Podstawy prawne

Polski system jednostek certyfikujących zbliża się stopniowo do wymogów UE. Występujące jeszcze różnice dotyczą głównie stosowanych procedur certyfikacji oraz kryteriów oceny wyrobów, co wynika z opóźnień w harmonizacji norm polskich z europejskimi, szczególnie w zakresie certyfikacji obowiązkowej.

Czeka nas jeszcze uzupełnienie polskiego wykazu towarów (urządzeń, maszyn, środków ochrony, materiałów budowlanych), które muszą posiadać certyfikat. Na razie zawiera on ok. 300 grup wyrobów.

Układ Europejski, podpisany 16 grudnia 1991 roku, ustanawiający stowarzyszenie między Rzeczpospolitą Polską a Wspólnotami Europejskimi reguluje kwestie jakości oraz certyfikacji wyrobów w następujący sposób:

• Art. 68 - zobowiązuje Polskę do zbliżenia obecnego i przyszłego ustawodawstwa do obowiązującego w UE,
• Art. 69 - określa dziedziny, w których Polska jest szczególnie zobowiązana do do-stosowania przepisów prawnych do acquis communautaire UE. Są to m.in. ochrona zdrowia i życia człowieka, ochrona konsumenta, normy, przepisy techniczne.

• Art. 74 - dotyczy współpracy w zakresie normalizacji i certyfikacji, zawiera normy w dziedzinie przemysłu i rolnictwa oraz oceny zgodności.
  Współpraca, której celem jest zmniejszenie rozbieżności z zakresu normalizacji oraz certyfikacji obejmuje:

• stosowanie się do przepisów technicznych i norm WE w zakresie jakości artykułów rolnych, spożywczych i przemysłowych,
• podpisanie niezbędnych umów o wzajemnym uznawaniu w tych dziedzinach,
• stosowanie przepisów technicznych, norm oraz procedur zgodności Wspólnoty,
• udział Polski w pracach wyspecjalizowanych organizacji europejskich, tj. Europejskiego Komitetu Normalizacji (CEN), Europejskiego Komitetu Normalizacji Elektrotechnicznej (CENELEC) oraz Europejskiej Organizacji ds. Badań i Certyfikacji (EOTC).

Polska przyjęła już wiele rozwiązań w dziedzinie norm i certyfikacji, które są zbliżone do ustawodawstwa Unii Europejskiej. 3 kwietnia 1993 Sejm RP zastąpił ustawę o jakości z 1979 roku nowymi aktami prawnymi:

• Ustawą o badaniach i certyfikacji,
• Ustawą o normalizacji,
• Ustawą o utworzeniu Głównego Urzędu Miar.

Polski Komitet Normalizacji, Miar i Jakości został zastąpiony przez nowe, powołane do życia z dniem 1 stycznia 1994 roku jednostki organizacyjne:

• Polski Komitet Normalizacyjny (PKN),
• Główny Urząd Miar (GUM),
• Polskie Centrum Badań i Certyfikacji.

Obecnie obowiązują w Polsce następujące akty prawne dotyczące normalizacji i certyfikacji: - Ustawa z dnia 3 kwietnia 1993 roku o badaniach i certyfikacji (Dz. U. Nr 55, poz. 251) - Ustawa z dnia 3 kwietnia 1993 roku o normalizacji (Dz. U. Nr 55 z dnia 28 czerwca 1993 roku, poz. 259) - Ustawa z dnia 7 lipca 1994 roku - Prawo Budowlane (Dz. U. Nr 89 z 25 sierpnia 1994 roku, poz. 414) - Rozporządzenie Ministra Przemysłu i Handlu z 30 grudnia 1993 roku w sprawie wprowadzania obowiązku stosowania niektórych Polskich Norm i Norm Branżowych (Dz. U. 94, Nr 20, poz.71) - Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 15 września 19997 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie wprowadzenia obowiązku stosowania niektórych Polskich Norm i Norm Branżowych (Dz. U. Z 1997 roku Nr.129, poz. 843) - Rozporządzenie Dyrektora Polskiego centrum Badań i Certyfikacji z 20 maja 1994 roku w sprawie wykazu wyrobów podlegających obowiązkowi zgłaszania do certyfikacji na znak bezpieczeństwa i oznaczenia tym znakiem (MP z 21 lipca 1994 N r. 39, poz. N r. 335) z późniejszymi zmianami (ostatnia MP z 16 kwietnia 1997 N r. 22, poz. 216) - Rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z 14 grudnia 1994 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Z 8 lutego 1995 N r. 10, poz. 46) - Rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 19 grudnia 1994 roku w sprawie aprobat i kryteriów technicznych dotyczących wyrobów budowlanych (Dz. U. Z 8 lutego 1995 N r. 10, poz. 48,) - Kodeks Cywilny - art. 415 oraz art. 417 - 420 w zakresie odpowiedzialności za wyrób POLSKIE NORMY - PN - 76/N-08500 Zabawki. Bezpieczeństwo i higiena użytkowania. Wymagania ogólne - PN - 77/N - 08501 Zabawki. Bezpieczeństwo i higiena użytkowania. Badania - PN - 92/N - 08514 Bezpieczeństwo zabawek. Zabawki przeznaczone do utrzymania masy dziecka. Wymagania i badania - PN - 91/N - 08520 Zabawki dla niemowląt - PN - 91/N - 08540 Zabawki. Bezpieczeństwo i higiena. Znaki i napisy informacyjne oraz ostrzegawcze

Polskie Centrum Badań i Certyfikacji

Do jego zadań należy:

1. organizowanie i nadzorowanie systemu badań i certyfikacji na obszarze RP,
2. upoważnianie laboratoriów badawczych,
3. upoważnianie jednostek certyfikujących,
4. certyfikowanie systemów jakości u dostawców,
5. certyfikowanie audytorów,
6. organizowanie szkoleń i doskonalenie kadr dla potrzeb badań i certyfikacji,
7. kontrolowanie:

• akredytowanych laboratoriów badawczych
• akredytowanych jednostek certyfikujących
• certyfikowanie systemów jakości u dostawców w zakresie stawianych im wymagań.

Certyfikacja wyrobów

Certyfikacja produktów jest prowadzona przez upoważnione przez Centrum Badań i Certyfikacji jednostki certyfikujące. W skład Biura do spraw Certyfikacji wchodzą zespoły zajmujące się określonymi grupami produktów:

• Zespół Elektrotechniki - sprzęt elektrotechniczny powszechnego użytku (tj. lodówki, pralki, żelazka), urządzenia chłodnicze, podzespoły elektryczne do urządzeń gospodarstwa domowego etc.,
• Zespół Elektroniki - sprzęt elektroniczny powszechnego użytku, podzespoły elektroniczne, kasy fiskalne, aparaty telefoniczne, silniki elektryczne i z ręcznym napędem i in.,
• Zespół Przemysłu Chemicznego - wyroby kosmetyczne, środki czyszczące, wyroby chemiczne w aerozolu i in.,
• Zespół do spraw Żywności

• certyfikacja wyrobów spożywczych,
• współpraca z odpowiednimi resortami, instytucjami, stowarzyszeniami branżowymi,
• współpraca z Polskim Komitetem Normalizacyjnym,
• współpraca z sekcjami i komisjami Klubów: Polskie Forum ISO 9000 oraz Polskich Laboratoriów Badawczych POLLAB,
• współpraca z organizacjami regionalnymi i międzynarodowymi (Sekcja Żywnościowa, EOQ, OECD, Komisja Codex Alimentarius FAO/WHO),

• Zespół Ogólny certyfikuje wyroby z różnych branż, np. sprzęt gospodarstwa domowego, wyroby instalacyjno-sanitarne, sprzęt fotograficzny, wyroby przemysłu odzieżowego, skórzanego, włókienniczego, rowery, wózki itp.
• Zespół Materiałów Budowlanych i Produktów Naftowych - produkty naftowe, płyny hamulcowe, materiały budowlane, ceramiczne, izolacyjne,
• Zespół Nawozów Sztucznych - nawozy sztuczne w opakowaniach jednostkowych.

Wszystkie te zespoły zajmują się zarówno certyfikacją obowiązkową, jak i dobrowolną.

Certyfikacja obowiązkowa w Polsce

Dotyczy certyfikacji na zastrzeżony przez Centrum znak bezpieczeństwa B, którym powinny być oznaczone wyroby mogące powodować zagrożenie dla życia, zdrowia oraz środowiska.

Wyrób może uzyskać certyfikat B, jeśli spełnia wymagania ustalone w Polskich Normach, wprowadzonych do obowiązkowego stosowania i / lub właściwych przepisach prawnych. Szczegółowy wykaz produktów, które podlegają obowiązkowej certyfikacji, opublikowany został w Monitorze Polskim Nr 28 z 9 maja 1996 roku poz. 295.

Producent lub importer ma obowiązek oznaczenia produktów z tej listy umieszczonym na opakowaniu znakiem bezpieczeństwa.

Procedura certyfikacji wyrobów w Polsce składa się z następujących etapów:
1. zgłoszenie wyrobu do certyfikacji wraz z dokumentacją i kwestionariuszem dostawcy,
2. przeprowadzenie wymaganych badań,
3. zawarcie umowy o przeprowadzeniu certyfikacji,
4. przeprowadzenie kontroli warunków techniczno-organizacyjnych dostawcy,
5. przegląd i ocena zebranego materiału oraz produktu zgłoszonego do certyfikacji,
6. wydanie bądź odmowa wydania certyfikatu,
7. oznaczenie wyrobu posiadającego certyfikat,
8. nadzór jednostki certyfikującej nad certyfikowanym wyrobem.

Certyfikaty są wydawane na okres:

• 3 lat w przypadku wyrobów certyfikowanych po raz pierwszy,
• do 5 lat przy kolejnych przedłużeniach okresu ważności.

Certyfikat może zostać zawieszony, cofnięty albo unieważniony przed upływem terminu ważności.

Zawieszenie certyfikatu może nastąpić w przypadku:

• uznania, iż wyrób nie spełnia warunków bezpieczeństwa,
• negatywnych wyników badań i inspekcji przeprowadzonych w ramach nadzoru,
• uniemożliwienia przez dostawcę przeprowadzenia badań lub inspekcji,
• niewywiązania się dostawcy ze zobowiązań określonych w zawartej umowie.
  Cofnięcie certyfikatu może nastąpić, jeśli:

• stwierdzono celowe nadużycia certyfikatu przez dostawcę,
• nie zostały spełnione w ustalonym terminie warunki postawione przy zawieszeniu.

Unieważnienie certyfikatu następuje na wniosek posiadacza.

Opłaty za certyfikację ponosi właściciel certyfikatu. Tabela opłat jest zamieszczana w cenniku jednostki certyfikującej i stanowi odrębny dokument udostępniany do wglądu dostawcom. Wysokość opłat zależy od stopnia skomplikowania wyrobu. Koszty badań są rozliczane między dostawcą a laboratorium badawczym i nie są wliczane do kosztów certyfikacji.

Dostawca ma prawo odwołania się od każdej decyzji do:

1. kierownika jednostki certyfikującej,
2. Komitetu Odwoławczego przy Polskim Centrum Badań i Certyfikacji.

Temat :  Dostosowanie polskiego systemu certyfikacji Numer  :  002 - CE Data :  20.01.99. Opracował :  Monika Karpuk

Opracowanie tematyczne

System certyfikacji obowiązkowej w Polsce

Obecnie w Polsce obowiązuje znakowanie wyrobów znakiem bezpieczeństwa B, zastrzeżonym przez Centrum Badań i Certyfikacji, którym powinny być oznaczone wyroby, mogące stanowić zagrożenie dla środowiska, zdrowia lub życia ludzi.
(Szczegółowy wykaz produktów które podlegają obowiązkowej certyfikacji opublikowany został w Monitorze Polskim Nr 28 z dnia 9 maja 1996 roku poz. 295)

Aby otrzymać znak bezpieczeństwa B wyrób musi spełniać wymagania ustalone w Polskich Normach i/ lub właściwych przepisach prawnych.
Znak bezpieczeństwa musi być umieszczony na opakowaniu produktu przez dostawcę, producenta lub importera.
Znak bezpieczeństwa B nie jest zgodny z wymogami unijnymi, ponieważ w państwach Unii stosowany jest symbol CE, który odpowiedzialność za wyrób nakłada na producenta.

System certyfikacji obowiązującej w państwach UE

Znak CE oznacza, że produkt jest zgodny z podstawowymi wymaganiami dyrektyw UE i może być wprowadzony do obrotu bez restrykcji. Znakowanie powinno być umieszczone na wyrobie, na opakowaniu i na dokumentacji załączonej do produktu.

Wyroby spoza Unii Europejskiej muszą również spełniać wymagania tzw. dyrektyw nowego podejścia. 7 maja 1985 r. Rezolucją Rady UE wprowadzono tzw. nowe podejście w dziedzinie normalizacji i harmonizacji technicznej. Dyrektywy nowego podejścia tym różnią się od poprzednich, że nie zawierają szczegółowych wymagań technicznych, a tylko ogólne wymagania dotyczące ochrony zdrowia, środowiska, bezpieczeństwa. Różnica polega również na tym, że poprzednie dyrektywy były jedynie zalecane do stosowania, podczas gdy dyrektywy nowego podejścia muszą być wdrożone przez wszystkie państwa członkowskie. Polska, przyszły członek Unii, będzie musiała przyjąć wspólnotowy dorobek dotyczący certyfikacji.

Dostosowanie polskiego systemu certyfikacji i jakości do obowiązującego we Wspólnocie Europejskiej.

Obecnie istnieje ponad 6 tysięcy norm europejskich, a ich liczba wzrasta o około 1000 rocznie. Aby dostosować polski system oceny zgodności do standardów wspólnotowych powołano w Polskim Centrum Badań i Certyfikacji Grupę ds. harmonizacji polskich przepisów dotyczących certyfikacji z dyrektywami i przepisami Unii Europejskiej.

Harmonizacja Polskich Norm z normami europejskimi wynika ze zobowiązań przyjętych przez Polskę w Art. 69 Układu Europejskiego.

Różnice między polskim systemem certyfikacji a wymogami UE dotyczą głównie stosowanych procedur certyfikacji oraz kryteriów oceny wyrobów.

Niezbędne jest stworzenie polskiego wykazu towarów (urządzeń, maszyn, środków ochrony, materiałów budowlanych), które muszą posiadać certyfikat. Obecnie wykaz ten posiada ok. 300 grup towarów. Trwają prace nad przejściem od obowiązującej w Polsce certyfikacji na znak bezpieczeństwa "B" do formuły wspólnotowej zgodności wyrobów z dyrektywami nowego podejścia - CE.

Znak bezpieczeństwa ,,B'' pozostanie krajowym znakiem bezpieczeństwa wydawanym w trybie dobrowolnym, analogicznie np. do znaku bezpieczeństwa GS w Niemczech. Pierwszy krok ku tej zmianie został dokonany już w 1995 r., gdy postanowiono o nadawaniu znaku bezpieczeństwa "B" także w trybie dobrowolnym.

Oczekuje się, że do czasu uzyskania pełnego członkostwa Polski w Unii Europejskiej, polski system badań i certyfikacji będzie w pełni zgodny z rozwiązaniami europejskimi.

Źródło: Centrum Informacji Europejskiej Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej http://www.cie.gov.pl