Buddyzm.

Przedsiębiorstwa japońskie i ich konkurencyjność     Wstęp     Powiązania w keiretsu     Keiretsu poziome     Keiretsu pionowe     Konkurencja i strategia keiretsu     Zasoby ludzkie w keiretsu     Czebole i chińskie przedsiębiorstwa rodzinne a keiretsu Wpływ czynników kulturowych na konkurencyjność międzynarodową Japonii i innych krajów Dalekiego Wschodu.     Teoria neoinstytucjonalna - najważniejsze pojęcia     Kultura Japonii     Konfucjanizm     Buddyzm     Szintoizm

Buddyzm narodził się w Indiach w V wieku przed naszą erą i wszystkie jego formy stamtąd się wywodzą. Początki historyczne tej religii oraz jej dokładne pierwotne założenia nie są znane, ponieważ Budda nie pozostawił żadnych pism. Niewątpliwie jednak w tym właśnie okresie na terenach dzisiejszego Nepalu - wówczas Indii - pojawił się wyjątkowo charyzmatyczny nauczyciel, którego nauki rozprzestrzeniły się na całą Azję, a ostatnio również na kraje zachodnie. Istnieje bardzo wiele form buddyzmu, wszystkie jednak mają wspólne korzenie i ten sam cel: osiągnięcie wewnętrznego spokoju przez rozwój umysłowy, duchowy i moralny .

Centralnym pojęciem w filozofii buddyjskiej są Cztery Szlachetne Prawdy (arjasatja). Zgodnie z tradycją wygłosił je w swoim pierwszym kazaniu po dostąpieniu oświecenia w Parku Jeleni w Sarnath.

1. Pierwsza Prawda jest prawdą o cierpieniu (duhkha). Budda nauczał, że wszystko jest cierpieniem: narodziny, choroba, starzenie się, rozstanie, rozpad, niespełnione pragnienia, utracona miłość - każde doświadczenie, przyjemne czy bolesne jest duhkhą. Dzieje się tak z powodu powszechnej nietrwałości rzeczy. Nie można być w pełni szczęśliwym mając ciągłą świadomość, iż wszystko przeminie. Nawet "ja" jednostki nie jest trwałe. W rzeczywistości nie ma w ogóle "ja" w rozumieniu zachodnim - wynika to tylko z błędu w postrzeganiu świata; jednostka jest bardziej "punktem widzenia" niż oddzielną indywidualnością.
   
   
2. Druga Prawda mówi, iż cierpienie wywodzi się z pożądania, pragnienia (triszna) zmysłowej przyjemności, posiadania, egzystencji oraz samounicestwienia.
   
   
3. Trzecia Prawda to zniweczenie (nirodha). Głosi ona nadejście kresu cierpienia. Jest to równoznaczne z destrukcją pragnienia, nienawiści i ułudy. Gdy koło zależnego powstawania zostanie zrozumiane, a pragnienie, które prowadzi do nieskończonego cyklu narodzin i śmierci (sansara) porzucone, stanie się możliwe osiągnięcie nirwany (dosłownie zdmuchnięcie).
   
   
4. Wreszcie czwarta Szlachetna Prawda określa warunki, jakie należy spełnić, aby usunąć pragnienie. Są to:
   
   
   
   • odpowiednia mowa,
   • odpowiednie czyny,
   • odpowiednie życie,
   • odpowiednie wysiłki,
   • odpowiednia uwaga,
   • odpowiednie skupienie,
   • odpowiednie widzenie
   • i odpowiednią myśl.
   
   
   

Cała dharma (prawda) buddyzmu oparta jest na tych czterech Prawdach.

•     •     •
Bardzo ważne jest także pojęcie sansary. Wszystkie istoty żyją w wydającym się nie mieć końca cyklu narodzin i śmierci. Ludzie po śmierci mogą stać się bogami, bogowie zwierzętami lub istotami piekielnymi itd. Tak więc bogowie również są uwikłani w cykl. Istotne jest, że ponowne narodziny nie są kwestią przypadku. Duchowym rozwojem osoby rządzi karman, prawo naturalne zawarte w kosmosie. Nie jest ono samo w sobie moralne, jest czymś w rodzaju prawa przyciągania, tylko w sferze duchowej. Karman działa w ten sposób, że każdy zamierzony uczynek tworzy warstwę wrażeń i skłonności, które z czasem dają odpowiednie doznanie, którego efekty rozkładają się na dłuższe okresy czasu, wpływając na kolejne wcielenia. Działania ludzkie związane są ze swoimi następstwami podobnie jak drzewo z owocem . To właśnie karman nadaje buddyzmowi wymiar etyczny. Jedynie uczynki wynikające ze współodczuwania, mądrości i braku pragnienia wpływa korzystnie na dalsze inkarnacje człowieka.

Ośmioraka Ścieżka wiodąca do usunięcia cierpienia dzieli się na trzy części:

1. moralność (śila),
2. skupienie (samadhi)
3. i mądrość (pradźnia).

Na moralność składają się:

1. odpowiednia mowa,
2. odpowiednie działanie
3. i odpowiednie życie.

Zawiera ona obecne w każdej chyba religii zakazy kłamstwa i zabijania, kradzieży, złego prowadzenia się, jeśli chodzi o przyjemności zmysłowe (głównie seksualne) oraz zażywania alkoholu i narkotyków. Jest to tzw. Pięć Nakazów, tworzących buddyjską etykę. Druga część Ścieżki to doskonałość, na którą składają się odpowiedni wysiłek, odpowiednia uwaga i odpowiednie skupienie. Umysł jest postrzegany jako główny środek do zbawienia. Przez to kładziony jest nacisk na odpowiednią kontemplację, na myślenie. Stąd też wywodzą się bardzo dziś popularne również na zachodzie praktyki jogi.

Mądrość tworzą odpowiednie widzenie i odpowiednie myślenie. Jest to bezpośrednia penetracja ostatecznej rzeczywistości i jest niemal równoznaczna z osiągnięciem wyzwolenia. Musi być jednak poprzedzona przez śilę oraz samadhi.

Japończycy przyjęli buddyzm w ósmym wieku naszej ery, po czym zasymilowali go do swojej kultury. Przez następne wieki rozwijali tę myśl w nieco innym kierunku niż inne państwa, przez co różni się ona w wielu szczegółach, podobnie jak konfucjanizm. Buddyzm wywarł wielki wpływ na Japończyków, bezpośrednio oraz oddziałując na szintoizm, główną religię przez długi okres czasu. W niniejszej pracy brak jest miejsca na opis rozlicznych japońskich sekt buddyjskich oraz różnic pomiędzy nimi a sektami z innych krajów. Tematyka ta jest bardzo obszerna.

Buddyzm wpłynął w dużej mierze na sztukę w Japonii. Bardzo ważne jest także ukształtowanie przezeń kodeksu bushido, z pewnymi wpływami konfucjańskimi. Największy wpływ miał tu buddyzm Zen. Samuraj musi być ponad śmiercią, musi być zawsze na nią gotów. Powinien być jednak nie tylko wojownikiem, ale równocześnie także człowiekiem o dużej wiedzy, potrafiącym się zachować itd. Bardzo istotny jest też motyw całkowitego posłuszeństwa wobec wasala.

Buddyzm wpłynął również na szintoizm. Miłość i uwielbienie dla natury, które zawsze istniały w Japonii, buddyzm rozwinął i nadał im duchowe znaczenie. Specyficzne uczucie do obiektów ożywionych i nieożywionych, razem współtworzących przyrodę, dało Japończykom poczucie harmonii.

Kolejnym wpływem jest duch tolerancji. W Japonii ci sami ludzie mogą być jednocześnie wrogami i przyjaciółmi. Przedsiębiorstwa mogą jednocześnie konkurować ze sobą w jednaj dziedzinie i współpracować w drugiej. Kartele antyrecesyjnych i rzadkie przypadki ich łamania mogą służyć za przykład takiej współpracy.

Na pewno jednym z największych wpływów buddyzmu było ukształtowanie etyki postępowania. Jest to religia oparta na braku agresji, na dobrym postępowaniu i życzliwości dla innych ludzi. Pod tym względem mentalność Japończyków wywodzi się głównie z buddyzmu. Buddyzm wpłynął na szintoizm w wielu różnych aspektach podczas 1500 lat jednoczesnego istnienia na wyspach japońskich. Poza tym jego wpływ nie da się często jednoznacznie określić; nie zawsze można dokładnie stwierdzić, która cecha bardziej wywodzi się z buddyzmu, a która z szintoizmu. Należy stwierdzić, że oddziaływanie buddyzmu na pewno było duże i rozpatrywać je wraz z innymi czynnikami.

Autor: Dariusz Socik