder, nie sprecyzował daty kolejnego poszerzenia UE, w przeciwieństwie do swojego poprzednika H. Kohla. Daty, które jeszcze do niedawna podawano a więc rok 2000, 2001 zdążyły się już zdezaktualizować.

Bibliografia.

1. A. Marszałek "Integracja europejska", Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 1997.
2. S. Marciniak "Struktura gospodarcza Polski. Optymalne kierunki zmian.", PWE, Warszawa 1986.
3. M. Schafffer "The National Economies of Europe", Longman and New York 1992.
4. Komisja Europejska "Agenda 2000", Bruksela 1997.
5. W. Bąk, R. Michalski, D. Rosati "Wstęp do polityki gospodarczej", IKC i HZ Warszawa 1990.
6. R. Cameron "Historia gospodarcza świata". Książka i Wiedza Warszawa 1996.
7. M. Szczepaniak "Czechosłowacja w latach 1989-1992", Prace politologiczne, AE Poznań1995.
8. P.Bożyk "Współpraca gospodarcza krajów RWPG". PWE 1976.
9. P. Bożyk, J. Misala "Stosunki gospodarcze Wschód-Zachód", PWE 1975.
10. Główny Urząd Statystyczny, "Gospodarka Polska na tle wybranych krajów europejskich", GUS Warszawa 1971.
11. P. Bożyk "Którędy do Europy", Graf-Punkt Warszawa 1993.
12. K. Dyba,J. Svejnar "An overview of recent economic developments in Czech Republic", CERGE-EI Praga, kwiecień1994.
13. S. Simonic "Possible ways of economic transformation in Czecho-Slovakia" "Die Transformation der osteuropaischen Lander in die Marktwitschaft." ,LTI 1992.
14. D. Hubner "Transformacja w Europie Środkowej i Wschodniej", PWN 1993.
15. L. Ciamaga "Transformacja rynkowa", PWN 1994.
16. K. Gawlikowska-Hueckel "Polska-EWG", Gdańsk 1993. Warsaw Economy Research Institute "Poland 1993/1994",Warsaw School of Economics 1993.
17. J. Kaleta "Jak wyjść z kryzysu", Poltext 1994.
18. D. Hubner "Procesy transformacji w Polsce", PAN Warszawa 1995.
19. M. Szczepaniak, P.Andrzejewski "Państwa Wyszehradzkie", AE Poznań1996.
20. E. Borenstein, T.Van der Willigen "Stabilization and structural reform in the Czech Republic", IMF Washington DC March 1992.
21. R. Frydman, A.Rapaczyński "Proces prywatyzacji w Europie Środkowej i Wschodniej", Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne Warszawa 1993.
22. P. Andzejewski, M.Szczepaniak "Problemy transformacji wewnętrzej integracji ekonomicznej państw Grupy Wyszehradzkiej", AE Poznań1995.
23. Research Raports Wiener WIIW, No243 luty 1998.
24. A. Rusek "Czech economic crisis: policy’ s revenge? Beihefte der Konjunktupolitik, Heft 45/1997. Komisja Europejska "Commission opinion on the Czech Republic’s application for membership of the EU", Bruksela 15 lipca 1997.
25. P. Andrzejewski, M.Szczepaniak "Państwa Grupy Wyszehradzkiej". Przegląd Zachodni nr 4/1995.
26. M. Mejstrik "Evolutionary problems of the Czech Economy", Czech Business and Trade 11/1997.
27. B. Sierszuła "Głęboka korekta", Rzeczpospolita z 18 kwietnia 1997.
28. P. Apanowicz "Kolejny rekordowy rok", Rzeczpospolita z 31 stycznia 1998.
29. D. Walewska "Co Polska musi zrobić", Rzeczpospolita z 5-6 lipca 1997.
30. J. Safuta "Duży kraj, duży kłopot", Polityka nr 48 z 29 listopada 1997.
31. A. Inotai "Dlaczego rozszerzenie Unii Europejskiej na Wschód stanowi nową jakość", Studia Europejskie 4/1997, Warszawa 1997.
32. Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową "Podstawowe wskaźniki rozwoju gospodarczego Polski", Rzeczpospolita z 25 kwietnia 1997.
33. Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową "Podstawowe wskaźniki rozwoju gospodarczego Polski", Rzeczpospolita z 25 lipca 1997.
34. 37. Memorandum rządu na temat polityki gospodarczej "Intencje i konkrety",Rzeczpospolita z 28 grudnia 1989.
35. G.Kołodko "Strategia dla Polski. Pakiet 2000." , Przegląd rządowy nr 6/1996.
36. K. Grzybowska "Dobre perspektywy", Rzeczpospolita z 19 września 1997.
37. A. Błaszczyk "Gospodarcze scenariusze dla Polski" , Rzeczpospolita z 20 stycznia 1997.
38. T. Gruszecki "Zbliża się chwila prawdy", Rzeczpospolita z 3 kwietnia 1998.
39. J. Stańczyk "Zmiany systemowe w postsocjalistycznych państwach Europy. Środkowej i Wschodniej", studia europejskie nr 3/1997, Warszawa 1997.
40. K. Strzała "Wolniej do przodu", Rzeczpospolita z 29 stycznia 1999.
41. Czech National Bank, Monthly Bulletin 9/1998.
42. Ministry of Finance of the Czech Republic, Departement of Financial Policies "Czech Republic. Macroeconomic Forecast", Praga 1999.

Autorka: mgr Monika Gola