Temat :  Współpraca Regionów Opracował :  Michał Olszewski

Co to są Euroregiony ?

Euroregionami nazywamy instytucję współpracy dwóch lub więcej jednostek reprezentujących regiony dwóch lub więcej państw (przynajmniej po jednym z każdego). Każda z nich jest powoływana na podstawie prawa wewnętrznego swojego kraju. Mogą nimi być korporacje samorządowe (tzn. pojedyncze samorządy lub związki gmin) lub władze lokalne. Zawierają one pomiędzy sobą umowy współpracy przekraczającej granice jednego państwa. Mimo unormowania w prawie wewnętrznym termin "Euroregion" nie występuje, ani w oficjalnych dokumentach o wymianie transgranicznej pomiędzy państwami, ani też w oficjalnych dokumentach Unii Europejskiej (UE). Chociaż terminami oficjalnymi są "współpraca transgraniczna" i "regiony transgraniczne", to jednak "Euroregion" stał najczęściej używanym określeniem, na tę formę współdziałania, w prasie i literaturze z tego zakresu. Jednocześnie termin "współpraca transgraniczna" zwykle używa się na każde wspólne uzgodnione działanie dwóch państw, które obejmuje regiony oraz gminy po obu stronach granicy. Dotyczy ono podejmowania współpracy lub wspólnych działań na określonym obszarze. Natomiast utartym przez nas terminem "Euroregion" postanowiono określać ściślejszą współpracę, na którą składają się wspólne stałe organy. Różnica polega tylko na większym zorganizowaniu tego ostatniego. Wynika z tego, że "współpraca transgraniczna" jest pojęciem szerszym od "Euroregionu". Nazwa "Euroregion" pochodzi od najstarszej inicjatywy współpracy transgranicznej "Euroregio". Została ona powołana do życia w 1958 roku na obszarze przylegającym do granicy holendersko - niemieckiej pomiędzy rzekami Ren, Ems i Jssel.
Euroregiony odegrały w UE bardzo dużą rolę w zacieśnianiu kontaktów pomiędzy krajami członkowskimi UE oraz w integracji z przyszłymi członkami Unii.

Jak funkcjonują Euroregiony ?

Zagadnienia ogólne.

Współpraca w ramach Euroregionu polega m.in. na powoływaniu wspólnych organów koordynacyjnych czy sporządzaniu i uzgadnianiu planów rozwoju regionalnego na terenach przygranicznych. Euroregion nie ma charakteru eksterytorialnego i nie stanowi również jednej administracyjnej całości. Tworzące je stowarzyszenia (władze lokalne) nie przenoszą na tę formę współpracy swoich kompetencji. Oznacza to, że utworzone na mocy porozumienia o współpracy struktury nie są organami władzy czy administracji lokalnej. Nie dochodzi więc do wyłączenia terytorium objętego współpracą spod kompetencji państwa. Regiony, które uczestniczą w tej współpracy, nie przestają podlegać swojemu prawu krajowemu. Ono bowiem reguluje możliwość zawierania takich umów i możliwy zakres współpracy.

Umocowanie prawne.

Wzorce w zakresie ustanawiania współpracy w ramach Euroregionów zostały zawarte w Europejskiej Konwencji Ramowej o współpracy przygranicznej między wspólnotami i władzami terytorialnymi (tzw. Konwencja Madrycka Rady Europy z 21 maja 1980 r.) oraz w Europejskiej Karcie Samorządu Terytorialnego z 15 października 1985 r. Polska podpisała te umowy kolejno w 1993 roku (Dz.U. z dnia 10 lipca 1993r.) i w 1994 (Dz.U. z dnia25 listopada 1994). Na podstawie tych dwóch dokumentów zawierane są najczęściej najpierw odpowiednie porozumienia międzypaństwowe o wspieraniu współpracy transgranicznej, regionalnych uzgodnieniach transgranicznych czy o współpracy transgranicznej między władzami lokalnymi. Odpowiednie unormowanie współpracy i udziału w nim samorządów lub władz lokalnych umożliwia im zawieranie porozumień o zainicjowaniu współdziałania, odpowiednich organach w ramach współpracy transgranicznej.

Struktura organizacyjna.

We wspomnianej konwencji przyjęto dowolność ustanowionej współpracy od działań spontanicznych (np. doraźne spotkania) po bardziej zorganizowane (np. grupy kontaktowe). Często w rozumieniu potocznym za Euroregiony uważa się tylko współpracę zorganizowaną z wykształconymi wspólnymi organami. W typowym Euroregionie wyróżniamy następujące organy: zgromadzenie, zarząd, grupy robocze i sekretariat. Najczęściej zgromadzenie jest organem o charakterze parlamentarnym. Jego członkowie pochodzą z wyboru. Posiada on najwięcej kompetencji. Dość istotna rolę odgrywają również grupy robocze, które stanowią forum wymiany poglądów ekspertów z określonych dziedzin.

Podstawowe zasady funkcjonowania.

Pierwszą zasadą jest odrębność prawna jednostek, które współtworzą Euroregion. Wynika to z tego, że każdą z nich utworzono na podstawie ich prawa wewnętrznego. Posiadając umocowanie prawne mogą one zawrzeć ze sobą porozumienie o współpracy powołujące wspólne organy.
Ukształtowane organy podejmują decyzje mające na celu współdziałanie w zakresie określonego problemu.
Decyzje te są wiążące jedynie dla jednostek współtworzących Euroregion. Nie mają one jednak takiego charakteru względem mieszkańców obszarów objętych współpracą. Dopiero jednostki poprzez odpowiednie decyzje na podstawie swojego prawa wewnętrznego nadają tym decyzjom moc obowiązującą na określonym obszarze. Wynika z tego, że konkretne działanie podejmowane jest na podstawie obowiązującego prawa, oczywiście z uwzględnieniem kompetencji danej jednostki. Jest to kolejny dowód na to, że Euroregion nie jest tworem eksterytorialnym. Zasada ta ogranicza również ewentualną współpracę tylko do tych zagadnień, które leżą w kompetencjach wszystkich współtworzących Euroregion.

Źródło: Centrum Informacji Europejskiej Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej http://www.cie.gov.pl