Powrót Home 1 strona       Forum | Zarządzanie | Eksport | Linki | Autorzy       Napisz do nas Kontakt     Szukaj w Exporterze.pl Szukaj
Powrót - Unia Europejska

  Prezentacja wyników negocjacji  
Spis Treści
 
GENEZA ORAZ PRZEBIEG PROCESU NEGOCJACJI
Uwarunkowania procesu integracji europejskiej
Przebieg procesu negocjacji
Prezentacja wyjściowego stanowiska negocjacyjnego Polski
PREZENTACJA WYNIKÓW NEGOCJACJI
01. Swobodny przepływ towarów
02. Swobodny przepływ osób
03. Swoboda świadczenia usług
04. Swobodny przepływ kapitału
05. Prawo spółek
06. Polityka konkurencji
07. Rolnictwo
08. Rybołówstwo
09. Polityka transportowa
10. Podatki
11. Unia Gospodarcza i Walutowa
12. Statystyka
13. Polityka społeczna i zatrudnienie
14. Energia
15. Polityka przemysłowa
16. Małe i średnie przedsiębiorstwa
17. Nauka i badania
18. Edukacja, kształcenie i młodzież
19. Telekomunikacja i technologie informacyjne
20. Kultura i polityka audiowizualna
21. Polityka regionalna i koordynacja instrumentów strukturalnych
22. Środowisko
23. Ochrona konsumentów i zdrowia
24. Wymiar sprawiedliwości i sprawy wewnętrzne
25. Unia celna
26. Stosunki zewnętrzne
27. Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa
28. Kontrola finansowa
29. Finanse i budżet
30. Instytucje
31. Inne
OCENA REZULTATÓW NEGOCJACJI AKCESYJNYCH

GENEZA ORAZ PRZEBIEG PROCESU NEGOCJACJI O CZŁONKOSTWO POLSKI W UNII EUROPEJSKIEJ


Zakończenie negocjacji o członkostwo Polski w UE jest ukoronowaniem wieloletniego wysiłku polskiego społeczeństwa na rzecz integracji Polski z Unią Europejską. Jest symbolem powrotu Polski do europejskich korzeni oraz zajęcia należnego jej miejsca wśród narodów Europy.

Idea włączenia Polski w nurt procesu integracji europejskiej była motorem reform przeprowadzanych w ciągu ostatnich kilkunastu lat.

Perspektywa uzyskania członkostwa w Unii Europejskiej stanowiła w powszechnym odczuciu szansę przyspieszenia budowy otwartego społeczeństwa demokratycznego, wzrostu gospodarczego, dobrobytu oraz rozwoju cywilizacyjnego.

Pierwszym krokiem na drodze europejskiej integracji było podpisanie 16 grudnia 1991 r. Układu Europejskiego, ustanawiającego stowarzyszenie Polski ze Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi.

Dzięki porozumieniu ponad politycznymi podziałami w zakresie priorytetowego znaczenia integracji z Unią Europejską dla polskiej racji stanu oraz wysiłkom kolejnych polskich rządów, osiągnięty został postęp w przygotowaniu Polski do członkostwa w Unii, umożliwiający rozpoczęcie negocjacji o członkostwo 31 marca 1998 r. oraz ich zakończenie na spotkaniu Rady Europejskiej w Kopenhadze, 13 grudnia 2002 r.

Uzyskanie tak spektakularnego sukcesu, polegającego na skróceniu dystansu rozwojowego między Polską i państwami UE oraz na spełnieniu kryteriów członkostwa w tak krótkim czasie nie byłoby możliwe bez zrealizowania przez Polskę szeregu celów pośrednich, niezbędnych dla uznania naszego kraju przez Unię Europejską za państwo gotowe do rozpoczęcia rokowań.

Osiągnięcie tego celu nie byłoby także możliwe bez stworzenia naszemu krajowi korzystnego otoczenia zewnętrznego w dążeniu do członkostwa w UE. Ułatwiła to w pierwszej kolejności silna wola polityczna po stronie państw członkowskich UE, dla których podobnie jak i dla Polski, idea rozszerzenia oznaczała przede wszystkim likwidację pojałtańskiego podziału Europy oraz powrotu do normalności na kontynencie, normalności niezbędnej dla zapewnienia Europie należnego miejsca na arenie międzynarodowej, stworzenia społeczeństwom dalszych perspektyw postępu gospodarczego oraz cywilizacyjnego rozwoju.

Zakończenie negocjacji o członkostwo w UE, nakreślając precyzyjnie perspektywę przystąpienia do UE oznacza, że Polska przyjęła na siebie bardzo konkretne zobowiązania. Najogólniej podsumowując wynik rokowań należy stwierdzić, że Polska wyraziła zgodę na przyjęcie całości wspólnotowego dorobku prawnego UE. Nie wszystkie standardy unijne będą jednak obowiązywać w Polsce od daty uzyskania członkostwa. Niektóre regulacje wymagać bowiem będą stopniowego wprowadzenia i data ich pełnej implementacji została przesunięta poza datę przystąpienia Polski do UE.

W przedkładanym Raporcie omówione zostały wyniki negocjacji poprzez przedstawienie podjętych zobowiązań w odniesieniu do poszczególnych dziedzin prawodawstwa wspólnotowego (na użytek negocjacji pogrupowanych w tzw. obszary negocjacyjne), uzyskanych przez Polskę rozwiązań przejściowych oraz zasad udziału Polski w politykach wspólnotowych w pierwszych latach członkostwa.

 

Uwarunkowania procesu integracji europejskiej


Na kształt i przebieg negocjacji o członkostwo w UE wpływ wywierało wiele zewnętrznych oraz wewnętrznych czynników, tak o pozytywnym jak i negatywnym charakterze.

Wśród zewnętrznych uwarunkowań sprzyjających procesowi negocjacji wymienić należy:

Główne czynniki zewnętrzne ograniczające dynamikę rozmów to:

Efektywne prowadzenie rokowań akcesyjnych nie byłoby możliwe bez spełnienia przez Polskę szeregu uwarunkowań wewnętrznych:

 

Przebieg procesu negocjacji


Negocjacje o członkostwo Polski w Unii Europejskiej rozpoczęły się 31 marca 1998 roku, w wyniku decyzji podjętej przez Radę Europejską w Luksemburgu (grudzień 1997 r.). Wśród państw zaproszonych do rokowań oprócz Polski znalazł się Cypr, Czechy, Estonia, Słowenia i Węgry. Finał rokowań nastąpił podczas szczytu Rady Europejskiej w Kopenhadze 13 grudnia 2002 r. Wraz z "szóstką luksemburską" rozmowy zakończyły cztery spośród sześciu państw kandydujących zaproszonych do rokowań w wyniku decyzji szczytu UE w Helsinkach (grudzień 1999 r.): Litwa, Łotwa, Malta i Słowacja.

Negocjacje o członkostwo w UE mają swoją specyfikę i oryginalne zasady.

Stronami negocjacji są - kraj kandydujący i piętnaście państw członkowskich UE. Obie strony mają wspólny cel - członkostwo kraju kandydującego w Unii Europejskiej na warunkach, które pozwolą mu wywiązać się jak najlepiej z obowiązków wynikających z członkostwa. W interesie zjednoczonej Europy jest aby, każdy spośród jej członków był mocnym ogniwem w budowanej misternie od 50 lat konstrukcji.

Członkostwo w UE wiąże się z przyjęciem całości jej dorobku prawnego. W toku negocjacji uzgadniane są rozwiązania przejściowe, w sytuacji, kiedy kraj kandydujący uznaje, iż przyjęcie pewnych regulacji, wiążąc się z istotnymi nakładami finansowymi, nie będzie możliwe od momentu uzyskania członkostwa. Poza określeniem długości i zakresu okresów przejściowych negocjacje dotyczą ustalenia wysokości udziału kraju kandydującego w budżecie UE oraz określenia sposobu uczestnictwa w politykach wspólnotowych.

Negocjacje toczą się w ramach Międzyrządowej Konferencji Akcesyjnej. Strony reprezentowane są przez ministrów spraw zagranicznych, a na poziomie roboczym - zastępców szefów delegacji: ambasadorów państw UE i głównych negocjatorów po stronie krajów kandydujących.

Komisja Europejska, odgrywając niezwykle istotną rolę w tym procesie, jest pośrednikiem między negocjującymi stronami.

Podczas zakończonych właśnie negocjacji skorzystano z doświadczeń poprzedniego rozszerzenia UE i podzielono całość substancji negocjacyjnej na 31 obszarów. Ponadto strony przyjęły generalną zasadę, że stanowisko zajęte w danym obszarze negocjacyjnym nie mogło wpływać na stanowisko w innych obszarach oraz iż niczego nie można uznać za ostatecznie uzgodnione dopóki nie uzgodniono wszystkich warunków członkostwa.

Etapem przygotowawczym negocjacje był przegląd prawa wspólnotowego i porównanie go z prawem polskim. W wyniku dokonanego przeglądu Polska w stanowisku negocjacyjnym składała deklarację o gotowości przyjęcia przed uzyskaniem członkostwa dorobku prawnego UE w danym obszarze. Jeśli w wyniku analiz uznano, iż wprowadzenie niektórych regulacji do polskiego porządku prawnego nie będzie możliwe przed datą przystąpienia do UE, Polska występowała z wnioskiem o przesunięcie daty dostosowania prawa polskiego w danej kwestii czyli o tzw. okres przejściowy. Innym wyjątkiem od przyjęcia dorobku prawnego UE jest tzw. derogacja czyli stałe wyłączenie spod działania prawa wspólnotowego.

W odpowiedzi UE przestawiała wspólne stanowisko co oznaczało otwarcie negocjacji w danym obszarze. Rokowania trwały do momentu uzgodnienia stanowisk, w wielu obszarach nawet kilka lat, w niektórych otwarcie i zakończenie rozmów odbyło się w trakcie jednej sesji negocjacyjnej. Negocjacje rozpoczęły się od najmniej problematycznych obszarów, co umożliwiło uzyskanie wymiernego postępu w pierwszej fazie negocjacji. Najtrudniejsze problemy negocjacyjne, dotyczące finansowych aspektów członkostwa (udziału Polski w budżecie UE, dopłaty bezpośrednie dla rolników) odłożone zostały na końcowy etap negocjacji i toczyły się do ostataniego momentu przed zakończeniem całego procesu.

 

Prezentacja wyjściowego stanowiska negocjacyjnego Polski


W swym wyjściowym stanowisku Polska przedstawiła motywy ubiegania się o członkostwo w Unii Europejskiej, oczekiwania związane z przystąpieniem do UE oraz deklaracje związane z wypełnianiem obowiązków członka UE.

Polska podzielając wartości będące fundamentem jedności Unii Europejskiej, a w szczególności zasadę równości, solidarności, praworządności oraz pomocniczości, demokracji, poszanowania praw człowieka, społeczeństwa opartego na otwartości i pluralizmie oraz gospodarce wolnorynkowej uznała integrację z instytucjami europejskimi za priorytet polityki zagranicznej. Jednocześnie zadeklarowała chęć wniesienia twórczego wkładu w rozwój tożsamości europejskiej opartej na wspólnej historii i tradycji oraz poszanowaniu różnorodności i odrębności kulturowej.

Wchodząc na drogę integracji europejskiej Polska wyraziła oczekiwanie, że członkostwo w UE będzie istotnym elementem przyspieszenia rozwoju kraju, przyniesie umocnienie podstaw trwałego rozwoju gospodarczego, wzrostu konkurencyjności przedsiębiorstw oraz tworzenia nowych miejsc pracy.

Polska zadeklarowała wolę przyjęcia całości dorobku prawnego Unii, jego pełnej implementacji oraz uczestnictwa we wszystkich obszarach integracji.

Rozpoczynając negocjacje Polska wyraziła przekonanie o możliwości znalezienia rozwiązań pozwalających na pełny udział we Wspólnej Polityce Rolnej i Wspólnej Polityce Rybackiej UE oraz przedstawiła intencję udziału w polityce społecznej UE, rozwoju infrastruktury oraz działaniach na rzecz ochrony środowiska.

Polska uznała konieczność skutecznej kontroli polskiej granicy wschodniej oraz wagę zadań z zakresu polityki wizowej, azylowej i imigracyjnej oraz współpracy organów sądowniczych w sprawach cywilnych, jak również współpracy sądowniczej i policyjnej w sprawach karnych; złożyła deklarację, iż w pełni podziela cele wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa UE oraz chce aktywnie uczestniczyć w jej realizacji i rozwoju.

W odniesieniu do problematyki budżetu UE Polska wyraziła oczekiwanie, że negocjacje oparte będą na zasadzie solidarności, przy uwzględnieniu poziomu rozwoju gospodarczego naszego kraju, umożliwiając Polsce równoprawne uczestnictwo w finansowych aspektach wszystkich polityk wspólnotowych.

Polska wyraziła oczekiwanie, że będzie reprezentowana w instytucjach UE zgodnie z kryteriami stosowanymi w gronie obecnych państw członkowskich.

Mając przekonanie, iż dla właściwego funkcjonowania rozszerzonej Unii Europejskiej niezbędne jest przeprowadzenie reform instytucjonalnych, Polska wyraziła wolę uczestnictwa w pracach nad reformą.

 

1. Swobodny przepływ towarów


Rozdział ten jest jednym z czterech filarów jednolitego rynku Unii Europejskiej i obejmuje uregulowania prawne tworzące podstawy swobodnego obrotu towarami między państwami członkowskimi, w tym uregulowania o charakterze horyzontalnym dotyczące systemu oceny zgodności, bezpieczeństwa towarów, normalizacji i nadzoru rynku, zasad niedyskryminacji i znoszenia barier w handlu oraz zamówień publicznych.

Otwarcie negocjacji w obszarze "Swobodny przepływ towarów" nastąpiło 21 czerwca 1999 r., a ich zamknięcie 29 marca 2001 r.

W wyjściowym stanowisku negocjacyjnym, przekazanym 29 stycznia 1999 r., Polska złożyła deklarację przyjęcia w całości dorobku prawnego Wspólnot Europejskich w tym obszarze i nie zgłaszała wniosków o przyznanie rozwiązań przejściowych.

Kończąc rokowania Polska zastrzegła sobie możliwość wystąpienia o okres przejściowy dotyczący implementacji dyrektywy 65/65/EWG odnoszącej się do procedury rejestracyjnej farmaceutyków w związku z koniecznością zharmonizowania prawa w zakresie produktów farmaceutycznych z dorobkiem prawnym UE. Jednocześnie Polska uzyskała okres przejściowy dotyczący ważności certyfikatów na wyroby medyczne, wydanych na podstawie poprzednio obowiązującego prawa.

W dniu 28 listopada 2001 r. dokonano ponownego otwarcia i jednoczesnego zamknięcia rozmów z uwzględnieniem wniosku Polski o okres przejściowy do 31 grudnia 2008 r. w odniesieniu do terminu zakończenia procedury rejestracji leków. Zgoda UE na uzyskanie okresu przejściowego została uzależniona od podjęcia przez Polskę następujących zobowiązań:

Polska zapewni utrzymanie dotychczas obowiązującego okresu ochrony danych.

W toku negocjacji Unia Europejska priorytetowe znaczenie przywiązywała do konieczności wdrożenia przez Polskę do dnia uzyskania członkostwa całości prawodawstwa wspólnotowego. Dostosowanie prawa polskiego do wymogów wspólnotowych wymagało znacznych wysiłków związanych z diametralną zmianą dotychczas stosowanego podejścia. Niezgodności dotyczyły zarówno kwestii horyzontalnych, jak i wąskich zagadnień sektorowych, utrudniających - w świetle prawodawstwa UE - swobodny przepływ towarów.

W związku z tym konieczne było wprowadzenie szeregu rozwiązań horyzontalnych i proceduralnych oraz stworzenie odpowiedniej struktury instytucjonalnej pozwalającej na wdrożenie całości legislacji w obszarze "Swobodny przepływ towarów", w szczególności w zakresie wdrożenia dyrektyw nowego podejścia, systemu nadzoru rynku oraz regulacji sektorowych. Przede wszystkim należy tu wymienić ustawę o normalizacji, ustawę o systemie oceny zgodności, pakiet tzw. ustaw farmaceutycznych (ustawa prawo farmaceutyczne, ustawa o Urzędzie Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych), jak również akty prawne dotyczące bezpieczeństwa żywności (znowelizowana ustawa o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia oraz ustawa o materiałach przeznaczonych do kontaktu z żywnością).

Najpoważniejszym problemem negocjacyjnym była konieczność dostosowania do standardów unijnych obowiązującej w Polsce procedury rejestracyjnej oraz związany z tym obowiązek uzupełniania dokumentacji produktów farmaceutycznych do dnia akcesji. Wymagało to nie tylko istotnych zmian w przepisach prawnych, ale również zwiększenia wydatków budżetu państwa, jak i wydatków ponoszonych przez przedsiębiorców - producentów produktów farmaceutycznych. Dostosowanie systemu rejestracji wymagało przeszkolenia personelu zarówno w organie rejestracyjnym, jak i w sektorze wytwórców.

Uzyskanie przez Polskę okresu przejściowego na wprowadzenie wspólnotowej procedury rejestracyjnej ma duże znaczenie dla polskiego sektora farmaceutycznego, ma także istotny wymiar społeczny i budżetowy. Pozwoli na utrzymanie na polskim rynku po przystąpieniu do UE dużej liczby produkowanych w Polsce leków. Dzięki temu nie nastąpi zwiększenie kosztów budżetowych na cele refundacji, nie ulegnie pogorszeniu sytuacja polskich przedsiębiorstw farmaceutycznych, nie wzrosną też wydatki ponoszone przez konsumentów na zakup farmaceutyków. Polska uzyskała najdłuższy spośród państw przystępujących do UE okres przejściowy na dostosowanie dokumentacji rejestracyjnej do wymogów wspólnotowych.

 

2. Swobodny przepływ osób


Obszar negocjacyjny "Swobodny przepływ osób" składa się z następujących grup tematycznych: wzajemne uznawanie kwalifikacji zawodowych, swobodny przepływ pracowników, zachowanie przez pracowników migrujących praw do emerytur dodatkowych. Odnosi się także do koordynacji systemów zabezpieczeń społecznych w rozumieniu art. 51 TWE i Rozporządzenia 1408/71 EWG oraz reguluje niektóre kwestie z zakresu praw obywatelskich, przede wszystkim dotyczące prawa pobytu i praw wyborczych.

Negocjacje w obszarze "Swobodny przepływ osób" rozpoczęły się 26 maja 2000 roku, a ich tymczasowe zamknięcie nastąpiło 21 grudnia 2001 roku.

W stanowisku otwierającym negocjacje, Polska zadeklarowała akceptację całości dorobku prawnego UE w tym obszarze oraz zobowiązała się do jego wdrożenia przed uzyskaniem członkostwa.

Zgodnie z oczekiwaniami najtrudniejszą kwestią po stronie UE okazało się przyznanie polskim obywatelom prawa do podejmowania pracy w państwach członkowskich UE od dnia uzyskania członkostwa. Mimo zróżnicowanego podejścia tych państw do problemu (część z nich - m. in. Holandia, Irlandia, Szwecja, Dania - akceptowała pełnię swobody zatrudnienia), wobec sprzeciwu Niemiec i Austrii obawiających się destabilizacji na swoim rynku pracy, UE przyjęła wspólne stanowisko w sprawie konieczności zastosowania rozwiązań przejściowych.

Polska nie akceptowała takiego podejścia argumentując, że nie istnieje rzeczywiste zagrożenie destabilizacji rynku pracy UE po akcesji przez polskich obywateli, a problem ma przede wszystkim wymiar psychologiczny i polityczny. Apelowała o ustanowienie swobody przemieszczania się osób od dnia akcesji jako jednej z podstawowych zasad funkcjonowania jednolitego rynku.

W rezultacie, na wniosek UE, ustanowiony został 7-letni okres przejściowy (w formule 2+3+2) ograniczający polskim obywatelom swobodę podejmowania pracy w UE. Tym niemniej podczas dwóch pierwszych lat okresu przejściowego państwa członkowskie UE będą miały możliwość otwierania swoich rynków pracy, aż do zniesienia wszelkich ograniczeń.

Ponadto w trakcie trwania okresu przejściowego obywatele nowo przyjętych państw członkowskich będą mogli skorzystać z rozwiązania dającego im pierwszeństwo w dostępie do rynków pracy Unii przed obywatelami krajów trzecich.

Najpóźniej pod koniec drugiego roku członkostwa Polski, obecne państwa członkowskie UE będą miały prawo zgłoszenia Komisji Europejskiej zamiaru przedłużenia obowiązywania okresu przejściowego o kolejne trzy lata. Jeżeli po upływie tego okresu zagrożenie destabilizacji rynku pracy nie ustąpi, państwa członkowskie będą mogły wystąpić do Komisji o utrzymanie regulacji ograniczających dostęp do rynków pracy o kolejne dwa lata. Okres 7 lat stanowi więc maksymalny możliwy wymiar długości trwania okresu przejściowego. Większość państw członkowskich złożyła deklaracje o gotowości do skrócenia okresu lub wręcz odstąpienia od jego zastosowania. Praktyka UE wskazuje, iż nigdy nie było potrzeby pełnego wykorzystania okresów przejściowych w zakresie swobody przepływu osób.

W toku negocjacji Polska uzyskała możliwość stosowania klauzuli wzajemności podczas obowiązywania okresu przejściowego. Oznacza to, że w odniesieniu do państwa członkowskiego, które będzie stosować wobec niej środki ograniczające, Polska będzie mogła przedsięwziąć podobne działania.

Istotnym zagadnieniem w trakcie negocjacji było wzajemne uznawanie kwalifikacji i tytułów zawodowych. Polska zaakceptowała dorobek prawny UE w tej dziedzinie. Dlatego też została wyrażona zgoda na zmianę tytułu zawodowego "lekarz stomatologii" na "lekarz dentysta".

W wyniku podjęcia przez Polskę licznych działań na poziomie eksperckim, kontynuowanych w trakcie rozmów politycznych z przedstawicielami Komisji Europejskiej i Prezydencji, a zwłaszcza intensywnych negocjacji na szczycie Rady Europejskiej w Kopenhadze uzyskano potwierdzenie wcześniej ustalonego uznawania w państwach członkowskich Unii Europejskiej polskich dyplomów pielęgniarskich, zarówno magisterskich jak i licencjackich. W trakcie rozmów w Kopenhadze rozwiązano problem dotyczący uznawania dyplomów szkół średnich. W przypadku pielęgniarek i położnych z wykształceniem średnim wymagany będzie 5-letni okres praktyki pielęgniarskiej w ciagu siedmiu lat od wydania przez Polskę specjalnego certyfikatu stwierdzającego posiadanie dyplomu. Odpowiednie zapisy potwierdzające powyższe ustalenia zostaną umieszczone w Traktacie Akcesyjnym.

W odniesieniu do wzajemnego uznawania kwalifikacji zawodowych dostosowanie polskiego prawa do prawa UE wymagało przyjęcia m.in. ustawy o zasadach uznawania nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej kwalifikacji do wykonywania zawodów regulowanych oraz ustawy o zasadach uznawania nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej kwalifikacji do podejmowania lub wykonywania niektórych działalności.

W odniesieniu do praw obywatelskich Polska zobowiązała się do wdrożenia odpowiednich regulacji prawnych w zakresie prawa wyborczego do dnia 31 grudnia 2002 r.

W zakresie koordynacji systemów ubezpieczeń społecznych Polska zobowiązała się do usprawniania struktur administracyjnych w celu dalszego efektywnego wdrażania prawa UE.

Mimo wprowadzenia okresu przejściowego w zakresie dostępu polskich obywateli do wspólnotowego rynku pracy, ogólny wynik negocjacji w tym obszarze należy ocenić pozytywnie. Takie rozwiązanie było konieczne dla zakończenia negocjacji na temat swobody przepływu osób. Czasowe ograniczenie dostępu do unijnego rynku pracy było niezbędne dla neutralizacji obaw społeczeństw UE (zwłaszcza Niemiec i Austrii, w tym w regionach przygranicznych). Jednocześnie należy podkreślić, że wiele państw UE (Szwecja, Dania, Irlandia, Grecja, Wielka Brytania) zadeklarowało gotowość do liberalizacji rynku pracy od dnia przystąpienia Polski do UE, a Włochy i Francja zliberalizują rynek pracy po 2 latach od przystąpienia Polski do UE.

 

3. Swoboda świadczenia usług


Podstawą dorobku prawnego UE w tym obszarze jest zasada niedyskryminacji, tj. wolność zakładania przedsiębiorstw na terenie całej UE oraz zakaz stosowania przez państwa członkowskie ograniczeń w transgranicznym świadczeniu usług. Oznacza to m.in., że każdy kto chce świadczyć usługi na terenie innego państwa członkowskiego UE, niż to, w którym znajduje się siedziba jego przedsiębiorstwa ma do tego prawo i nie mogą być wobec niego stosowane ograniczenia wynikające z wymogu posiadania obywatelstwa, zameldowania czy członkostwa w organizacji zawodowej.

Negocjacje rozpoczęły się 12 listopada 1999 r., a ich zamknięcie nastąpiło 14 listopada 2000 r.

Polska zadeklarowała gotowość wdrożenia całości dorobku prawnego UE w tym obszarze do dnia uzyskania członkostwa, z wyjątkiem kwestii, w odniesieniu do których wystąpiła o rozwiązania przejściowe lub stałe wyłączenia spod działania prawa UE.

Polska uzyskała okres przejściowy do 31 grudnia 2007 r. dla wdrożenia art. 5 dyrektywy 2000/12/EC, który ustala minimalny poziom funduszy własnych banków spółdzielczych w wysokości 1 mln euro.

Ustalono harmonogram dochodzenia do wymaganego poziomu funduszy własnych, zgodnie z którym banki spółdzielcze zobowiązane są do osiągnięcia następującego poziomu funduszy własnych:

Polska zobowiązała się, że poziom funduszy własnych banków spółdzielczych po przystąpieniu do UE nie będzie niższy od najwyższego poziomu osiągniętego przed datą uzyskania członkostwa.

Do 31 grudnia 2007 r. wdrożone zostaną do polskiego prawa regulacje dotyczące systemu zabezpieczającego ochronę inwestorów na rynku kapitałowym zgodnego z prawem unijnym (art. 4 dyrektywy 97/9/EC).

Polska uzyskała rozszerzenie listy instytucji wymienionych w art. 2 dyrektywy 77/780/EEC, tzw. Pierwszej Dyrektywy Bankowej (obecnie dyrektywa 2000/12/EC), które są wyłączone spod działania tej dyrektywy. Znalazły się na niej 2 polskie instytucje: Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo-Kredytowe (SKOK) oraz Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK).

Ze względu na charakter działalności Korporacja Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych została wyłączona spod działania prawa UE (art. 2 dyrektywy 73/239/EEC).

Swoboda świadczenia usług, wraz ze swobodą przepływu towarów, osób i kapitału, tworzy fundament jednolitego rynku UE, który stanowi z kolei jedną z sił napędowych europejskiej integracji. Przyjęcie przez Polskę regulacji dotyczących obszaru "Swoboda świadczenia usług" wiąże się z ogromnym wysiłkiem dostosowawczym w tak istotnych dziedzinach działalności gospodarczej jak bankowość, ubezpieczenia, rynek papierów wartościowych i usługi inwestycyjne, ochrona danych osobowych, usługi społeczeństwa informacyjnego. Z drugiej strony da to polskim instytucjom i operatorom gospodarczym możliwość niezakłóconego włączenie się w funkcjonowanie jednolitego rynku UE oraz uzyskanie nowych perspektyw rozwoju.

 

4. Swobodny przepływ kapitału


Prawodawstwo Unii Europejskiej ustanawia swobodny przepływ kapitału między państwami członkowskimi, a także zakaz ustanawiania nowych barier w przepływie kapitału z państwami trzecimi po 31 grudnia 1993 r. Oznacza to swobodę dokonywania inwestycji we wszelkich dziedzinach, jak też swobodę dokonywania płatności w obrocie między państwami członkowskimi. Dotyczy to także inwestycji polegających na nabyciu nieruchomości. Ponadto ten obszar negocjacyjny obejmuje kwestie zapobiegania praniu brudnych pieniędzy oraz płatności elektronicznych.

W prawie polskim sprawy te reguluje przede wszystkim ustawa Prawo dewizowe, która weszła w życie 1 października 2002 r., a która zapewnia swobodę przepływu kapitału i płatności (w tym kapitału krótkoterminowego) oraz w zakresie przeciwdziałania praniu brudnych pieniedzy, ustawa z dnia 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majatkowych pochodzacych z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz przeciwdziałaniu finansowaniu terroryzmu. Istotne znaczenie mają też niektóre przepisy ustawy o działalności gospodarczej. Szczegółowe uregulowania znajdują się także w aktach prawnych dotyczących niektórych działów gospodarki. Sprawy nabywania nieruchomości reguluje ustawa o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców. Wymienić tu należy również niektóre umowy międzynarodowe, w tym zwłaszcza umowy o wzajemnym popieraniu i ochronie inwestycji.

Negocjacje w obszarze "Swobodny przepływ kapitału" rozpoczęły się 15 lipca 1999, zostały zakończone 22 marca 2002 r.

W pierwotnym stanowisku negocjacyjnym Polska zadeklarowała pełne dostosowanie prawa polskiego do prawa UE z dniem uzyskania członkostwa w Unii Europejskiej, z wyjątkiem przepisów dotyczących nabywania nieruchomości przez cudzoziemców oraz inwestycji w sektorze transportu lotniczego. Ten ostatni problem był przedmiotem negocjacji w obszarze "Polityka transportowa".

W odniesieniu do kwestii nabywania nieruchomości, strona polska zgłosiła wniosek o okres przejściowy umożliwiający utrzymanie krajowych zasad nabywania nieruchomości przez cudzoziemców w stosunku do obywateli UE, przy zachowaniu wymogu uzyskania zezwolenia na nabycie nieruchomości. Wnioski o okres dotyczyły nabywania nieruchomości na cele inwestycyjne oraz nieruchomości rolnych i leśnych, a także tzw. drugich domów.

Strona polska argumentowała swoje postulat w dwojaki sposób: podstawowe znaczenie miały argumenty o charakterze ekonomicznym - obawa przed gwałtownym wzrostem cen nieruchomości po przystąpieniu Polski do UE i dostępności nieruchomości dla obywateli polskich, oraz o charakterze prawnym - zagrożenie spekulacją nieruchomościami w przewidywaniu znacznego wzrostu ich cen. Dodatkowo, Polska wskazywała na emocje i obawy, jakie rodzi w społeczeństwie nabywanie przez cudzoziemców nieruchomości w Polsce, a które mają podłoże nie tylko ekonomiczne, ale także historyczne. Dodatkowym argumentem był brak uporządkowania kwestii własności nieruchomości rolnych, szczególnie na dawnych tzw. Ziemiach Odzyskanych.

Strona wspólnotowa nie była z zasady przeciwna polskim postulatom, jednak zakwestionowała ich zakres. Nie do przyjęcia było dla UE objęcie okresem przejściowym nieruchomości na cele inwestycyjne, gdyż godziłoby to w zbyt znacznym stopniu w funkcjonowanie jednolitego rynku, w tym w pozostałe tzw. podstawowe wolności (przepływu towarów, osób i usług). Komisja Europejska proponowała początkowo okresy przejściowe o jednakowej długości dla wszystkich krajów kandydujących: 5 lat w odniesieniu do tzw. drugich domów i 7 lat w odniesieniu do nieruchomości rolnych i leśnych. Jednocześnie strona wspólnotowa uzależniała zgodę na okresy przejściowe od wyłączenia spod ich działania rolników indywidualnych osiedlających się i prowadzących działalność rolniczą na zasadach samozatrudnienia w nowych państwach członkowskich.

W wyniku niezwykle trudnych negocjacji Polski, w stosunku do innych kandydatów, uzyskała dłuższy okres przejściowy w odniesieniu do nieruchomości rolnych i leśnych.

Polska otrzymała zgodę na dwa okresy przejściowe:

Ponadto Polska zobowiązała się wprowadzić jasne, przejrzyste, stabilne i obiektywne kryteria wydawania zezwoleń na nabywanie nieruchomości na czas trwania okresów przejściowych.

Rozciągnięcie na Polskę swobody przepływu kapitału i przyjęcie dorobku prawnego UE w tym obszarze pozwoli w pełni włączyć nasz kraj w europejski, a także światowy obieg kapitału Ułatwi to znacznie zarówno inwestycje zagraniczne w Polsce, jak i działalność polskich przedsiębiorstw za granicą. Umożliwi to Polakom uczestnictwo w rynku kapitałowym na terenie całej Europy.

Uzyskane przez Polskę okresy przejściowe w sprawie nabywania nieruchomości, pozwalające zachować kontrolę nad obrotem najbardziej newralgicznymi kategoriami nieruchomości, uchronią polski rynek przed ewentualnymi negatywnymi zjawiskami, jakich można byłoby się obawiać w związku z pełną liberalizacją tego rynku dla cudzoziemców od dnia członkostwa. W szczególności chodzi tu o zapobieżenie spekulacyjnym działaniom na rynku ziemi rolnej, której potencjalna wartość, w związku ze wzrostem rentowności produkcji rolnej, wzrastać będzie w pierwszych latach członkostwa szybciej, niż faktyczna cena uzyskiwana na rynku.

 

5. Prawo spółek


Obszar "Prawa spółek" składa się z pięciu grup tematycznych: prawa spółek, rachunkowości spółek, ochrony własności intelektualnej, w tym ochrony własności przemysłowej oraz konwencji brukselskiej i konwencji z Lugano o jurysdykcji i wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych, oraz konwencji rzymskiej o prawie właściwym dla umownych stosunków zobowiązaniowych.

Prawodawstwo wspólnotowe w tym obszarze ma na celu m.in. zniesienie wszelkich ograniczeń w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej wewnątrz UE poprzez harmonizację prawa spółek krajów członkowskich.

Otwarcie negocjacji w obszarze "Prawo spółek" nastąpiło 19 maja 1999 roku, zaś ich zamknięcie 28 listopada 2001 roku.

Polska zadeklarowała przyjęcie dorobku prawnego UE w tym obszarze i nie wystąpiła o okresy przejściowe.

W wyniku negocjacji Polska wyraziła zgodę na:

W końcowej fazie rokowań ujawniło się bardzo wyraźnie wzajemne powiązanie rozdziału "Prawa spółek" z problematyką "Swobody przepływu towarów" w części dotyczącej farmaceutyków. Rezultaty rozmów w obu obszarach należy postrzegać łącznie i ocenić jako zadowalające z punktu widzenia interesów sektora leków w Polsce. W ocenie sektora wprowadzenie specjalnego mechanizmu importu równoległego nie spowoduje negatywnych implikacji dla polskich producentów farmaceutyków.

 

6. Polityka konkurencji


Obszar ten obejmuje dwie zasadnicze części. Pierwsza z nich dotyczy ochrony konkurencji w stosunkach przedsiębiorstw między nimi oraz w ich stosunkach z konsumentami (reguły konkurencji skierowane do przedsiębiorstw). Chodzi przede wszystkim o porozumienia antykonkurencyjne, zachowania o charakterze monopolistycznym oraz o nadużywanie dominującej pozycji na rynku.

Druga grupa przepisów dotyczy ochrony konkurencji w stosunkach między przedsiębiorstwami a władzami publicznymi (reguły konkurencji skierowane do państwa). Chodzi w szczególności o kwestie pomocy publicznej dla przedsiębiorstw.

Negocjacje w obszarze "Polityka konkurencji" rozpoczęły się 19 maja 1999 r., zakończyły 20 listopada 2002 r.

W odniesieniu do reguł konkurencji skierowanych do przedsiębiorstw, Polska deklarowała pełne przejęcie i wdrożenie dorobku prawnego UE najpóźniej z dniem uzyskania członkostwa. Znaczna część przepisów prawa polskiego była zgodna z prawem wspólnotowym jeszcze przed rozpoczęciem negocjacji.

W odniesieniu do reguł konkurencji skierowanych do państwa, Polska deklarowała wdrożenie prawa wspólnotowego najdalej od dnia uzyskania członkostwa, jednakże z pewnymi wyjątkami. Strona polska postulowała utrzymanie dotychczasowych zasad funkcjonowania specjalnych stref ekonomicznych (SSE) w odniesieniu do przedsiębiorstw, które rozpoczęły działalność w tych strefach przed dostosowaniem zasad ich funkcjonowania do prawa wspólnotowego, tj. przed 1 stycznia 2001 r. Ponadto Polska wnioskowała o wyższe niż wynikające z prawa wspólnotowego limity pomocy publicznej dla przedsiębiorstw dokonujących inwestycji celem dostosowania się do standardów ochrony środowiska.

Strona wspólnotowa stała na stanowisku konieczności pełnego dostosowania reguł pomocy publicznej w Polce do prawa europejskiego, w tym także w odniesieniu do pomocy publicznej dla wszystkich przedsiębiorstw działających w SSE. Miało to zapewnić uniknięcie zakłóceń w funkcjonowaniu jednolitego rynku.

Ostatecznie uzgodniono rozwiązanie kompromisowe, pozwalające z jednej strony w maksymalnym stopniu uwzględnić prawa nabyte przedsiębiorców w specjalnych strefach ekonomicznych oraz potrzeby dostosowania do standardów ochrony środowiska, a z drugiej zapewnić niezakłócone funkcjonowanie konkurencji na jednolitym rynku.

W odniesieniu do specjalnych stref ekonomicznych uzgodniono:

W zakresie pomocy publicznej związanej z inwestycjami dostosowującymi do standardów ochrony środowiska, Polska otrzymała zgodę na zwiększony pułap pomocy w zakresie analogicznym do okresów przejściowych uzgodnionych w obszarze "Środowisko":

Uzgodniono także zasady restrukturyzacji hutnictwa, przewidujące redukcję mocy i zatrudnienia w polskich zakładach, rekompensującą pomoc publiczną udzieloną celem restrukturyzacji oraz osiągnięcie rentowności sektora do roku 2006. Pomoc publiczna udzielona hutom w okresie 1997-2003 będzie mogła wynieść w sumie 3,38707 mld złotych (836 mln euro). Redukcja mocy produkcyjnych wynieść ma 1 231 000 ton, w tym 330 000 ton w okresie 1997-2001 i 901 000 ton do 2006 r. Towarzyszyć ma temu redukcja kosztów, w tym redukcja zatrudnienia pozwalająca na osiągnięcie wydajności pracy porównywalnej z wydajnością w hutach zachodnioeuropejskich.

Przejęcie i wdrożenie nowoczesnych europejskich reguł konkurencji jest niezbędne dla właściwego funkcjonowania gospodarki polskiej w realiach jednolitego rynku. Pozwoli to na lepszą ochronę interesów konsumentów oraz przedsiębiorców działających na polskim rynku, tak krajowych, jak zagranicznych.

Uzgodnione w toku negocjacji wyjątki od zasad udzielania pomocy publicznej, w szczególności dopuszczalny pułap pomocy publicznej związanej z inwestycjami na poziomie 50% kosztów inwestycji, a dla niektórych przedsiębiorstw w SSE 75% i więcej (praktycznie nieograniczony dla małych i średnich przedsiębiorstw, które rozpoczęły działalność w SSE przed 2000 r.), oznaczają, że warunki inwestowania w Polsce, pod względem reguł pomocy publicznej, będą jednymi z najkorzystniejszych w poszerzonej Unii Europejskiej.

Program restrukturyzacji hutnictwa stali, przyjęty przez polski rząd pozwoli na uzdrowienie tego sektora i postawienie go na poziomie nowoczesności produkcji porównywalnym z poziomem zachodnioeuropejskim.

 

7. Rolnictwo


Obszar negocjacyjny "Rolnictwo" reguluje kwestie włączenia polskiego rynku towarów rolno-spożywczych w obszar europejskiego jednolitego rynku oraz objęcia polskiego rolnictwa pełnym zakresem Wspólnej Polityki Rolnej, rozwoju rynku pracy, na obszarach wiejskich, kształcenia, poprawy infrastruktury technicznej, społecznej i agrarnej na wsi. Obszar "Rolnictwo" obejmuje także sprawy związane z kontrolą weterynaryjną i fitosanitarną, stworzeniem ewidencji obrotu towarami rolno-spożywczymi z państwami trzecimi, nadzorem trafiającej do obrotu żywności.

Negocjacje w obszarze "Rolnictwo" rozpoczęły się 14 czerwca 2000 r., zakończyły 13 grudnia 2002 r.

Polska dążyła w toku negocjacji do znalezienia rozwiązań pozwalających na objęcie polskiego rolnictwa i obszarów wiejskich pełnym instrumentarium Wspólnej Polityki Rolnej, tj. wsparciem cenowym, dochodowym i strukturalnym, w tym także korzystaniem z płatności bezpośrednich.

Do istotnych problemów negocjacyjnych należało ustalenie limitów produkcyjnych mleka, cukru i izoglukozy, skrobi ziemniaczanej, suszu paszowego i surowca tytoniowego. Wysokość przyznanych limitów decyduje bowiem o skali wykorzystania istniejącego w Polsce potencjału produkcyjnego, utrzymania miejsc pracy oraz źródeł dochodów w polskim rolnictwie.

Akceptując mechanizmy handlu obowiązujące na jednolitym rynku UE, Polska wystąpiła o ustanowienie niezbędnych mechanizmów ochronnych w sytuacji, w której wymiana handlowa pomiędzy Polską i Unią Europejską, w pierwszych latach członkostwa, powodowałaby poważne zakłócenia na rynku rolnym.

Ważnymi celami Polski w negocjacjach akcesyjnych było zapewnienie polskim rolnikom równych warunków konkurencji na jednolitym rynku UE oraz uzyskanie mechanizmów gwarantujących pełne wykorzystanie środków finansowych UE przyznanych Polsce na lata 2004 - 2006.

Uzgodnione warunki finansowe członkostwa, zakładają przeznaczenie w budżecie UE środków na dopłaty bezpośrednie dla nowych państw członkowskich w wysokości 25% pełnego poziomu w 2004 roku, 30% w 2005 roku, 35% w 2006 roku, 40% w 2007 roku wraz z ich stopniowym wzrostem o 10% w kolejnych latach. Należy zwrócić w tym kontekście uwagę, że w swym wyjściowym stanowisku, opartym o ramy finansowe ustalone w Berlinie w 1999 roku, UE nie przewidywała w ogóle przyznania nowym państwom członkowskim płatności bezpośrednich.

Mając na celu wyrównanie pozycji konkurencyjnej polskiego rolnictwa po akcesji, Polska wystąpiła o przesunięcie części środków finansowych przewidzianych na rozwój wsi i obszarów wiejskich na rzecz podniesienia poziomu dopłat bezpośrednich. Uzyskano zgodę UE na realokację na ten cel maksimum 20% środków na zobowiązania przewidziane w ujęciu rocznym w okresie 2004-2006 lub 25% w 2004 roku, 20% w 2005 roku oraz 15% w 2006 roku. Przesunięcie to doprowadzi do podwyższenia stopnia absorpcji dostępnych po akcesji środków UE.

Polska uzyskała zgodę na sumaryczne podniesienie wysokości dopłat bezpośrednich do następujących poziomów:

Na wielkość dopłat składają się środki przewidziane w budżecie UE na dopłaty bezpośrednie, środki uzyskane w rezultacie przesunięcia z funduszy na rozwój wsi oraz ewentualne dopłaty z budżetu krajowego. Od 2007 roku Polska będzie mogła uzupełniać poziom dopłat bezpośrednich o 30 % ponad poziom odpowiedni dla danego roku.

Analiza potrzeb sektora rolnego oraz efektywności wykorzystania przyznanych środków na dopłaty bezpośrednie spowodowała, iż Polska wybrała uproszczony system wypłacania dopłat bezpośrednich, polegający na wsparciu finansowym dla gospodarstw rolnych proporcjonalnie do ich powierzchni, niezależnie od rodzaju prowadzonej działalności rolniczej. System ten umożliwia pełniejsze wykorzystanie i łatwiejszy dostęp do środków finansowych przyznanych na dopłaty bezpośrednie, nie wymaga skomplikowanych procedur stosowanych przy systemie standardowym. System uproszczony będzie można stosować przez okres 5 lat. Możliwe będzie także wcześniejsze przejście na system standardowy.

Polska utrzyma większość dotychczas stosowanych form pomocy państwa dla sektora rolnego, wycofując jedynie niektóre z nich w związku z istnieniem analogicznych instrumentów pomocy w ramach Planu Rozwoju Wsi i Rolnictwa finansowanego ze środków Wspólnej Polityki Rolnej. Oprócz dotychczas stosowanych instrumentów, UE, pod naciskiem Polski podwyższyła instrument dodatkowego wsparcia finansowego dla gospodarstw niskotowarowych do wysokości 1250 euro rocznie na gospodarstwo, to jest znacznie powyżej poziomu pierwotnej propozycji w wysokości 750 euro. Ponadto UE przyznała Polsce pomoc finansową na tworzenie grup producentów (Polska uzyskała 5-letni okres przejściowy w zakresie spełnienia wymogów tworzenia organizacji producentów), wsparcie inwestycji w produkcyjnych gospodarstwach rolnych na dostosowanie się do standardów UE oraz finansowanie pomocy technicznej. Uproszczone zostały zasady i podniesiony zakres wsparcia z funduszy UE na inwestycje w gospodarstwach rolnych, poprawę marketingu artykułów rolnych oraz wsparcie służb doradztwa rolnego.

Na wniosek Polski Unia Europejska wyraziła zgodę na umieszczenie w Traktacie Akcesyjnym postanowień dotyczących klauzuli ochronnej w rolnictwie, która może być uruchomiona w przypadku wystąpienia poważnych i długotrwałych utrudnień w funkcjonowaniu sektora rolnego albo powodujących istotne pogorszenie sytuacji w tym sektorze. Biorąc pod uwagę specyficzne problemy sektora rolnictwa w Polsce, środki stosowane przez Komisję Europejską dla zapobieżenia zakłóceniom na rynku mogą obejmować monitorowanie strumieni handlu między Polską a innymi państwami członkowskimi UE.

Negocjacje w obszarze "Rolnictwo" były trudne ze względu na brak do ostatniej fazy rokowań stanowiska UE w kwestiach finansowych, w tym - w sprawie dopłat bezpośrednich. Stanowisko to UE przyjęła dopiero 24 października 2002 r. Do tego czasu UE utrzymywała, iż Agenda 2000 nie przewiduje środków na dopłaty bezpośrednie dla rolników nowych krajów członkowskich. Do połowy 2002 r. UE nie zajmowała również konkretnego stanowiska wobec większości naszych postulatów dotyczących nie tylko zasadniczych kwestii, jak wielkość plonu referencyjnego i powierzchni bazowej, lecz także w odniesieniu do kwot produkcyjnych. Większość polskich postulatów była w całości odrzucana, lub też proponowane wielkości znacznie odbiegały od polskich postulatów.

Intensywne negocjacje w finalnej fazie doprowadziły do zmiany stanowiska UE w odniesieniu do szeregu problemów. Podwyższona została proponowana przez UE powierzchnia bazowa z 9.217.667 ha do 9.454.277 ha, plon referencyjny z 2,96 t/ha do 3,0 t/ha. Istotny uzysk nastąpił w odniesieniu do kwoty mlecznej poprzez przesunięcie 1,5 mln ton do kwoty sprzedaży hurtowej, co nie tylko gwarantuje producentom indywidualnym zbyt mleka lecz również zaspokaja potrzeby surowcowe zakładów przetwórczych na poziomie uwzględniającym rozwój tego sektora w najbliższych latach. Polska wynegocjowała ponadto dodatkową kwotą produkcyjną w wielkości 416.000 ton jako rezerwę restrukturyzacyjną, co nie było przewidziane w wyjściowym stanowisku UE. Podstawowa kwota mleczna wynosić będzie 8 964 020 ton. Polska uzyskała także 1-roczny okres przejściowy na ustalenie indywidualnych kwot dla producentów surowca mlecznego.

Szereg kwot produkcyjnych Polska wynegocjowała pomimo wcześniejszej odmowy UE przyznania ich w jakiejkolwiek wysokości. Dotyczy to lnu i konopi na włókno, suszu paszowego (13 539 t). Przyznana kwota produkcyjna cukru -1 671 927 ton (w tym 1 580 210 ton w kwocie A i 91 926 ton w kwocie B - jest zbliżona do polskiego postulatu. W pełni uznany został polski postulat dotyczący kwoty pomidorów do przetwórstwa - 194 639 ton. Uzyskana kwota produkcyjna tytoniu wynosi 37 933 t, wysokość premii dla hodowli krów mamek - 325 581 sztuk, owiec maciorek - 335 880 sztuk.

Uzyskano znaczne podniesienie proponowanych przez UE kwot produkcyjnych izoglukozy z 2.493 ton do 26.781 ton oraz skrobi ziemniaczanej z 90.546 ton do 144.985 ton. Wysokość premii wołowej wzrosła z 857.700 do 926.000 sztuk.

UE zaakceptowała, początkowo odrzucany postulat przyznania okresu przejściowego (do 31 marca 2005) dotyczącego przestrzegania mechanizmów zarządzania kwotą mleczną (nie stosowanie kar wobec producentów przekraczających przyznane kwoty mleczne), 3-letni okres przejściowy na określenie minimalnej partii towaru podlegającej skupowi interwencyjnemu, 5- letni okres przejściowy na zawartość tłuszczu w mleku pitnym, 5-letni na minimalną wielkość produkowanego surowca tytoniowego wymaganego dla uznania grup producentów oraz 5 - letni na spełnienie wymogów uznania grup producentów. Unia Europejska przyznała Polsce 3 - letni okres przejściowy na kwalifikowanie ras mających prawo do premii dla krów mamek.

Dobrym wynikiem negocjacyjnym jest również akceptacja UE, pomimo wyrażonego uprzednio zdecydowanego sprzeciwu dla wytwarzania w Polsce wina z importowanego soku gronowego i moszczu pod nazwą "Polskie Wino/Polish Wine" oraz zapewnienie ochrony prawnej nazw kilku wytwarzanych w Polsce gatunków wódek.

Najistotniejszym osiągnięciem negocjacyjnym była akceptacja wprowadzenia dopłat bezpośrednich w sytuacji gdy opcja taka nie była rozważana w wyjściowym stanowisku UE, opierającym się na założeniach Agendy 2000. Szczególnym sukcesem było wyrażenie przez UE zgody na polski wniosek w sprawie podniesienia poziomu dopłat bezpośrednich poprzez realokację części środków przeznaczonych na rozwój wsi i obszarów wiejskich. Wymagało ono zmiany konsekwentnie podtrzymywanego przez UE stanowiska odrzucającego ten postulat.

Ważnym osiągnięciem negocjacyjnym jest także odrzucana początkowo przez UE klauzula ochronna polskiego rynku rolnego.

Uzyskane rezultaty negocjacyjne stwarzają dogodne warunki dla szybkiego integrowania się polskiego rolnictwa z jednolitym rynkiem UE w ramach Wspólnej Polityki Rolnej. Przyśpieszeniu ulegnie proces restrukturyzacji polskiej wsi i rolnictwa, powstaną nowe, korzystniejsze warunki dla wymiany handlowej w ramach UE oraz z krajami trzecimi. Interesy polskiego rolnictwa reprezentowane będą na forum WTO przez Unię Europejską, zapewniając Polsce identyczne warunki udziału w handlu światowym, co będące udziałem państw UE, identyczny poziom ochrony celnej oraz możliwości korzystania z instrumentów wsparcia rynku rolnego, np. poprzez dopłaty do eksportu. Pierwsze lata po akcesji wymagać będą jednakże od Polski dużego wysiłku organizacyjnego w celu jak najszybszego efektywnego wejścia w struktury i mechanizmy UE, co warunkuje uzyskanie odpowiedniego poziom absorpcji środków finansowych postawionych do dyspozycji polskiego rolnictwa.

Sprawy weterynaryjne i fitosanitarne

Akty prawne Unii Europejskiej w dziedzinie weterynarii stanowią istotną część dorobku prawnego UE, najbardziej rozbudowaną w porównaniu z innymi dziedzinami. Legislacja horyzontalna reguluje kwestie dotyczące m.in. systemu informatycznego dla weterynaryjnej kontroli importu z krajów trzecich, identyfikacji i rejestracji zwierząt, weterynaryjnej kontroli żywych zwierząt i ich produktów pochodzących z krajów trzecich oraz państw członkowskich UE, certyfikacji weterynaryjnej i in. Pozostałe akty prawne należące do tzw. legislacji pionowej regulują m.in. wymagania sanitarno - weterynaryjne w zakresie obrotu zwierzętami i artykułami pochodzenia zwierzęcego, sprawy prewencji i zwalczania chorób zakaźnych zwierząt, dobrostanu zwierząt, niektóre aspekty zootechniczne, nadzór nad środkami żywienia zwierząt i produktami pochodzenia zwierzęcego, sprawy związane z farmacją weterynaryjną oraz kompetencje organów i osób wykonujących nadzór weterynaryjny.

W wyjściowym stanowisku negocjacyjnym Polska zobowiązała się do wprowadzenia niezbędnych rozwiązań prawnych i instytucjonalnych, tak aby z dniem uzyskania członkostwa w UE zapewnić zgodność z wymogami prawa wspólnotowego w zakresie:

W chwili rozpoczęcia negocjacji polski system kontroli weterynaryjnej nie spełniał wszystkich standardów wspólnotowych. Brak było również ogólnego systemu identyfikacji i rejestracji zwierząt. Istniała potrzeba całkowitego zharmonizowania polskich przepisów z unijnymi. W tym celu została uchwalona tzw. ustawa weterynaryjna z 25 lipca 2001 r., która znowelizowała ustawę 1997 r. o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej oraz ustawę z 1990 r. o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko - weterynaryjnych, a także wprowadziła do polskiego prawa normy unijne i umożliwiła pełną implementację legislacji pionowej w rozporządzeniach wykonawczych. Ponadto znowelizowane przepisy ustawy z 11 maja 2001 r. o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia oraz ustawa z 23 sierpnia 2001 r. o środkach żywienia zwierząt w całości implementują postanowienia właściwych dyrektyw.

W dniu przystąpienia Polski do UE polska granica wschodnia stanie się zewnętrzną granicą Unii Europejskiej. W związku z tym konieczne było dostosowanie istniejących punktów kontroli granicznej do standardów unijnych oraz budowa dodatkowych przejść, gwarantujących właściwą kontrolę zwierząt i towarów. Realizacja tych celów, jak również budowa spełniającego wymogi wspólnotowe systemu identyfikacji zwierząt, odbywała się w ramach programów PHARE.

Wielkim wyzwaniem było wdrożenie wysokich standardów wspólnotowych w zakresie ochrony zdrowia publicznego, do których Unia Europejska - w trosce o bezpieczeństwo żywności i zdrowie konsumenta - przywiązuje szczególną uwagę. Większość zakładów sektora przetwórstwa produkcji pochodzenia zwierzęcego nie odpowiadała wymogom unijnym. Pomimo intensywnej restrukturyzacji przeprowadzonej w ostatnich latach w zakładach przetwórstwa, całkowite spełnienie wymogów unijnych do dnia uzyskania członkostwa przez wszystkie zakłady byłoby zadaniem niezmiernie trudnym.

W rezultacie trudnych negocjacji Polska uzyskała okresy przejściowe dotyczące dostosowania strukturalnego dla 113 zakładów przetwórstwa mleka - do 31 grudnia 2006 r., 332 zakładów przetwórstwa mięsnego - do 31 grudnia 2007 r. oraz 40 zakładów przetwórstwa rybnego - do 31 grudnia 2006 r. Produkty pochodzące z powyższych zakładów będą dopuszczone do obrotu i spożycia wyłącznie na terytorium Polski, do zakończenia okresów przejściowych.

Polsce przyznany został także okres przejściowy do końca 2006 r. na dostosowania strukturalne dla gospodarstw produkujących mleko.

Bardzo złożoną kwestią negocjacyjną, wiążącą się ze zdrowiem konsumenta, była konieczność osiągnięcia pełnej zgodności sektora mlecznego z wymaganiami wspólnotowymi. Oznaczało to obowiązek poprawienia jakości mleka surowego kierowanego do przerobu, pod względem zawartości bakterii i komórek somatycznych. Pomimo istotnego postępu dokonanego w ostatnim czasie oraz osiągnięcia wysokiego udziału mleka odpowiadającego normom unijnym w ogólnej skali przetwórstwa, uzyskanie pełnej zgodności byłoby procesem trudnym społecznie i ekonomicznie. Potrzeba wydłużenia w czasie dostosowań w tym zakresie spotkała się z brakiem zrozumienia po stronie UE, spowodowanym wysoką wrażliwością w odniesieniu do przestrzegania standardów produktów mleczarskich.

W efekcie długotrwałych negocjacji Polska uzyskała okres przejściowy do końca 2006 r., podczas którego mleko nie spełniające standardów wspólnotowych będzie mogło być przetwarzane nie tylko w zakładach objętych okresem przejściowym na dostosowanie, ale również w wielu zakładach, które spełniają standardy unijne i już uzyskały, bądź uzyskają w chwili uzyskania członkostwa certyfikaty dopuszczenia swoich produktów na rynek UE. Warunkiem uzyskania powyższego okresu przejściowego było zagwarantowanie, że produkty wytwarzane z mleka gorszej jakości będą dopuszczone wyłącznie na rynek krajowy. Polska jako jedyna wynegocjowała powyższe rozwiązanie, stanowiące istotne odstępstwo od wspólnotowych norm dotyczących produktów mleczarskich. Prawo do równoległego przetwarzania mleka spełniającego i niespełniającego standardy unijne uzyskało 56 zakładów mleczarskich dostosowanych do standardów wspólnotowych w dniu uzyskania członkostwa w UE.

Uzyskano także okres przejściowy w odniesieniu do wrażliwej społecznie w UE dziedziny - dobrostanu zwierząt, w zakresie dostosowania do norm wspólnotowych dotyczących kur-niosek. Powyższy okres przejściowy na dostosowanie parametrów baterii dla kur będzie trwał do końca 2009 r. Ze względu na długość okresu, jego dobrodziejstw nie będą mogli dyskontować wszyscy producenci. Ci, którzy nie będą mogli z niego skorzystać uzyskają wsparcie z budżetu państwa w celu wyrównania pozycji konkurencyjnej.

Polska wynegocjowała dwa rozwiązania przejściowe w zakresie problematyki fitosanitarnej, mające istotne znaczenie dla polskiego rolnictwa:

W odniesieniu do większości przedstawionych wyżej kwestii z zakresu problematyki wererynaryjnej i fitosanitarnej Polska osiągnęła rezultaty zakładane w momencie rozpoczęcia rokowań. Jako jedyny kraj wśród pozostałych państw negocjujących Polska uzyskała tak liczne rozwiązania przejściowe ułatwiające polskim rolnikom oraz zakładom przetwórstwa żywności włączenie się do funkcjonowania w ramach jednolitego rynku UE.

 

8. Rybołówstwo


Obszar negocjacyjny " Rybołówstwo" obejmuje cztery grupy tematyczne: zarządzanie i kontrolę zasobów, organizację wspólnego rynku, pomoc państwa i politykę strukturalną oraz międzynarodowe umowy rybackie.

Negocjacje w tym obszarze rozpoczęły się 19 maja 1999 r., a ich zamknięcie nastąpiło 10 czerwca 2002 r.

W swym wstępnym stanowisku Polska zaakceptowała zasady Wspólnej Polityki Rybackiej w zakresie dostępu do zasobów biologicznych, w tym reguły względnej stabilności oparte na kwotach połowowych dla poszczególnych państw członkowskich. Oznacza to dostęp Polski do wszystkich łowisk Unii Europejskiej na Bałtyku oraz na innych obszarach morskich w oparciu o reguły Wspólnej Polityki Rybackiej. Polskie jednostki połowowe będą mogły także prowadzić działalność rybacką na łowiskach dalekomorskich, którymi dysponuje UE. Kutry rybackie UE uzyskują zaś dostęp do polskich łowisk, w ramach przyznanych kwot połowowych, z wyłączeniem pasa wód terytorialnych.

Z uwagi na wyłączne kompetencje Wspólnoty Europejskiej w zakresie polityki rybackiej, kwoty, jakimi dysponuje Polska na mocy umów międzynarodowych zostaną włączone do zasobów połowowych Wspólnoty. Polska zachowa jednakże prawo do połowów w dotychczasowych wielkościach posiadanych w ramach istniejących umów bilateralnych z krajami trzecimi.

W wyniku negocjacji UE zaakceptowała wniosek Polski o rozszerzenie regulacji prawnych UE poprzez włączenie szprota bałtyckiego do systemu interwencji rynkowej.

Wobec drastycznego obniżenia się wielkości żywych zasobów Morza Bałtyckiego, w szczególności dorsza, istnieje pilna konieczność zredukowania floty rybackiej na Bałtyku i ograniczenia połowów. Oznacza to restrukturyzację sektora rybackiego, która przeprowadzana jest przy znacznym wsparciu z funduszy UE. Największe wsparcie dla tego sektora udzielane jest poprzez jeden z funduszy strukturalnych, Finansowy Instrument Sterowania Rybołówstwem (FIFG). Celem funduszu jest utrzymanie równowagi pomiędzy zasobami rybołówstwa i ich eksploatacją, poprawa rentowności i konkurencyjności sektora oraz zapewnienie zrównoważonego rozwoju regionów zależnych od rybołówstwa wraz z pomocą socjalną dla rybaków.

Przekształcenia sektora rybackiego przy wsparciu funduszy strukturalnych UE spowodują poprawę jego rentowności i konkurencyjności dzięki modernizacji floty rybackiej, inwestycje w infrastrukturę portową oraz przetwórstwo rybne, a także promocję produktów rybołówstwa.

Integracja z Unią Europejską umożliwi polskim rybakom uzyskanie wyższych cen zbytu, a także zapewni dostęp do wydajniejszych obecnie łowisk zachodniego Bałtyku. Poprawi się sytuacja polskich portów rybackich i przetwórni ze względu na zniesienie barier i przyciągnięcie rybaków z nowych krajów członkowskich - Litwa, Łotwa, Estonia.

Polska uzyskała korzystne warunki udziału we Wspólnej Polityce Rybackiej poprzez :


 

9. Polityka transportowa


Polityka transportowa UE dotyczy transportu lotniczego, morskiego, drogowego, kombinowanego, kolejowego i żeglugi śródlądowej w zakresie harmonizacji technicznej i bezpieczeństwa, dostępu do rynku i jego funkcjonowania, swobody świadczenia usług i zakładania przedsiębiorstw oraz pomocy państwa i stosunków zewnętrznych w odniesieniu do kwestii transportu.

Negocjacje w obszarze "Polityka transportowa" zostały otwarte 12 listopada 1999 r., zakończone 10 czerwca 2002 r.

Negocjacje w omawianym obszarze trwały prawie trzy lata, w trakcie których następował proces restrukturyzacji oraz prywatyzacji największych polskich przewoźników: PLL LOT, PKP oraz PKS. Jednocześnie w okresie tym następowały zmiany w zakresie prawa wspólnotowego. Szczególnie należy podkreślić przyjęcie przez UE nowego pakietu legislacji w zakresie transportu kolejowego, do którego Polska była zobligowana ustosunkować się w trakcie negocjacji. Ewolucja polskiego stanowiska negocjacyjnego w dziedzinie "Polityki transportowej" na przestrzeni trzech lat podczas których trwały negocjacje, odzwierciedla te procesy.

W wyniku negocjacji uzgodnione zostały następujące rozwiązania:

  1. W zakresie transportu lotniczego Polska zadeklarowała, że do momentu uzyskania członkostwa wdroży całość dorobku prawnego UE. Oznacza to, że Polska wraz z dniem przystąpienia do UE zliberalizuje dostęp do tras lotniczych zgodnie z rozporządzeniem 2408/92 w sprawie dostępu przewoźników wspólnotowych do wewnątrz-wspólnotowych tras lotniczych oraz prawo do zakładania przedsiębiorstw lotniczych zgodnie z rozporządzeniem 2407/92 w sprawie w sprawie licencjonowania przewoźników lotniczych. Dostosowanie prawne i instytucjonalne do wymogów wspólnotowych osiągnięte zostanie wraz z wejściem w życie ustawy Prawo lotnicze.
  2. W zakresie transportu drogowego Polska uzyskała okres przejściowy do 31 grudnia 2010 r. w odniesieniu do dyrektywy 96/53 ustanawiającej dla pewnych pojazdów drogowych, poruszających się wewnątrz Wspólnoty, maksymalnych dopuszczalnych wymiarów w ruchu krajowym i międzynarodowym oraz maksymalnej dopuszczalnej wagi w ruchu międzynarodowym pod m.in. następującymi warunkami:
    • w miarę dostosowywania sieci drogowej, stopniowo będzie następowało otwarcie polskiej sieci drogowej dla maksymalnych wspólnotowych limitów obciążeń w transporcie międzynarodowym. Od dnia członkostwa Polska udostępni uzgodnione w trakcie negocjacji odcinki sieci dróg TINA do ruchu w międzynarodowym transporcie drogowym, pod warunkiem uzyskiwania każdorazowo zezwoleń administracyjnych na przejazd po odcinkach dróg niedostosowanych za odpowiednią opłatą. Od 1 stycznia 2009 wszystkie pojazdy określone w dyrektywie 96/53 nie będą podlegały żadnym opłatom na głównej drogowej sieci tranzytowej, uzgodnionej w trakcie negocjacji. W przypadku załadunku i wyładunku przejazd po niedostosowanej części sieci drogowej o znaczeniu drugorzędnym będzie dozwolony podczas trwania całego okresu przejściowego,
    • dodatkowe, czasowe opłaty za użytkowanie niedostosowanej części sieci drogowej do standardów UE będą pobierane w sposób niedyskryminacyjny, zróżnicowany, jeśli chodzi o pojazdy wyposażone w zawieszenie pneumatyczne, w taki sposób, że pojazdy o takim zawieszeniu będą płaciły niższą opłatę (niższa o co najmniej 25%),
    • pojazdy w międzynarodowym transporcie kombinowanym o ciężarze 44 t o nacisku 10 t na pojedynczą oś będą mogły poruszać się po sieci dróg w Polsce dostosowanej już obecnie do tego standardu, natomiast te, których nacisk na pojedynczą oś przekroczy 10 t będą podlegały systemowi dodatkowych opłat przewidzianych dla tego rodzaju pojazdów zgodnie z polskim stanowiskiem negocjacyjnym.

Od dnia uzyskania członkostwa Polska uzyska pełen dostęp do rynku międzynarodowych samochodowych przewozów towarowych.

Polscy przewoźnicy będą wyłączeni z możliwości wykonywania drogowych przewozów kabotażowych w państwach członkowskich UE przez 3 lata (z możliwością przedłużenia go do maksimum 5 lat). Wyłączenie to dotyczy także możliwości wykonywania przewozów kabotażowych przez przewoźników państw członkowskich UE na terytorium naszego kraju. Polska uzyskała jednocześnie zapewnienie o możliwości zawierania dwustronnych umów z państwami członkowskimi UE w sprawie stopniowej liberalizacji usług kabotażowych. Należy podkreślić, że zaproponowany przez UE okres przejściowy w zakresie drogowych przewozów kabotażowych w państwach członkowskich został także zaakceptowany przez inne kraje kandydujące.

W zakresie transportu kolejowego Polska uzyskała okres przejściowy do 31 grudnia 2006 roku w odniesieniu do dyrektywy 91/440 zmienionej dyrektywą 2001/12 na dostęp dla licencjonowanych przedsiębiorstw kolejowych do sieci Transeuropejskiech Kolejowych Sieci Towarowych TERFN (Trans-european Rail Freight Network) na terytorium RP, zdefiniowanej jako sieć odpowiadająca liniom kolejowym ujętym w raporcie końcowym TINA i udostępnienie rocznej ogólnej zdolności przepustowej licencjonowanym przedsiębiorstwom kolejowym w wysokości 20%. Jednocześnie Polska przyzna międzynarodowym ugrupowaniom przedsiębiorstw kolejowych i przedsiębiorstwom wykonującym przewozy kombinowane nieograniczony dostęp do polskiej sieci kolejowej w celach wykonywania przewozów międzynarodowych i tranzytu.

Warto podkreślić, że zaproponowane przez UE warunki zamknięcia rozdziału w odniesieniu do wnioskowanych przez Polskę okresów przejściowych w zakresie transportu drogowego (Dyrektywy 96/53, tzw. "dyrektywy naciskowej") oraz transportu kolejowego (Dyrektywy 91/440, zmienionej dyrektywą 2001/12) odpowiadały w dużym stopniu postulatom przedstawionym przez Polskę w stanowisku negocjacyjnym z dnia 12 marca 2002 roku. Różnice dotyczyły pewnych szczegółowych warunków zastosowania okresu przejściowego w zakresie Dyrektywy 96/53. Akceptacja propozycji UE umożliwiła osiągnięcie kompromisu negocjacyjnego w omawianym obszarze.

Zarówno polscy przewoźnicy, jak też korzystający z usług przewoźników odniosą korzyści w wyniku przyjęcia przez Polskę standardów unijnych w zakresie polityki transportowej. Poprawi się bezpieczeństwo przewozów, a także jakość infrastruktury transportowej. Polska otrzyma bowiem dodatkowe środki na budowę nowych dróg, autostrad, linii kolejowych oraz modernizację istniejącej już infrastruktury transportowej. Dzięki liberalizacji przewozów lotniczych spadną ceny biletów, zwiększy się ilość i jakość wykonywanych usług, zarówno w odniesieniu do przewozów wewnątrz kraju, jak też do państw członkowskich Unii Europejskiej. Dzięki procesom liberalizacji usług transportowych polscy przewoźnicy będą mogli konkurować na jednolitym rynku, rozwijając w ten sposób swoją dotychczasową działalność. Udział w polityce transportowej Unii Europejskiej w dłuższej perspektywie będzie oznaczać zrównoważony rozwój wszystkich rodzajów transportu - drogowego, kolejowego, żeglugi śródlądowej, morskiego i lotniczego. To także dostęp do nowoczesnych technologii, między innymi do tworzonego obecnie systemu nawigacji satelitarnej Galileo, który będzie szeroko stosowany w dziedzinie transportu.

 

10. Podatki


Obszar negocjacyjny "Podatki" dotyczy kwestii związanych z podatkiem od towarów i usług (VAT), podatkiem akcyzowym i podatkami bezpośrednimi; ponadto pomocy państwa o charakterze fiskalnym oraz współpracy administracyjnej i wzajemnej pomoc między państwami członkowskimi (np. w zakresie unikania podwójnego opodatkowania). Otwarcie negocjacji w obszarze "Podatki" nastąpiło 7 grudnia 1999 r., a ich zakończenie 21 marca 2002 r. Polska zadeklarowała gotowość do przyjęcia i wdrożenia całokształtu prawodawstwa wspólnotowego z dniem uzyskania członkostwa, zgłaszając jednocześnie kilka postulatów o okresy przejściowe w odniesieniu do stawek podatku VAT i akcyzy na towary we wrażliwych segmentach rynku, wymagających ze względów gospodarczych, społecznych i budżetowych czasowej ochrony po przystąpieniu Polski do UE. Polska uzyskała:

Polska otrzymała zgodę na stałe stosowanie stawki VAT w wysokości 0% na międzynarodowe przewozy pasażerskie.

W wyniku negocjacji wrażliwe sektory rynku uzyskały czasową ochronę ułatwiającą operatorom gospodarczym płynne włączenie się do funkcjonowania na jednolitym rynku UE. Dotyczy to przede wszystkim istotnego dla wzrostu gospodarczego kraju sektora budownictwa mieszkaniowego, rolnictwa, oraz ważnego społecznie rynku wydawnictw.

 

11. Unia Gospodarcza i Walutowa


Obszar ten obejmuje cztery grupy problemów: koordynację polityki gospodarczej, politykę fiskalną, politykę monetarną i politykę kursu walutowego oraz przyjęcie wspólnej waluty euro. Wymogiem członkostwa w UE jest udział w koordynacji polityki gospodarczej UE, dostosowanie polityki fiskalnej.

Polska zmierzać będzie także do wypełnienia kryteriów konwergencji pozwalających na przyjęcie wspólnej waluty. Ostatnim etapem poprzedzającym wejście Polski do Unii Gospodarczej i Walutowej będzie udział w Europejskim Mechanizmie Kursowym.

Otwarcie negocjacji w obszarze "Unia Gospodarcza i Walutowa" nastąpiło 30 września 1999 r., a ich zakończenie 7 grudnia 2002 r.

Polska nie zgłaszała problemów negocjacyjnych ani wniosków o okresy przejściowe w tym obszarze. Konieczne dostosowania mają charakter techniczny lub dotyczą polityki fiskalnej i walutowej, która już przed rozpoczęciem negocjacji była w znacznym stopniu zgodna z wymogami członkostwa w UE. Gotowość do przyjęcia przez Polskę wspólnej waluty przewidywana jest na 2006/2007 r.

Konieczność spełnienia w średniej perspektywie czasowej kryteriów konwergencji pozwoli utrwalić zasady zdrowej polityki fiskalnej (dotyczącej dyscypliny budżetowej, w tym kryteriów zbieżności określający referencyjny poziom długu i deficytu sektora finansów publicznych) i polityki walutowej (dotyczącej w szczególności niezależności banku centralnego, utrzymania stabilnego poziomu cen oraz dążenia do stabilnego kursu walutowego), niezbędnej z punktu widzenia prawidłowego rozwoju gospodarki. Jednocześnie przyjęcie możliwie szybko, w ciągu 2 - 3 lat po uzyskaniu członkostwa, wspólnej waluty umożliwi pełny udział Polski w jednolitym rynku, a zarazem w procesie decyzyjnym Unii Europejskiej.

 

12. Statystyka


Obszar ten obejmuje dostosowanie systemu statystyki publicznej do standardów obowiązujących w Unii Europejskiej, w tym przyjęcie i wdrożenie systemu Intrastat, który służy do gromadzenia danych statystycznych dotyczących wymiany handlowej na jednolitym rynku.

Otwarcie i zamknięcie negocjacji w obszarze "Statystyka" nastąpiło 19 kwietnia 1999 r. Przyjęcie dorobku unijnego w tej dziedzinie nie wymagało wystąpienia o okresy przejściowe. Znaczna część standardów europejskich w tym zakresie została wdrożona przed rozpoczęciem negocjacji akcesyjnych.

Przyjęcie standardów Unii Europejskiej w zakresie statystyki publicznej jest niezbędnym elementem, umożliwiającym udział Polski w jednolitym rynku oraz w politykach wspólnotowych, jak Wspólna Polityka Rolna, czy polityka spójności i funkcjonowanie funduszy strukturalnych.

 

13. Polityka społeczna i zatrudnienie


Obszar "Polityka społeczna i zatrudnienie" obejmuje problematykę dotyczącą prawa pracy, równości szans kobiet i mężczyzn, walki z rasizmem i ksenofobią, dialogu społecznego, zatrudnienia, Europejskiego Funduszu Społecznego, zabezpieczenia społecznego, marginalizacji społecznej, osób w zaawansowanym wieku, niepełnosprawnych, zdrowia publicznego oraz przepisów z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy.

Negocjacje w tym obszarze rozpoczęły się 30 września 1999 r., a ich zakończenie nastąpiło 1 czerwca 2001 roku.

W wyjściowym stanowisku negocjacyjnym Polska zadeklarowała gotowość wdrożenia całości dorobku prawnego UE w tym obszarze do dnia uzyskania członkostwa występując o rozwiązanie przejściowe w odniesieniu do dyrektywy 89/655/EWG w sprawie minimalnych wymagań bezpieczeństwa i higieny użytkowania sprzętu przez pracowników Polska i uzyskując okres przejściowy do 31 grudnia 2005 r.

Uzasadnieniem dla wniosków o okresy przejściowe było przewidywane obciążenie kosztami wdrożenia omawianych dyrektyw małych i średnich przedsiębiorstw.

Wynik rokowań w obszarze "Polityka społeczna i zatrudnienie" jest dla Polski w pełni satysfakcjonujący. Uzyskany już stopień zgodności polskiego prawa z prawodawstwem UE oraz przewidywany postęp, który ma dokonać się przed datą uzyskania członkostwa zapewniają niezakłócone włączenie Polski w nurt polityki społecznej UE.

 

14. Energia


Główne elementy przepisów wspólnotowych w tym obszarze dotyczą zasad tworzenia wewnętrznego rynku gazu i energii elektrycznej, przejrzystości cen, warunków tranzytu gazu, współdziałania w zakresie rozwoju transeuropejskich sieci energetycznych, utrzymywania zapasów obowiązkowych paliw płynnych, zasad pomocy państwa dla górnictwa węglowego, energetyki jądrowej oraz efektywności energetycznej urządzeń.

Otwarcie negocjacji w obszarze "Energia" nastąpiło 12 listopada 1999 r., a ich zakończenie 27 lipca 2001 r.

W swym wyjściowym stanowisku Polska zadeklarowała wdrożenie całości dorobku prawnego UE w tym obszarze do momentu uzyskania członkostwa z wyjątkiem przepisów dotyczących obowiązkowych zapasów paliw.

Polska uzyskała okres przejściowy do końca 2008 r. w zakresie obowiązku utrzymywania minimalnych zapasów ropy naftowej i/lub paliw ciekłych (dyrektywa 68/414/EEC, zaktualizowana dyrektywą 72/425/EEC).

Zobowiązania podjęte przez Polskę stanowią istotny czynnik wpływający na przyspieszenie pozytywnych zmian na rzecz liberalizacji rynku energii. Konieczność spełnienia w bliskiej przyszłości warunków funkcjonowania i konkurowania na jednolitym rynku powoduje przyspieszenie działań dostosowawczych w gospodarce, szczególnie w kontekście prywatyzacji przedsiębiorstw.

Zobowiązanie się Polski do utrzymywania zapasów obowiązkowych paliw płynnych oraz dyferencjacja w zakresie źródeł zaopatrzenia w gaz, przyczyniają się do podwyższenia bezpieczeństwa energetycznego kraju.

W następstwie uzgodnień negocjacyjnych rząd przyjął zrewidowane założenia polityki energetycznej Polski do roku 2020, w których przewidziano dalsze zmiany mające na celu zapewnienie odpowiedniego poziomu konkurencyjności sektora energetycznego oraz nowy program prywatyzacji i restrukturyzacji sektora gazowego.

 

15. Polityka przemysłowa


Prawodawstwo UE dotyczące "Polityki przemysłowej" nie wymaga implementacji do krajowego porządku prawnego. Stanowi zestaw generalnych wytycznych w sprawie kierunków rozwoju przemysłu. W odniesieniu do uregulowań wydanych przez Europejską Wspólnotę Węgla i Stali strona polska potwierdziła swoją gotowość do ich przyjęcia i stosowania, gdyby pozostały one w mocy po dacie przystąpienia Polski do Unii Europejskiej (traktat o EWWiS wygasł w lipcu 2002 r.). Obszar ten dotyczy m.in.: przeciwdziałania praktykom monopolistycznym, wzmocnienia konkurencyjności przemysłu europejskiego i szczegółowych regulacji związanych ze sprzedażą produktów ze stali (m.in. cen i obrotu wyrobami hutniczymi).

Negocjacje w tym obszarze zostały otwarte 29 października 1998 r. i tymczasowo zamknięte 19 maja 1999 r.

Polska zadeklarowała, że akceptuje dorobek prawny UE dotyczący "Polityki przemysłowej" i nie wystąpiła o rozwiązania przejściowe.

We Wspólnym Stanowisku Unia Europejska wyraziła oczekiwanie, iż Polska w pełni przestrzegać będzie wspólnotowe zasady w dziedzinie "Polityki przemysłowej". Dla zapewnienia warunków niezbędnych dla konkurencyjności przemysłu Polska zmierzać będzie do przyspieszania dostosowań strukturalnych w przemyśle, kształtowanie warunków sprzyjających inicjatywom i rozwojowi przedsiębiorstw, wspierania współpracy między przedsiębiorstwami, sprzyjania lepszemu wykorzystaniu potencjału przemysłowego, rozwojowi polityk innowacyjnych, badań i postępu technologicznego.

Najważniejszym zagadnieniem odnoszącym się do tego obszaru jest restrukturyzacja i prywatyzacja przemysłu, w tym szczególnie przemysłu żelaza i stali oraz górnictwa węgla kamiennego (kwestia stali była negocjowana w ramach rozdziału "Polityka konkurencji").

Sprawne przeprowadzenie tych procesów, choć nie wynika z potrzeby dostosowań do konkretnych wymogów prawa wspólnotowego, jest konieczne dla uzyskania wzrostu konkurencyjności przemysłu, dla sprostania warunkom liberalizacji handlu i wzrastającemu dostępowi do polskiego rynku przedsiębiorstw unijnych i światowych.

Efektem tych działań jest poprawa konkurencyjności i kondycji finansowej zrestrukturyzowanych przedsiębiorstw. Wprowadzenie standardów unijnych spowoduje, iż Polska będzie postrzegana jako kraj bezpiecznych inwestycji, przestrzegający normy, wiarygodny i przewidywalny dla partnerów.

 

16. Małe i średnie przedsiębiorstwa


Polityka wobec małych i średnich przedsiębiorstw jest w UE przede wszystkim domeną państw członkowskich, tym niemniej w ramach dorobku wspólnotowego w omawianej dziedzinie znajdują się akty prawa wiążące państwa członkowskie, dotyczą one głównie wspierania małych i średnich przedsiębiorstw.

Otwarcie i zamknięcie negocjacji w tym obszarze nastąpiło 29 października 1999 r.

W toku negocjacji akcesyjnych Polska w pełni zaakceptowała dorobek prawny UE w tym obszarze, bez ubiegania się o rozwiązania przejściowe.

Członkostwo Polski w Unii Europejskiej będzie miało istotne znaczenie dla rozwoju tego ważnego dla polskiej gospodarki sektora. Dzięki wprowadzeniu przepisów unijnych poprawi się otoczenie dla działalności małych i średnich przedsiębiorstw. Będą one mogły uzyskać wsparcie dla swej działalności z funduszy strukturalnych, z których Polska będzie korzystać od pierwszego dnia członkostwa. Polska jest sygnatariuszem Europejskiej Karty Małych Przedsiębiorstw. Jest także uczestnikiem wspólnotowego programu wspierania przedsiębiorstw i przedsiębiorczości w sektorze MSP.

 

17. Nauka i badania


Polityka UE w tym obszarze opiera się na zapisach Rozdziału XV Traktatu o UE (art. 130 g) i obejmuje działania z zakresu wdrażania programów badawczych poprzez współpracę między przedsiębiorstwami, instytucjami badawczymi, uniwersytetami z krajów członkowskich oraz z krajów trzecich. Polityka jest realizowana poprzez kilkuletnie programy ramowe, których celem jest wzrost międzynarodowej konkurencyjności europejskiego przemysłu, rozwój potencjału naukowo-technologicznego i poprawa warunków życia obywateli UE.

Negocjacje w tym obszarze otwarto i zamknięto w trakcie posiedzenia Konferencji Akcesyjnej 10 listopada 1998 r.

Polska zadeklarowała przejęcie całości dorobku prawnego UE w tym obszarze bez występowania o rozwiązania przejściowe.

Na mocy Protokołu Dodatkowego do Układu Europejskiego Polska od dłuższego czasu bierze udział w działalności UE na rzecz wspierania postępu naukowego. Decyzja Rady Stowarzyszenia RP-UE z 4 sierpnia 1999 r. o stowarzyszeniu Polski z Piątym Programem Ramowym Badań, Rozwoju Technicznego i Prezentacji Unii Europejskiej oraz Memorandum Porozumienia z 29 października 2002 r. o stowarzyszeniu Polski z Szóstym Programem Ramowym (2002-2006) otwierają Polsce dostęp do programów badawczo-rozwojowych UE na zasadach obowiązujących kraje członkowskie Unii Europejskiej.

Polska bierze udział w informatycznym programie UE eContent.

Pełne wykorzystanie potencjału jaki daje udział w tych programach zależeć będzie przede wszystkim od poprawy efektywności alokacji środków finansowych na badania w Polsce oraz poprawy współpracy pomiędzy instytucjami naukowymi i sferą gospodarki.

 

18. Edukacja, kształcenie i młodzież


W obszarze " Edukacja, kształcenie i młodzież" mieszczą się akty prawne określające kierunki polityki edukacyjnej Unii Europejskiej w sferze kształcenia ogólnego, kształcenia i doskonalenia zawodowego początkowego i ustawicznego, szkolnictwa wyższego oraz działania na rzecz młodzieży. Istotną część dorobku wspólnotowego w tej dziedzinie stanowią decyzje Rady powołujące do życia programy współpracy.

Negocjacje w obszarze "Edukacja, kształcenie i młodzież" rozpoczęły się i zakończyły na sesji Konferencji Akcesyjnej 10 listopada 1998 roku.

Polska zadeklarowała gotowość do przejęcia całości legislacji wspólnotowej w tym obszarze. W wyniku zobowiązań negocjacyjnych uregulowana została kwestia zapewnienia dzieciom pracowników migrujących możliwości nauki języka polskiego od momentu przystąpienia Polski do UE oraz podejmowania i odbywania studiów wyższych w Polsce przez cudzoziemców. Zgodnie z ustawą z dnia 21 grudnia 2000 roku o systemie oświaty, osoby nie będące obywatelami polskimi, które nie znają języka polskiego albo znają go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki, a podlegające obowiązkowi szkolnemu, mają prawo do dodatkowej, bezpłatnej nauki języka polskiego.

Ponadto, w wyniku kolejnego uaktualnienia ustawy o szkolnictwie wyższym uregulowano, zgodnie z dorobkiem prawnym UE, kwestie podejmowania i odbywania studiów przez cudzoziemców, w tym obywateli państw członkowskich UE, oraz ich uczestnictwa w badaniach naukowych i szkoleniach w Polsce. Powyższe uregulowania wejdą w życie z dniem członkostwa Polski w UE.

Na mocy Układu Europejskiego Polska od wielu lat efektywnie uczestniczy w programach edukacyjnych UE: Sokrates, Leonardo da Vinci, i Młodzież. Dzięki temu ponad 12 tysięcy polskich studentów zyskało możliwość okresowego podjęcia studiów w uczelniach partnerskich w państwach UE.

 

19. Telekomunikacja i technologie informacyjne


Główne elementy przepisów prawa wspólnotowego w obszarze "Telekomunikacja i technologie informacyjne" obejmują zagadnienia liberalizacji, zasad otwartej sieci, usług powszechnych, koncesjonowanie, telekomunikacji satelitarnej i ruchomej, uznawanie zgodności, rynek usług pocztowych, technologie informacyjne.

Rokowania w tym obszarze rozpoczęły się 29 października 1998 r., zakończyły się 22 czerwca 1999 r.

Polska zadeklarowała wdrożenie prawodawstwa wspólnotowego w tym obszarze przed datą uzyskania członkostwa.

W związku z koniecznością uwzględnienia nowych przepisów prawnych UE, przyjętych po zakończeniu rozmów w tym obszarze, Polska wystąpiła z postulatem o okres przejściowy w odniesieniu do tzw. dyrektywy pocztowej (2002/39/WE), która dotyczy wspólnych reguł rozwoju rynku wewnętrznego usług pocztowych Wspólnoty oraz poprawy jakości usług. Dyrektywa pocztowa przewiduje liberalizację rynku poprzez obniżenie limitu wagowego obszaru zastrzeżonego usług pocztowych z 350 g do 100 g do 1 stycznia 2003 r. oraz do 50 g do 1 stycznia 2006 r.

Polska uzyskała okres przejściowy do końca 2005 r. na wprowadzenie obniżonego do 100 g limitu wagowego obszaru zastrzeżonych usług pocztowych; od 1 stycznia 2006 r. będziemy zobowiązani do dalszej liberalizacji poprzez zmniejszenie limitu do 50 g.

Wynegocjowany okres przejściowy pozwoli na stopniową restrukturyzację i modernizację narodowego operatora - Poczty Polskiej, umożliwiając osiągnięcie zdolności do przejęcia obniżonego limitu wagowego dla obszaru zastrzeżonego pocztowej usługi powszechnej oraz efektywne funkcjonowanie na konkurencyjnym rynku Unii Europejskiej.

Liberalizacja rynku telekomunikacyjnego, którą Polska zobowiązała się przeprowadzić, obejmuje m.in. świadczenie międzynarodowych publicznych usług telekomunikacyjnych, telefonicznych, telegraficznych oraz w zakresie instalowania i użytkowania międzynarodowej sieci telekomunikacyjnej. Liberalizacja związana jest też ze zniesieniem ograniczeń w dostępie do tego rynku dla przedsiębiorstw wywodzących się z krajów UE.

Polska zobowiązała się do stosowania zasady udostępniania infrastruktury telekomunikacyjnej i opartej na kosztach formuły stawek za połączenia międzyoperatorskie oraz zapewnienia funkcjonowania niezależnego organu regulującego, którym jest Urząd Regulacji Telekomunikacji i Poczty. Dostosowania do przepisów wspólnotowych prowadzą do zwiększenia konkurencyjności na rynku oraz wpłyną na zwiększenie dostępności usług powszechnych. Wypełnianie kolejnych zobowiązań dotyczących udostępniania częstotliwości operatorom cywilnym oznacza większe możliwości rozwoju tego sektora.

Realizacja przez Polskę programów UE dotyczących podjęcia wspólnych działań na rzecz wdrożenia społeczeństwa informacyjnego ułatwi społeczeństwu polskiemu szeroki dostęp do nowych technologii informacyjnych a także wpłynie na jego integrację oraz szeroko rozumiany rozwój.

 

20. Kultura i polityka audiowizualna


Obszar ten obejmuje z jednej strony europejską politykę kulturalną, w tym inicjatywy wspólnotowe, z których najistotniejszą jest program Kultura 2000, z drugiej politykę w zakresie telewizji. Ta druga sprawa uregulowana jest w tzw. dyrektywie o telewizji bez granic, będącej odpowiednikiem Europejskiej konwencji o telewizji ponadgranicznej przyjętej przez Radę Europy. Dyrektywa ta wprowadza przede wszystkim: swobodę transmisji programów telewizyjnych wewnątrz Unii Europejskiej, promocję twórczości europejskiej w telewizji oraz wspólne minimalne standardy ochrony telewidzów w zakresie reklamy o treści potencjalnie szkodliwych dla dzieci. Sprawa praw autorskich i praw pokrewnych była przedmiotem negocjacji w obszarze "Prawa spółek".

Z polskich aktów prawnych szczególne znaczenie w tym obszarze mają: ustawa o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, ustawa o ochronie dóbr kultury oraz ustawa o radiofonii i telewizji.

Otwarcie negocjacji w tym obszarze nastąpiło 29 października 1998 r., zamknięto je 4 grudnia 2001 r.

Polska zadeklarowała pełne przyjęcie i wdrożenie dorobku prawnego UE w tym obszarze do dnia uzyskania członkostwa. Oznacza to przede wszystkim konieczność dostosowania ustawy o radiofonii i telewizji do postanowień dyrektywy o telewizji bez granic.

Przyjęcie i wdrożenie dorobku prawnego UE w obszarze "Kultura i polityka audiowizualna" pozwoli Polsce uczestniczyć w pełni we wspólnotowych programach promocji kultury, szczególnie w programie Kultura 2000. Dostosowanie prawa w zakresie polityki audiowizualnej tak w Polsce, jak w innych krajach kandydujących do reguł wspólnotowych ujednolici zasady ochrony konsumentów przed nieuczciwymi praktykami w zakresie reklamy lub przed treściami mogącymi zagrażać rozwojowi dzieci. Pozwoli to uniknąć procederu omijania krajowego ustawodawstwa w tym zakresie przez nadawanie programów z terytorium innego państwa, mającego mniej restrykcyjne ustawodawstwo.

 

21. Polityka regionalna i koordynacja instrumentów strukturalnych


Obszar negocjacyjny "Polityka regionalna i koordynacja instrumentów strukturalnych" dotyczy spraw z zakresu: wspierania wszechstronnego i harmonijnego rozwoju, działań prowadzących do wzmocnienia spójności ekonomicznej i społecznej oraz redukowania różnic w poziomie rozwoju regionów oraz zacofania najmniej uprzywilejowanych regionów łącznie z obszarami wiejskimi. Głównymi instrumentami finansowymi, za pomocą których realizowane są powyższe cele są fundusze strukturalne (Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Europejski Fundusz Socjalny, Sekcja Orientacji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej, Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa) oraz Fundusz Spójności, współfinansujący inwestycje transportowe i w zakresie ochrony środowiska.

Otwarcie negocjacji w tym obszarze nastąpiło 6 kwietnia 2000 r., zamknięto je w części instytucjonalnej 1 października 2002 r.

Polska w pełni zaakceptowała i zadeklarowała wdrożenie w całości dorobku wspólnotowego w tym obszarze bez ubiegania się o rozwiązania przejściowe. Polska wyraziła wolę pełnego uczestnictwa w polityce spójności społeczno-gospodarczej Unii Europejskiej od momentu akcesji oraz korzystania z funduszy strukturalnych i funduszu spójności na zasadach dostępnych dla innych krajów członkowskich. Polska wyraziła także oczekiwanie, iż wszystkie jej regiony zostaną objęte Celem 1 funduszy strukturalnych.

Negocjacje dotyczyły zarówno dostosowań instytucjonalnych, niezbędnych do tego, by Polska w dniu akcesji mogła korzystać z funduszy unijnych oraz podziału terytorium kraju na jednostki statystyczne NUTS, jak też kwestii finansowych, tzn. ogólnej puli środków na zobowiązania, jakie Polska uzyska w ramach funduszy strukturalnych i funduszu spójności na lata 2004-2006, a także indykatywnych alokacji w ramach poszczególnych funduszy oraz inicjatyw wspólnotowych dla Polski.

Polska uzgodniła z UE następujący podział kraju na jednostki statystyczne NUTS.

Nr poziomu NUTS

Jednostka

Liczba jednostek (stan na 19 kwietnia 2002r)

1

Kraj

1

2

Województwa

16

3

Podregiony

45

4

powiaty i miasta na prawach powiatu

315 + 65

5

gminy, w tym gminy miejskie będące miastami na prawach powiatu

2489 (65)

 

Polska w latach 2004 - 2006 uzyska 7,635.3 mld euro wyrażonych jako środki na zobowiązania w ramach funduszy strukturalnych oraz 3, 733.3 mld euro wyrażonych jako środki na zobowiązania w ramach funduszu spójności. Przyjęte rozwiązanie jest korzystne dla Polski. Odpowiada bowiem z jednej strony ogromnym potrzebom w zakresie modernizacji i budowy infrastruktury w dziedzinie transportu i środowiska, z drugiej strony zaś umożliwi szybszą absorpcję środków unijnych w pierwszych latach członkostwa.

Udział Polski, wyrażony procentowo w stosunku do ogólnej puli środków na zobowiązania dla 10 nowych krajów członkowskich, w poszczególnych działaniach strukturalnych będzie przedstawiał się w następujący sposób:

Ze względu na krótki, 3-letni okres programowania dotyczący nowych krajów członkowskich działania charakterystyczne dla akcji innowacyjnych oraz inicjatyw wspólnotowych URBAN (wspieranie innowacyjnych strategii na rzecz terenów miejskich) oraz LEADER (wspieranie nowych inicjatyw lokalnych mających na celu zrównoważony rozwój obszarów wiejskich) będą możliwe do zrealizowania w ramach odpowiednich programów operacyjnych do Narodowego Planu Rozwoju.

Wszystkie regiony Polski zostały zakwalifikowane do pomocy w ramach Celu 1 funduszy strukturalnych. Lista regionów zostanie włączona do Traktatu Akcesyjnego.

Udział w polityce spójności społeczno - gospodarczej Unii Europejskiej stwarza ogromną szansę dla rozwoju polskiej gospodarki. Oznacza także większe możliwości w zakresie działań na rzecz zmniejszania różnic w poziomie rozwoju polskich regionów. Fundusze unijne będą mogły być wykorzystane m. in. na działania mające na celu wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki, walkę z bezrobociem, budowę dróg i autostrad, linii kolejowych, modernizację i budowę infrastruktury w zakresie ochrony środowiska, rozwój obszarów wiejskich, a także modernizację rybołówstwa, budowę społeczeństwa informacyjnego oraz rozwój regionów przygranicznych.

 

22. Środowisko


Obszar negocjacyjny "Środowisko" obejmuje szeroko rozumianą ochronę przyrody, szczegółowe zagadnienia jakości wód i powietrza, zanieczyszczeń przemysłowych, gospodarki odpadami, bezpieczeństwa jądrowego i ochrony przed promieniowaniem a także chemikaliów i organizmów zmodyfikowanych genetycznie.

Negocjacje w obszarze "Środowisko" rozpoczęły się 7 grudnia 1999 roku, a zakończyły 26 października 2001 roku.

Obszar ten okazał się jednym z najtrudniejszych w całym procesie negocjacyjnym, zarówno pod względem dostosowawczym ustawodawstwa polskiego do dorobku prawnego UE, jak i możliwości wdrażania norm ustanowionych w licznych dyrektywach i innych wspólnotowych aktach prawnych.

Polska uzyskała dziewięć okresów przejściowych, których rozpoczęcie zależy: albo od daty wejścia w życie - dla Polski - wymienionych niżej dyrektyw, albo daty obowiązywania norm, wyraźnie zaznaczonych w niektórych dyrektywach.

Okresy przejściowe odnoszą się do:

Zamknięcie negocjacji w październiku 2001 roku objęło dorobek prawny UE do końca roku 1999. W wyniku analiz prawa wspólnotowego przyjętego po tej dacie Polska wystąpiła o dodatkowy okres przejściowy w odniesieniu do dyrektywy 2001/80/WE w sprawie ograniczenia emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza z dużych obiektów energetycznego spalania paliw, z uwagi na fakt, iż proponowane w niej normy implikują nowe, poważne inwestycje w sektorze energetycznym. W efekcie wielomiesięcznych bezpośrednich dyskusji ze środowiskiem energetyków oraz konsultacji z Komisją Europejską i państwami członkowskimi UE Polska wystąpiła o okresy przejściowe w odniesieniu do tej dyrektywy i uzyskała:

Negocjacje bardzo wyraźnie pokazały, że ochrona środowiska w Polsce, pomimo ogromnych nakładów finansowych w ostatnim 10-leciu, przeznaczania do tej pory znacznych, jednych z największych procentowo w świecie, funduszy z budżetu państwa (1.6 - 1.8% PKB), wymaga dalszych, nie mniejszych niż do tej pory, inwestycji proekologicznych, aby osiągnąć normy czystości wód i ziemi oraz jakości powietrza, przewidziane w konkretnych dyrektywach UE. Odnosi się to szczególnie do:

"Środowisko" jest przykładem obszaru negocjacyjnego, w którym pozycje wyjściowe Unii Europejskiej i Polski były bardzo odległe. Z uwagi na ogromne koszty inwestycyjne związane z implementacją niektórych dyrektyw, szczególnie np. tzw. dyrektywy ściekowej implikującej oczyszczanie ścieków komunalnych w aglomeracjach miejskich różnej wielkości lub dyrektyw zakładających drastyczne redukcje emisji zanieczyszczeń pochodzących ze wszystkich praktycznie polskich elektrowni i elektrociepłowni oraz zakładów przemysłowych przemysłu ciężkiego, strona polska wnosiła o okresy przejściowe o długich horyzontach czasowych. Państwa członkowskie Unii Europejskiej natomiast, ze swej strony, zarówno pod naciskiem własnej opinii publicznej, jak i debat w Parlamencie Europejskim, niewątpliwie odzwierciedlających nastroje opinii publicznej, były zainteresowane przyznaniem nam jak najmniejszej ilości i jak najkrótszych okresów przejściowych.

W zgodnej ocenie ekspertów polskich i zagranicznych, wspomniane koszty inwestycyjne w Polsce to co najmniej 120 miliardów zł w perspektywie najbliższych 10-15 lat, na które złożą się: budowa ponad tysiąca oczyszczalni ścieków, budowa nowych lub unowocześnienie starych składowisk odpadów, zamknięcie starych, wysłużonych elektrowni, w przypadkach gdy ich unowocześnianie będzie nieopłacalne, unowocześnienie z punktu widzenia ochrony środowiska dziesiątków zakładów przemysłowych przemysłu ciężkiego.

Ostatecznie Polska przedłożyła wnioski o okresy przejściowe w przypadku 17 dyrektyw, wymagających wielkich nakładów inwestycyjnych. W wyniku żmudnych dyskusji w kraju i konsultacji z przedstawicielami Komisji Europejskiej oraz państwami członkowskimi, wynegocjowaliśmy 10 okresów przejściowych, w tym trzy wnioski mocno rozbudowane, charakteryzujące się tym, że dla jednej i tej samej dyrektywy uzyskaliśmy, w zależności od konkretnych jej artykułów, kilka okresów przejściowych o różnych czasokresach. Chodzi tu o dyrektywy dotyczące: oczyszczania ścieków komunalnych (4 różne okresy przejściowe w odniesieniu do czterech artykułów dyrektywy), emisji zanieczyszczeń przez elektrownie i elektrociepłownie (3 różne OP dot. redukcji dwutlenku siarki, tlenków azotu i pyłów) oraz kontroli emisji lotnych związków organicznych powstających wskutek magazynowania paliw i ich dystrybucji do stacji obsługi (5 zróżnicowanych okresów przejsciowych w zależności od wielkości terminali).

Negocjacje pokazały także, że podjęty przez Polskę wysiłek jest celowy i nieunikniony. Ostatecznym celem są lepsze warunki życia i zdrowie polskiego społeczeństwa. Realizacja powyższych zadań będzie również testem na skuteczność współpracy i koordynacji działalności resortów gospodarczych: przemysłu ciężkiego, rolnictwa, energetyki, transportu, a nawet resortu zdrowia a przede wszystkim resortu środowiska. Wzmocniono struktury administracyjne, zarówno w resorcie środowiska, jak i ośrodkach terenowych, szczególnie wojewódzkich i powiatowych. Wypracowano teksty licznych prawnych instrumentów wykonawczych do ustaw w celu efektywnego dostosowania prawa polskiego w tym obszarze do dorobku prawnego UE. Liczne okresy przejściowe pomogą, lepszym rozłożeniem w czasie, we wdrażaniu w życie podjętych zobowiązań i rzeczywistym dostosowaniu do norm UE.

 

23. Ochrona konsumentów i zdrowia


Obszar ten obejmuje bezpieczeństwo zdrowotne i ekonomiczne konsumentów (zgodnie z katalogiem praw konsumentów), uproszczony tryb dochodzenia roszczeń konsumenckich, bezpieczeństwo produktów, odpowiedzialność za produkt wadliwy oraz za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny oraz informowanie i reprezentację konsumentów.

Negocjacje w obszarze "Ochrona konsumentów i zdrowia" otwarto 19 kwietnia 1999 r. i zakończono 19 maja 1999 r.

Polska nie występowała o rozwiązania przejściowe, deklarując pełną gotowość do wdrożenia wszystkich regulacji prawnych do dnia akcesji. Dyrektywy podlegające implementacji dotyczyły przede wszystkim bezpieczeństwa zdrowotnego i ekonomicznego konsumentów, a w szczególności katalogu praw konsumenckich, których realizację zagwarantować musi każde państwo członkowskie w drodze wprowadzania odpowiednich regulacji prawnych oraz instytucji odpowiedzialnych za ich wdrożenie i stosowanie.

W chwili otwarcia negocjacji polskie regulacje prawne dotyczące ochrony konsumentów nie były w pełni zgodne z wymogami wspólnotowymi. Istniała też potrzeba podniesienia poziomu ochrony konsumentów wynikająca z konieczności wyrównania standardów ochronnych obowiązujących na jednolitym rynku UE.

Główne obszary zagrożeń interesów konsumentów wiązały się m.in. z brakiem regulacji w takich dziedzinach, jak: bezpieczeństwo produktu, niedozwolone klauzule umowne, odpowiedzialność producenta za produkt, nieuczciwą, wprowadzającą w błąd reklamą, złą jakością towarów i usług, trudnościami w dochodzeniu roszczeń, słabszą pozycją na rynku konsumenta względem równych formalnie, ale znacznie silniejszych ekonomicznie i organizacyjnie sprzedawców, narażenie konsumentów na agresywność propozycji rynkowych.

W wyniku implementacji do prawa polskiego wymogów prawa wspólnotowego zwiększone zostało bezpieczeństwo ekonomiczne konsumentów, zagwarantowane wprowadzonymi oraz znowelizowanymi przepisami takich aktów prawnych, jak ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, ustawa o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, ustawa o kredycie konsumenckim. Nastąpiło rozszerzenie katalogu środków ochrony konsumentów przed nieuczciwą konkurencją, wprowadzono instytucję zezwolenia na reklamę porównawczą pod warunkiem spełnienia przesłanek zgodności z prawem i dobrymi obyczajami, jak również dodatkowe sankcje za zawinione czyny nieuczciwej konkurencji.

W celu wzmocnienia ochrony konsumentów stworzone zostały podstawy prawne bezpieczeństwa produktu oraz mechanizmy kontroli poprzez wprowadzenie systemu regulacji sfery bezpieczeństwa produktu - dotychczas nieobecnego w prawie polskim - zgodnie z którym do obrotu mogą być wprowadzane tylko te produkty, które nie stwarzają żadnego zagrożenia dla bezpieczeństwa, życia i zdrowia ludzkiego. Wprowadzono skuteczny system kontroli bezpieczeństwa produktów, a także zasady i tryb przeciwdziałania naruszeniom przez przedsiębiorców wymagań dotyczących bezpieczeństwa.

Wdrożenie wspólnotowych regulacji prawnych, niezbędne dla uzyskania członkostwa w UE, gwarantuje m.in. wprowadzenie w Polsce wysokich standardów bezpieczeństwa dóbr i usług, eliminację z rynku produktów niskiej jakości, ograniczenie liczby zachorowań spowodowanych przez wadliwe technologie, nieprawidłowe przechowywanie towarów, używanie niewłaściwych jakościowo produktów i usług. Profesjonalnie przygotowane produkty, wytwarzane specjalnie dla konsumentów o precyzyjnie sformułowanych oczekiwaniach przyczynią się do istotnego zmniejszenia problemów zdrowotnych i rozwojowych, co wpłynie w konsekwencji na zmniejszenie kosztów leczenia, np. dzieci, osób starszych i chorych. Rozszerzenie katalogu praw konsumenta w tak wrażliwych dziedzinach jak np. usługi turystyczne czy umowy zawierane na odległość wpłynie na podniesienie poczucia bezpieczeństwa ekonomicznego obywateli.

 

24. Wymiar sprawiedliwości i sprawy wewnętrzne


Obszar negocjacyjny "Wymiar sprawiedliwości i sprawy wewnętrzne" obejmuje kwestie dotyczące migracji, azylu, granic zewnętrznych (wraz z regulacjami zawartymi w konwencji Schengen), przestępczości zorganizowanej, korupcji oraz narkotyków i zwalczania terroryzmu, współpracy policji państw członkowskich, służb celnych, oraz wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych i cywilnych.

Negocjacje w tym obszarze rozpoczęły się 6 maja 2000 r. i zostały zamknięte 30 lipca 2002 r.

Polska nie występowała o rozwiązania przejściowe, deklarując akceptację i gotowość wdrożenia całości dorobku prawnego w tym obszarze, wraz z dorobkiem prawnym Schengen.

Polska zobowiązała się do dostosowania polityki wizowej do standardów UE, czego wynikiem jest m.in. decyzja o wprowadzeniu z dniem 1 lipca 2003 r. obowiązku wizowego w stosunku do obywateli Białorusi, Rosji i Ukrainy.

Warunkiem zamknięcia negocjacji było potwierdzenie przez Polskę zobowiązań w zakresie:

Polska, podobnie jak pozostałe nowe państwa członkowskie, stanie się częścią obszaru Schengen w nieodległej perspektywie po uzyskaniu członkostwa w UE. Decyzja o zniesieniu kontroli na granicy wewnętrznej zostanie podjęta przez Unię Europejską indywidualnie w stosunku do każdego nowego państwa.

Negocjacje w tym rozdziale od początku charakteryzowały się dużym stopniem trudności, o czym przesądzały następujące elementy:

W świetle powyższych uwarunkowań zakończenie negocjacji w tym rozdziale na przedstawionych warunkach bez zastosowania żadnych rozwiązań przejściowych pozbawiających Polskę możliwości pełnej partycypacji w działaniach w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych uznać należy za korzystne. Polskie społeczeństwo zyskuje przede wszystkim:

Ponadto przyjęcie uregulowań wspólnotowych w tym obszarze przyniesie wymierną korzyść w postaci uruchomienia współpracy pomiędzy:


 

25. Unia celna


Obszar "Unia celna" dotyczy międzynarodowej współpracy i wzajemnej pomocy w sprawach celnych, zwalczania obrotu towarami podrabianymi i pirackimi oraz technicznego i organizacyjnego przygotowania służb celnych. Ponadto polityka celna obejmuje problematykę przepisów dotyczących Nomenklatury Scalonej oraz kwestie związane z konwencjami i zwolnieniami celnymi, kontyngentami taryfowymi i plafonami.

Negocjacje w tym obszarze rozpoczęły się 21 czerwca 1999 r. ich zamknięcie nastąpiło w dniu 29 marca 2001 r.

Polska nie występowała o rozwiązania przejściowe, gdyż przepisy prawa polskiego, w tym dotyczące administracji celnej, w znacznej mierze były zbieżne z prawem wspólnotowym. Unia Europejska kładła nacisk przede wszystkim na kwestie dotyczące efektywnej implementacji regulacji celnych, wykorzystania w działalności urzędów celnych nowoczesnej techniki informatycznej oraz podniesienia sprawności i przejrzystości pracy służb celnych jako warunków niezbędnych dla przejęcia przez Polskę odpowiedzialności za kontrolę zewnętrznej granicy Unii Europejskiej, którą po uzyskaniu członkostwa stanie się wschodnia granica Polski. Polska zadeklarowała osiągnięcie do tego czasu stopnia efektywności służb celnych obowiązującego w państwach członkowskich.

W wyniku dostosowań Polski do wymogów członkostwa w ramach obszaru "Unia celna" dokonano następujących zmian:

Wyniki negocjacji w tym obszarze już w chwili obecnej przynoszą wymierne korzyści obywatelom naszego kraju. Najważniejsze z nich to:


 

26. Stosunki zewnętrzne


Negocjacje rozpoczęły się 19 maja 1999 roku i zostały zamknięte 12 listopada 1999 roku. Obejmowały one problematykę przejęcia przez Polskę legislacji wspólnotowej w zakresie stosunków handlowych z krajami trzecimi, umów o wzajemnym popieraniu i ochronie inwestycji zawartych przez Polskę z krajami trzecimi, przepisów z zakresu kontroli obrotu towarami podwójnego zastosowania jak i umów gospodarczych Polski z krajami trzecimi.

Kwestią szczególnej wagi będzie dostosowanie do prawa wspólnotowego Umowy o handlu i żegludze z Japonią oraz Traktatu o stosunkach handlowych i gospodarczych ze Stanami Zjednoczonymi. Problem ten będzie przedmiotem dalszych negocjacji Polski z USA i Japonią w roku 2003. Ponadto konieczne też będzie przeprowadzenie negocjacji warunków przystąpienia Polski do Umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym i 7 Umów UE -Szwajcaria o liberalizacji wymiany gospodarczej, które będą przeprowadzone w I kwartale 2003 r. i powinny zostać zakończone jednocześnie z podpisaniem Traktatu Akcesyjnego. Unia Europejska wskazała na konieczność koordynowania z Polską działań i stanowisk na forum WTO i OECD.

Polska zadeklarowała, iż wdroży całość dorobku prawnego w tym obszarze do daty uzyskania członkostwa i nie zgłaszała żadnych wniosków o rozwiązania przejściowe. Polska zgłosiła gotowość wypowiedzenia wszelkich umów dwu - i wielostronnych zawartych z krajami trzecimi, które są sprzeczne z prawem wspólnotowym, bądź regulują zagadnienia znajdujące się w gestii organów wspólnotowych. Są to przede wszystkim umowy gospodarcze i handlowe, a także transportowe, fitosanitarne i weterynaryjne. Polska przyjęła zasadę koordynowania z Unię Europejską swych działań na forum WTO i OECD.

Z dniem uzyskania członkostwa w Unii Europejskiej Polska będzie stosowała wspólną taryfę celną.

Wyniki rokowań w tym obszarze będą miały duży wpływ na wzmocnienie pozycji Polski na arenie międzynarodowej, w tym w relacjach z państwami spoza Unii Europejskiej. Polska po uzyskaniu członkostwa stanie się stroną umów międzynarodowych, głównie gospodarczych i handlowych zawartych przez UE z państwami trzecimi. Są to przede wszystkim:

- Układ w sprawie utworzenia Europejskiego Obszaru Gospodarczego

Podpisany 2 maja 1992 r., wszedł w życie 1 stycznia 1994 r. Wiąże 15 państw członkowskich UE i 3 członków EFTA (Islandię, Lichtenstein i Norwegię), Porozumienie ma na celu rozwój wspólnego rynku w oparciu o zasady prawa wspólnotowego. Układ nie obejmuje Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybołówstwa ani wspólnej polityki handlowej (EOG nie jest unią celną), chociaż w wielu przypadkach państwa EFTA zawarły umowy handlowe paralelne do analogicznych umów UE z krajami trzecimi.

Formalne negocjacje o członkostwo Polski w EOG rozpoczynają się w styczniu 2003 r.

- Układy Europejskie

Dotyczą współpracy politycznej, gospodarczej i kulturalnej włącznie z polityką: przemysłową, ochrony środowiska, transportową i celną. Głównym celem układów jest ustanowienie strefy wolnego handlu pomiędzy UE a krajami stowarzyszonymi na zasadzie wzajemności i asymetrii (szybsze tempo liberalizacji ze strony UE niż ze strony krajów stowarzyszonych). Wyroby przemysłowe z krajów stowarzyszonych mają dostęp do rynku UE od początku 1995 r., z ograniczeniami jedynie w kilku obszarach (rolnictwo i wyroby tekstylne), założeniem układów europejskich jest też stworzenie warunków swobodnego przepływu usług, kapitału i siły roboczej. Układ europejski oprócz krajów kandydujących do Unii Europejskiej został zawarty z Turcją.

- Układ w sprawie partnerstwa i współpracy (the Partnership and Cooperation Agreement, PCA)

Układ w sprawie partnerstwa i współpracy pomiędzy UE a Rosją, podpisany w 1994 r. (data wejścia w życie: 1 grudnia 1997 r.), reguluje stosunki polityczne, gospodarcze i kulturalne pomiędzy UE i Rosją i stanowi prawną podstawę handlu bilateralnego UE i Rosji. Jednym z głównych celów jest wspieranie handlu i inwestycji oraz rozwój harmonijnych stosunków gospodarczych między stronami, które zobowiązują się stworzyć warunki do ustanowienia obszaru wolnego handlu.

- Układy o Partnerstwie i Stabilizacji

W celu zapobieżenia konfliktom zbrojnym w Europie Południowo-Wschodniej i z myślą o stworzeniu na Bałkanach stabilnych podstaw pokoju i dobrobytu, UE obok znaczącej pomocy finansowej prowadzi politykę pomocy gospodarczej w ramach tzw. Procesu Stabilizacji i Partnerstwa, skierowaną do Albanii, Bośni i Hercegowiny, Chorwacji, Jugosławii i Macedonii. Pomoc ta obejmuje m.in. preferencje celne (od grudnia 2000 r. większość wyrobów z Europy Południowo- Wschodniej ma bezcłowy, nieograniczony dostęp na rynki UE. W program wpisane są też Układy o Partnerstwie i Stabilizacji, zawarte dotychczas z krajami przodującymi w regionie pod względem wdrażania reform - Chorwacją (w 2000 r.) i Macedonią ( w 2001r).

- Porozumienie UE z krajami Afryki, Karaibów i Pacyfiku

Współpraca UE z krajami ACP (z Afryki, Karaibów i Pacyfiku) opiera się o art. 131 TWE i bazuje obecnie na porozumieniu o partnerstwie podpisanym w Cotonou w Beninie 23 czerwca 2000 roku, zawartym na 20 lat w oparciu o prawo wspólnotowe. Porozumienie to ma na celu pomoc krajom rozwijającym się w realizacji strategii zrównoważonego rozwoju na polu politycznym i gospodarczym.

Polska stając się stroną tych umów będzie mogła znacznie rozwinąć swe stosunki handlowe. Dzięki członkostwu w UE znacznemu wzmocnieniu ulegnie pozycja Polski na forum negocjacji toczących się w ramach Światowej Organizacji Handlu. Polska stanie się także częścią wspólnotowego systemu antydumpingu i antysubwencyjnych postępowań oraz systemu reagowania na wprowadzane sankcje międzynarodowe w stosunku do osób czy też organizacji stanowiących zagrożenie dla bezpieczeństwa międzynarodowego.

Polska musi wypowiedzieć szereg umów handlowych podpisanych z innymi państwami. Nie spowoduje to negatywnych implikacji dla stosunków Polski z tymi krajami, gdyż umowy te zastaną zastąpione kompleksowymi umowami podpisanymi przez UE.

 

27. Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa


Negocjacje w obszarze "Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa" obejmowały kwestie przyjęcia w prawie polskim ustawodawstwa zgodnego z unijnymi aktami prawnymi przyjętymi w oparciu o tytuł V TUE, dostosowania się do konkluzji Rady Europejskiej i Rady UE w zakresie II filaru, współpracy z krajami trzecimi i organizacjami międzyrządowymi, ochrony dyplomatycznej i konsularnej, stosunków z krajami trzecimi, sankcji i innych środków negatywnych UE.

Negocjacje rozpoczęto 10 listopada 1998 r. i zakończono 6 kwietnia 2000 r.

Polska nie występowała o żadne rozwiązania przejściowe i zobowiązała się do wdrożenia całości dorobku prawnego w tym obszarze.

Polska zadeklarowała, iż jej polityka zagraniczna jest zbieżna z celami WPZiB. W stanowisku podkreślono, iż realizowana przez Polskę polityka zagraniczna, której celem jest bezpieczeństwo, stabilność i dobrosąsiedzkie stosunki w Europie, czynią z Polski pożądanego dla Unii Europejskiej partnera. Potwierdzeniem tego jest członkostwo Polski w NATO, aktywna postawa na forum organizacji międzynarodowych oraz uczestnictwo w działaniach mających na celu zachowanie stabilności na świecie.

W ramach prowadzonego od 1994 r. dialogu politycznego z UE Polska demonstruje całkowite przygotowanie do pełnego uczestnictwa w WPZiB, tak pod względem instytucjonalnym oraz operacyjnym, jak i pod względem zbieżności własnej polityki zagranicznej z celami realizowanymi w ramach WPZiB. Polscy przedstawiciele aktywnie uczestniczą w pracach grup roboczych ds. WPZiB. Polska przyłącza się do zdecydowanej większości ogłaszanych przez UE wspólnych stanowisk, działań, demarches oraz deklaracji. Polska traktuje dialog polityczny dotyczący WPZiB jako środek wiodący do pełnego zintegrowania ze strukturami przyjętymi w II filarze UE.

Niezależnie od prowadzonego dialogu politycznego z UE Polska wyraża zainteresowanie strategiami unijnymi w stosunku do państw i ugrupowań trzecich (Rosja, Ukraina, Bałkany, ASEM, MERCOSUR, państwa śródziemnomorskie, dialog transatlantycki, Wymiar Północny UE). Polska dostrzega również potrzebę zintensyfikowania współpracy UE z państwami "bliskiego sąsiedztwa" nowej, poszerzonej Unii. Jesteśmy gotowi aktywnie włączyć się w kształtowanie polityki wschodniej UE, służyć naszymi doświadczeniami oraz wykorzystać istniejącą infrastrukturę współpracy do budowania jeszcze bliższych stosunków tych państw z UE.

Udział Polski we Wspólnej Europejskiej Polityce Bezpieczeństwa i Obrony nie był przedmiotem negocjacji akcesyjnych. Na mocy decyzji podjętej podczas posiedzenia Rady Europejskiej w Feira w czerwcu 2000 r. Polska uczestniczy w dialogu dotyczącym rozwoju WEPBiO w ramach formuł "15+6" (UE i europejscy członkowie NATO nie należący do Unii) oraz "15+15"( UE i 12 państw kandydujących, Turcja, Norwegia i Islandia). Polska zadeklarowała gotowość uczestnictwa w European Headline Goal, stanowiącym podstawę do utworzenia w roku 2003 unijnych Sił Szybkiego Reagowania, zgłaszając siły w postaci dwóch batalionów żołnierzy wojsk lądowych, lotniczą grupę poszukiwawczo-ratowniczą, dwa trałowce, okręt poszukiwawczo-ratowniczy i oddział żandarmerii wojskowej. Zadeklarowane jednostki liczą łącznie 1532 żołnierzy.

Polska opowiada się za wzmocnieniem polityki zagranicznej UE. Poprawa efektywności i spójności podejmowanych przez UE działań wpłynie na wzmocnienie pozycji UE na arenie międzynarodowej, a co się z tym wiąże, również państw członkowskich. Po podpisaniu Traktatu Akcesyjnego Polska jest gotowa w pełni uczestniczyć w strukturach WPZiB oraz w procesie decyzyjnym w ramach mechanizmów obowiązujących w II filarze UE.

 

28. Kontrola finansowa


Obszar "Kontrola finansowa" dotyczy utrzymania dyscypliny finansów publicznych i ich kontroli, przede wszystkim w zakresie zintegrowania krajowych procedur budżetowych, kontroli finansowej oraz procedur kontrolnych z procedurami Unii Europejskiej. Obszar podzielony został na dwie szczegółowe grupy tematyczne, dotyczące ochrona interesów finansowych Wspólnot oraz zagadnienia systemu kontroli finansowej sprawowanej przez państwa członkowskie.

Otwarcie negocjacji w obszarze "Kontrola finansowa" nastąpiło 6 kwietnia 2000 roku, a ich zakończenie 14 czerwca 2000 r.

Polska nie występowała o rozwiązania przejściowe, akceptując całość dorobku prawnego UE i zobowiązując się do jego wdrożenia do dnia uzyskania członkostwa.

Polska zobowiązała się w szczególności do przyjęcia ustawy o kontroli wewnętrznej wydatkowania środków publicznych. Dostosowania do wymogów kontroli środków publicznych, w szczególności w celu utrzymania dyscypliny finansów publicznych oraz ich kontroli było warunkiem zamknięcia obszaru. UE dużą wagę przywiązywała do konieczności prawnego uregulowania kwestii wewnętrznej kontroli finansowej oraz wewnętrznego audytu.

Realizację podjętych zobowiązań umożliwiło przyjęcie ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych, ustawy o działach administracji rządowej, ustawy o służbie cywilnej oraz ustawy o organizacji i trybie pracy Rady Ministrów oraz zakresie działania ministrów.

Przyjęcie przez Polskę prawodawstwa wspólnotowego w zakresie kontroli finansowej wpłynie na poprawę skuteczności oraz przejrzystości funkcjonowania administracji publicznej, zagwarantuje lepsze wykorzystanie publicznych środków finansowych, w tym funduszy napływających do Polski z budżetu UE. Wprowadzenie wspólnotowych standardów i procedur przyczyni się do ugruntowania w społeczeństwie poszanowania grosza publicznego oraz zasad dobrego gospodarowania przyznanymi środkami.

 

29. Finanse i budżet


Rokowania rozpoczęły się 26 maja 2000 r., a zakończyły 13 grudnia 2002 r. na szczycie Unii Europejskiej w Kopenhadze. Ich przedmiotem były zasady udziału Polski w tworzeniu i wykorzystaniu wspólnego budżetu UE. Ustaleniu podlegał sposób wnoszenia przez Polskę wpłat do budżetu unijnego, jak również reguły korzystania przez nasz kraj z należnych mu wspólnotowych środków budżetowych.

Priorytetem Polski w negocjacjach było uzyskanie pozycji beneficjenta netto od pierwszego roku członkostwa, która pozwoliłaby na zachowanie makroekonomicznej stabilności finansowej oraz utrzymania tendencji wzrostowych w gospodarce. Najistotniejszym problemem negocjacyjnym było określenie odpowiedniego przepływu strumieni środków związanych z przystąpieniem do UE w wymiarze kasowym między Polską i UE.

Polsce zostały przyznane dodatkowe środki w ramach dwóch instrumentów finansowych: instrument finansowy w wysokości 280 milionów euro na lata 2004-2006, na finansowanie dostosowań granicy zewnętrznej oraz polskich lotnisk międzynarodowych do wymogów Schengen oraz instrument finansowy, w ramach którego Polska otrzyma z UE środki na lata 2004-2006 w wysokości 1 443 000 000 euro. Środki te mają na celu niwelowanie negatywnych skutków dla budżetu państwa związanych z niedopasowaniem czasowym i strukturalnym przepływów kasowych między budżetem Polski i budżetem UE. Część z nich, 443 000 000 euro, będzie pochodzić ze specjalnego instrumentu - ryczałtu na zniwelowanie problemu luki kasowej, a 1 000 000 000 euro, w tym 550 000 000 euro w roku 2005 i 450 000 000 euro w roku 2006, będzie pochodzić z przesunięcia ok. 12% środków na zobowiązania przewidzianych na fundusze strukturalne dla Polski w latach 2004-2006. Pozwolą one na stopniowe przeprowadzenie koniecznych adaptacji w strukturze finansów publicznych, co wymagać będzie utrzymania odpowiedniej płynności budżetowej, w szczególności w pierwszych latach po uzyskaniu członkostwa.

Główny cel negocjacyjny został tym samym osiągnięty. Uzyskane warunki udziału Polski w tworzeniu i wykorzystaniu budżetu UE oznaczają, że od momentu akcesji Polska będzie z niego więcej otrzymywała niż wpłacała. Wysokości wynegocjowanych kwot determinowane były ramami finansowymi UE na lata 2000 - 2006, które określone zostały przez Radę Europejską w Berlinie w 1999 r.

Oprócz zwiększenia bezwzględnej wysokości alokacji finansowych, poprawę pozycji Polski wobec budżetu UE udało się uzyskać poprzez lepsze rozłożenie zaliczki na fundusze strukturalne w wysokości 16% całości środków przeznaczonych na działania strukturalne w latach 2004 -2006. Została ona rozłożona na dwie raty: 10% w 2004 r. i 6% w 2005 r. Rozłożenie zaliczki na dwa lata urealnia wykorzystanie środków finansowych w początkowej fazie członkostwa. Polska zyskała też zgodę UE na dokonanie płatności pierwszej części zaliczki z budżetu unijnego w możliwie krótkim terminie po uzyskaniu członkostwa. Poprawi to w sposób wymierny bilans przepływów finansowych między Polską i UE w wymiarze kasowym.

Podobnie jak pozostałe nowe państwa członkowskie, Polska będzie zobowiązana do współfinansowana tzw. rabatu brytyjskiego, zgodnie z regulacjami UE w zakresie systemu środków własnych.

 

30. Instytucje


Obszar negocjacyjny "Instytucje" dotyczy składu instytucji wspólnotowych, podziału głosów w organach wspólnotowych, języków urzędowe oraz zatrudnienie w instytucjach wspólnotowych.

Negocjacje zostały otwarte i zamknięte w dniu 22 kwietnia 2002 r.

Wspólne Stanowisko UE w tym obszarze opierało się na bardzo dla Polski korzystnych postanowieniach Traktatu z Nicei.

Uzgodniono następujące zasady reprezentacji Polski w poszczególnych instytucjach Unii Europejskiej:

Rozdział "Instytucje" obejmuje także postanowienia dotyczące języków oficjalnych obowiązujących w instytucjach Unii Europejskiej. Język polski po uzyskaniu przez Polskę członkostwa w Unii Europejskiej stanie się jednym z języków oficjalnych.

W okresie między podpisaniem traktatu akcesyjnego a dniem uzyskania członkostwa Polska, podobnie jak i inne nowe państwa członkowskie, będzie posiadała status "aktywnego obserwatora". Oznacza to, że na podstawie zgody instytucji europejskich przedstawiciele Polski będą mogli uczestniczyć, bez prawa głosu, w posiedzeniach Rady, Komitetu Stałych Przedstawicieli oraz w grupach roboczych Rady i Komisji Europejskiej, a także innych organach Unii. Ponadto zgodnie ze specjalną procedurą informowania i konsultacji Polska będzie informowana o pracach instytucji UE.

Uzgodnienia przyjęte w tym obszarze są dla Polski bardzo korzystne. Polska uzyskała takie same warunki, na jakich funkcjonują obecnie w Unii duże państwa członkowskie, przykładowo Hiszpania. Stanowi to gwarancję możliwości pełnego i równoprawnego współdecydowania przez Polskę we wszystkich dziedzinach objętych aktywnością Unii Europejskiej.

 

31. Inne


W obszarze negocjacyjnym "Inne" uzgodnione zostały zasady udziału Polski w kilku instytucjach unijnych: Europejskim Banku Centralnym, Europejskim Banku Inwestycyjnym, Europejskim Funduszu Rozwoju, Funduszu Badawczym Węgla i Stali, a także klauzule ochronne, mechanizm koordynacji i wymiany informacji między Polską i UE do dnia uzyskania członkostwa oraz korzystanie ze środków przedakcesyjnych do roku 2006 włącznie.

Polska zaakceptowała udział od daty uzyskania członkostwa w kapitale Europejskiego Banku Centralnego w wysokości 5% wartości subskrypcji przypadającej dla naszego kraju, co jest zgodne z obowiązującą dla krajów członkowskich UE spoza strefy euro wysokością składki.

Polska stanie się członkiem Europejskiego Banku Inwestycyjnego, tak jak wszystkie państwa członkowskie, wpłaci 5% subskrybowanego kapitału przypadającego na nasz kraj.

Polska zadeklarowała wolę przystąpienia do Europejskiego Funduszu Rozwoju od dnia członkostwa oraz do Układu o Partnerstwie między UE i krajami Afryki, Karaibów i Pacyfiku (AKP).

Polska przystąpi do Funduszu Badawczego Węgla i Stali oraz wpłaci pełną składkę, której wysokość jest proporcjonalna do znaczenia polskiego sektora węgla i stali.

W obszarze "Inne" określone zostały zasady wdrażania i zarządzania funduszami przedakcesyjnymi po przystąpieniu Polski do UE oraz zasady wspierania rozwoju instytucjonalnego do roku 2006.

Uzgodniono także zasady stosowania klauzul ochronnych, które znajdą się w Traktacie Akcesyjnym: ogólnej klauzuli gospodarczej, która dotyczy także rolnictwa, klauzuli ochronnej w zakresie rynku wewnętrznego, wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych.

Polska zaakceptowała zaproponowaną przez UE procedurę informowania i konsultacji dotyczących przyjmowania niektórych decyzji oraz innych środków, które będą podejmowane i stosowane w okresie poprzedzającym akcesję.

 

OCENA REZULTATÓW NEGOCJACJI AKCESYJNYCH


Dokonując oceny uzyskanych warunków członkostwa Polski w Unii Europejskiej należy pamiętać, że nie jest to jedynie wynik trwających ponad 4 i pół roku negocjacji. Jest to w istocie końcowy efekt trwającego od przeszło 11 lat niezwykle złożonego procesu integracji Polski z Unią Europejską. Osiągnięcie tych rezultatów nie byłoby możliwe bez proeuropejskiego nastawienia społeczeństwa oraz determinacji kolejnych polskich rządów w dążeniu do członkostwa w UE.

Oceny takiej nie można dokonać w oderwaniu od przeszłej i aktualnej polskiej rzeczywistości, sytuacji w Europie oraz na świecie. Zakończenie rokowań otwiera drogę do rozszerzenia Unii Europejskiej w 2004 roku, które będzie wydarzeniem o istotnym znaczeniu w skali światowej. Stworzy nowe perspektywy i możliwości wszechstronnego rozwoju o skutkach wykraczających daleko poza granice Europy.

Pomyślna finalizacja rozmów o członkostwo w UE, osiągnięta zgodnie z nakreślonym wcześniej harmonogramem, potwierdza zdolność społeczeństw i państw europejskich do realizacji wielkich idei i historycznych projektów. Droga do zjednoczenia kontynentu stoi otworem demonstrując światu, że "stara Europa" jest w pełni sił, zdolna do transformacji i podjęcia nowych wyzwań, jakie niesie ze sobą przyszłość. Podkreślenia wymaga fakt, iż największe w historii UE rozszerzenie jest bliskie realizacji, mimo nie najkorzystniejszej obecnej sytuacji gospodarczej w Europie oraz złożonych uwarunkowań politycznych. Zakończenie rokowań ma ogromne znaczenie symboliczne oraz psychologiczne. Otwierając drogę do rozszerzenia Unia Europejska pokazuje narodom europejskim i pozaeuropejskim, że skutki podziału, który przez ponad 50 lat ograniczał wolność i rozwój części Europy można usunąć, a sami Europejczycy mają wystarczająco dużo sił i wyobraźni by tego dokonać.

Społeczeństwa, które obecnie pukają do drzwi Unii Europejskiej, te które zamierzają zrobić to w bliższej lub dalszej przyszłości zyskują wyraźny dowód, że Unia Europejska jest ugrupowaniem otwartym i perspektywicznym, zdolnym do kreowania własnej przyszłości. Znacznemu wzmocnieniu ulega pozycja polityczna naszego kraju, poparta zwiększonymi perspektywami udziału we wspólnej polityce zagranicznej i bezpieczeństwa UE, jak też europejskiej polityce bezpieczeństwa i obrony. Członkostwo Polski w NATO oraz nieodległa perspektywa członkostwa w UE dają Polsce możliwości działania na arenie międzynarodowej, które do niedawna były poza naszym zasięgiem.

Wraz z zakończeniem rokowań wzrasta pozycja Polski jako pożądanego partnera we współpracy gospodarczej. Przejęcie zasad regulujących funkcjonowanie jednolitego rynku UE w zakresie polityki konkurencji, prawa spółek, swobody przepływu towarów, kapitału, osób i usług przyczynia się do znacznego wzrostu atrakcyjności inwestycyjnej Polski m.in. poprzez zwiększoną stabilność prawną, przewidywalność podejmowanych przez inwestorów działań oraz lepsze możliwości wykorzystania potencjału wzrostu gospodarczego kraju. Zwiększone zainteresowanie Polską jako miejscem potencjalnych inwestycji stwarza szansę wzrostu zatrudnienia oraz poprawy warunków życia Polaków. Potwierdzają to przykłady Hiszpanii, Irlandii i Portugalii, państw członkowskich, które potrafiły spożytkować szansę rozwojową, jaką była akcesja do UE.

Finalizacja etapu stowarzyszenia i przejście do fazy przedczłonkowskiej ma ogromne znaczenie psychologiczne, tak dla polskiego społeczeństwa jak i społeczeństw UE. Osłabieniu ulegać będzie dotychczasowy, powszechny w społecznej percepcji podział na nas Polaków - gorszych, biedniejszych, oraz ich, Europejczyków - bogatych, od pokoleń korzystających z dobrodziejstw wolności i demokracji. Taka zmiana mentalności jest Europie równie potrzebna jak korzyści polityczne i gospodarcze płynące z perspektywy rozszerzenia. Oczywiście nie nastąpi ona skokowo. Będzie to długotrwały proces, którego dynamika zależeć będzie od zdolności adaptacyjnych oraz umiejętności wykorzystania tej cywilizacyjnej szansy.

Zmiany w mentalności społecznej następować będą także po stronie obecnych państw członkowskich. W istocie zachodzą one już od dłuższego czasu. Zakończenie negocjacji o członkostwo nie byłoby możliwe bez przekonania elit politycznych państw UE o społecznym przyzwoleniu dla rozszerzenia. Ale jest to dopiero początek drogi. Finał rokowań konfrontuje obywateli UE z koniecznością postawienia sobie pytania - co dalej. Pytanie to jest de facto pytaniem o przyszłość UE.

Rezultaty osiągnięte przez Polskę w rokowaniach o członkostwo w Unii Europejskiej należy oceniać kompleksowo. Jako całość wynik jest dla Polski bardzo korzystny. Osiągnięte zostały wszystkie najważniejsze cele nakreślone w wyjściowym stanowisku negocjacyjnym. Dzięki ograniczeniu do niezbędnego minimum rozwiązań przejściowych, nieuniknionych ze względu na znaczące różnice w rozwoju spowodowane pozostawaniem Polski przez dziesięciolecia poza europejskimi procesami integracyjnymi, od dnia członkostwa Polska stanie się pełnoprawnym członkiem UE.

W negocjacjach udało się osiągnąć niezwykle istotną z punktu widzenia warunków członkostwa równowagę między ograniczeniem liczby okresów przejściowych niezbędnych dla uniknięcia efektów szokowych związanych z przystąpieniem do UE, zwłaszcza w sektorach wrażliwych oraz zapewnieniem Polsce pełni praw członkowskich.

Uzyskane okresy przejściowe pozwalają Polsce na znacznie łatwiejsze wprowadzenie najniezbędniejszych dostosowań do standardów UE, umożliwiają także racjonalniejsze rozłożenie kosztów wynikających z członkostwa dla polskiego społeczeństwa, operatorów gospodarczych oraz budżetu państwa. Polscy przedsiębiorcy uzyskują dobre warunki włączenia się do funkcjonowania na jednolitym rynku UE. Otrzymują szansę rozwoju i poprawy konkurencyjności.

Duże znaczenie ma fakt, iż dzięki uzyskanym okresom przejściowym realizacja procesów dostosowawczych będzie wspomagana przez środki finansowe UE udostępniane Polsce w ramach funduszy strukturalnych.

Osiągnięte przez Polskę rezultaty negocjacyjne, mierzone liczbą oraz zakresem otrzymanych okresów przejściowych, są najlepsze spośród wszystkich państw kandydujących do członkostwa.

Przystępując do Unii Europejskiej Polska zyskuje przede wszystkim znaczne wzmocnienie swej pozycji politycznej i gospodarczej oraz możliwość bezpośredniego wpływu na kształtowanie wspólnotowych polityk.

Włączenie polskiej gospodarki do jednolitego rynku UE daje nowe możliwości rozwoju, wzmacnia procesy restrukturyzacji oraz racjonalizacji wykorzystania zasobów. Stwarza dodatkowe, potencjalne możliwości wzrostu gospodarczego. Uzyskane okresy przejściowe chronią wrażliwe sektory przed ewentualnymi efektami szokowymi. Znacznemu podwyższeniu ulegnie bezpieczeństwo gospodarcze naszego kraju.

Objęcie terytorium Polski pomocą strukturalną przyniesie istotny wzrost możliwości rozbudowy infrastruktury oraz likwidacji wieloletnich zapóźnień rozwojowych na szczeblu regionalnym i lokalnym.

Przejęcie przez Polskę unijnych standardów m.in. w dziedzinie ochrony środowiska, bezpieczeństwa żywności, polityki społecznej przyczyni się do poprawy warunków życia Polaków.

Udział w polityce badawczo-rozwojowej UE, nieskrępowany dostęp do jej potencjału naukowego i edukacyjnego otwiera przed polskim społeczeństwem perspektywę dokonania postępu cywilizacyjnego.

Bezpośredni, nieskrępowany kontakt z różnorodnością kulturową Unii Europejskiej otwiera nowe możliwości, przyniesie lepsze zrozumienie innych narodów oraz twórczy impuls dla rozwoju polskiej kultury.

Osiągnięte rezultaty negocjacyjne dają Polsce ogromne możliwości i rodzą wielkie nadzieje związane z członkostwem w Unii Europejskiej. Wykorzystanie perspektyw jakie się przed naszym krajem otwierają jest kolejnym zadaniem na drodze integracji europejskiej ale przede wszystkim zobowiązaniem, z którego będą nas rozliczać następne pokolenia.

 


Opracowanie: Rząd RP

Home 1 strona               Powrót Powrót               Góra strony Góra strony               Adres - Telefon - Faks - E-mail Napisz do nas