Szinto oznacza dosłownie "drogę bogów". Szintoizm uważany jest często raczej za kulturalną tradycję, w której wyznawcy czczą kami, duchy czy też bóstwa obecne w każdym aspekcie natury. Sławią oni świętość całego wszechświata, między innymi gór, rzek, kamieni czy też naturalnych zjawisk. Jest to nie tylko wiara w kami, ale także zbiór postaw, idei i przekonań, a także sposobów zachowania, które ukształtowały japońską kulturę.
Początki szintoizmu datują się na około 500 lat p.n.e. Nie posiada swojego założyciela, wywodzi się z animistycznych kultów w dawnej Japonii. Nie ma również żadnej "świętej księgi", podobnej do Biblii lub Koranu. Są różne wariacje kosmologii. Najczęściej uważa się, że bogowie, przede wszystkim Bogini Słońca, jej brat - Bóg Ziemi oraz Bogini Księżyca stworzyli wyspy japońskie oraz pierwszego cesarza. Tak więc podobnie jak w feudalizmie europejskim występuje tu motyw władzy danej od bogów, której z tego względu wszyscy powinni się podporządkować.
Istnieje nieskończona liczba kami, począwszy od duchów w poszczególnych elementach krajobrazu, poprzez bezpośrednich przodków rodziny, aż do bóstw z panteonu . Są one szczególnie cenione za honor i godność. Ludzie nie mają swoich kami. Szintoizm kładzie też duży nacisk na system społeczny opierający się na kooperacji i harmonii. W związku z tym nie istnieje jedno absolutne bóstwo. Zamiast tego jest ich wiele, każde zaś potrzebne ze względu na swoje specyficzne cechy. Na tej samej zasadzie zbudowane jest społeczeństwo w Japonii.
Wyznawcy czczą musuhi, twórcze i harmonizujące moce kami. Do głównych obowiązków wyznawców natomiast zalicza się posiadanie makoto, szczerości czy też dobrego, "prawdziwego" serca. Jest to uważane za drogę kami. Co więcej, cała ludzkość uznawana jest za dzieci kami. Dlatego ludzkie życie i ludzka natura są święte. Moralność w szintoizmie kładzie nacisk na zachowania zgodne z interesem grupy. Podkreśla odpowiednie czyny, postawy i wrażliwość.
W szintoizmie występują tzw. "Cztery Twierdzenia".
- Pierwszym z nich jest tradycja i rodzina. Ponieważ istnieją kami przodków, a także klanów i obszarów, rozwinął się kult przodków oraz ścisłe związki z własną rodziną i klanem. Rodzina jest mechanizmem zapewniającym przetrwanie tradycji.
- Drugim twierdzeniem jest miłość do natury. Ponieważ natura jest święta (w każdym jej aspekcie przejawiają się kami), kontakt z nią zapewnia kontakt z bogami.
- Kolejnym ważnym aspektem jest czystość fizyczna. Stąd rytualne kąpiele i ogólna dbałość o higienę.
- Ostatnim twierdzeniem jest matsuri. Jest to święto, które czci kami.
Wyznawcy szintoizmu są obowiązani zawsze pamiętać o Czterech Twierdzeniach.
Ważne jest również uwielbienie i dążenie do pokoju.
Ponieważ wszyscy cesarze pochodzą od bóstw z panteonu, i jako wyjątkowi ludzie posiadają swoje własne kami, rozwinął się też kult cesarza oraz Japonii, jako stworzonej, a przez to wybranej, przez bogów.
Jak było to już wspomniane buddyzm i szintoizm współegzystowały przez 1500 lat na wyspach japońskich. Wpłynęły na siebie wzajemnie w dużym stopniu. Etyka jest do pewnego stopnia zbliżona - obie religie dzielą podstawowy optymizm co do ludzkiej natury i całego świata. Podobieństw jest więcej. Poza tym szintoizm szybko uznał Buddę jako jednego z kami, zaś buddyzm japoński twierdził, iż kami są manifestacjami (wcieleniami) Buddów oraz Boddhisatwów.
Komplementarne aspekty tych dwóch religii wyrażają się najlepiej w fakcie, że większość Japończyków uznaje się za wyznawców jednej i drugiej, nie widząc w tym żadnej sprzeczności. Za wyznawców jednocześnie buddyzmu i szintoizmu podaje się około 84% ludności . Często bywa, że Japończycy wstępują w związek małżeński w obrządku szintoistycznym, a grzebani są według kanonu buddyjskiego, zgodnie z przekonaniem, że szintoizm jest religią życia, natomiast buddyzm - śmierci .
Szintoizm ukształtował całą kulturę japońską, włącznie z tak drobnymi aspektami, jak zachowanie się w określonych sytuacjach (może z wyjątkiem ceremoniału, który powstał wyraźnie pod wpływem konfucjańskim). Przejawia się on w codziennym życiu, w przyzwyczajeniach Japończyków, w ich uwielbieniu dla ogrodów itp. Można wskazać także niektóre wyraźne wpływy w biznesie. Pojęcie harmonii i zgodnego współdziałania ma swoje korzenie w porządku świata i społeczeństwa według kanonu. Identyfikowanie się Japończyków z rodziną, ale także z większymi grupami, a ostatecznie z państwem, wywodzi się głównie z Czterech Twierdzeń. Doprowadziło to do szerokiej identyfikacji Japończyków z firmą, ale także keiretsu. Jest także jedną z przyczyn nacjonalizmu.
Także kwestie etyczne, takie jak szczere postępowanie, wpłynęły niewątpliwie na obniżenie kosztów transakcyjnych.
Na koniec należy jeszcze raz podkreślić, iż szintoizm współegzystował z konfucjanizmem i buddyzmem na tak wielu płaszczyznach, iż nie sposób najczęściej wyraźnie określić konkretnych wpływów, tym bardziej, że nie były one jedynymi czynnikami kształtującymi japońską mentalność. Jest to zagadnienie bardzo złożone. Niewątpliwie jednak miały one wielki wpływ na specyfikę krajów azjatyckich oraz na ich sukces gospodarczy.