Powrót Home 1 strona       Forum | Zarządzanie | Eksport | Linki | Autorzy       Napisz do nas Kontakt     Szukaj w Exporterze.pl Szukaj
Kontrakt
« Eksport
· Incoterms
· Kalkulacja ceny w eksporcie
· Kontrakt
· Kontrakt - no problem!
· Kredyt »
· Negocjacje
· Płatności »
· Prawo »
· Ryzyko kursowe
· Wstęp
· Ryzyko handlowe
· Sposoby minimalizacji skutków ryzyka

  Ryzyko w transakcjach handlu zagranicznego.  
Autor: Sergiusz Kuczyński
Spis Treści
 
Sposoby minimalizacji skutków ryzyka
Warunki płatności i sposoby minimalizacji ryzyka
Nieuwarunkowane formy rozliczeń
Uwarunkowane formy rozliczeń
Inkaso dokumentowe
Factoring - istota i zastosowanie
Zakończenie
Bibliografia

   Sposoby minimalizacji skutków ryzyka

Aby skutecznie przeciwdziałać skutkom ryzyka należy nie tylko zidentyfikować ryzyko, lecz także ustalić jego przyczyny, przewidywać jego następstwa, zrozumieć i monitorować jego powstanie i obecność w działalności przedsiębiorstwa uczestniczącego w wymianie międzynarodowej. Celem przeciwdziałania ryzyku jest ograniczenie rozmiarów szkód i strat, które może ono spowodować.

Tabela: Zdywersyfikowane działania podejmowane wobec ryzyka

Alternatywne działanie Stopień ryzyka W jaki sposób?
Ponoszenie ryzyka Bardzo wysokie Przejęcie całego ryzyka na siebie
Własne pokrycie ryzyka Wysokie - kalkulowanie wysokich cen produktów
- rezerwa z własnego kapitału
Dywersyfikacja i rozproszenie ryzyka Średnie Sposoby rozproszenia ryzyka: na różne produkty, branże, rynki, klientów
Kompensacja ryzyka (hedging) Średnie - instrumenty zabezpieczające (derywaty)
- transakcje równoległe (hedge)
Przeniesienie ryzyka Małe - na partnera
- na ubezpieczyciela
- na inne podmioty
Unikanie ryzyka Brak Zaniechanie działania

Źródło: Tadeusz T. Kaczmarek, Zarządzanie ryzykiem w przedsiębiorstwie eksportującym, Gdańsk 2001, s. 155

  Unikanie ryzyka.

Wśród sposobów minimalizacji ryzyka najbardziej ograniczonym sposobem jest unikanie ryzyka. O ile zaś każda działalność, a działalność na rynkach zagranicznych w sposób szczególny, jest narażona na różnego rodzaju niebezpieczeństwa, unikanie ryzyka oznaczałoby unikanie działań i sytuacji ryzykogennych i faktycznie prowadziłoby do zaniechania działalności gospodarczej. W tym świetle, chcąc prowadzić działalność gospodarczą na rynkach międzynarodowych należałoby stosować działania zmierzające do zapobiegania ryzyku i dążyć do przeniesienia ryzyka na inne podmioty. Przeniesienie ryzyka oznacza przesunięcie problemów związanych z oceną i kosztami ryzyka na inne podmioty przy jednoczesnym nieskrępowanym funkcjonowaniu na płaszczyźnie ekonomicznej.

Takie sposoby przeniesienia ryzyka na osobę lub podmiot jak hedging, porozumienia kontraktowe, forma organizacyjno-prawna firmy oraz ubezpieczenia, najczęściej stosowanymi i stwarzającymi najpełniejsze możliwości narzędziami są:

  Zapobieganie ryzyku.

Skutkiem stosowania taktyki zapobiegania ryzyku może być zmniejszenie prawdopodobieństwa jego powstania, ale nie wyeliminuje go całkowicie.

  Ponoszenie kosztów ryzyka.

Po przeprowadzonej analizie przedsiębiorstwo może dość do wniosku, że prawdopodobieństwo wystąpienia ryzyka może być znikome. W tej sytuacji koszt związany z powstaniem i skutkami zaistnienia ryzyka może zostać wkalkulowany w koszt transakcji. Celowi temu może służyć także tworzenie rezerw z własnego kapitału na pokrycie kosztów zaistnienia ryzyka i strat wywołanych jego powstaniem.

  Przeniesienie ryzyka.

Przeniesienie ryzyka pozwala przedsiębiorstwu na działanie w pełnym zakresie bez konieczności ograniczenia się i marnowania możliwości i okazji w obawie o wystąpienie ryzyka. Ryzyko może zostać przesunięte na partnera (między innymi poprzez zastosowanie odpowiednich formuł Incoterms), ubezpieczyciela lub na inne podmioty (np. banki, firmy factoringowe, itd.). Przykładem takiego przeniesienia mogą być operację hedgingu, opisane dość obszernie w jednym poprzednich rozdziałów niniejszej pracy, factoring eksportowy, odpowiednia forma organizacyjno-prawna firmy (Sp. z o.o., S.A., Sp.K.) lub ubezpieczenia eksportowe, transportowe, majątkowe itd.

  Ubezpieczenie / Ubezpieczenie kredytów eksportowych.

Ubezpieczenie rozkłada ciężar ekonomiczny potencjalnych strat, na jakie narażeni są członkowie grupy o podobnym stopniu zagrożenia identycznym ryzykiem dzięki wykorzystaniu wniesionego przez nich w tym celu specjalnego funduszu.

W Polsce, jak i w innych krajach gospodarki rynkowej, istnieją firmy państwowe, prywatne, lub z kapitałem mieszanym, które świadczą usługi ubezpieczenia kredytów eksportowych. Poprzez takie narzędzie jak ubezpieczenie transakcji eksportowych, w wielu przypadkach poparte również gwarancjami państwa, rządy krajów wspierają sprzedaż eksportową towarów krajowych, mogą one również w ten sposób regulować rozwój eksportu, który jest jednym z najważniejszych czynników rozwoju gospodarki krajowej.

W Polsce w połowie 1991 roku została utworzona Korporacja Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych KUKE S.A. KUKE S.A. jest jedyną instytucją ubezpieczeniową w Polsce posiadającą ustawowe upoważnienie do prowadzenia działalności w zakresie gwarantowanych przez Skarb Państwa ubezpieczeń eksportowych.

KUKE S.A. wspiera polskich eksporterów, inwestorów oraz instytucje finansując eksport krajowych towarów i usług (np. banki komercyjne), poprzez ubezpieczenia i udzielanie gwarancji. Eksporter musi konkurować z firmami zagranicznymi miedzy innymi także w zakresie oferowania importerowi ułatwień płatniczych. W ten sposób eksporter ponosi ryzyko nie otrzymania zapłaty za wyeksportowane towary i usługi. Oferowane produkty ubezpieczeniowe zapewniają możliwość rozwoju bezpiecznej sprzedaży i zdobywania nowych rynków. Polisa KUKE S.A. może ułatwić uzyskanie finansowania m.in. poprzez wykorzystanie mechanizmu cesji na rzecz banku.

Wśród podstawowych produktów KUKE S.A. są:

KUKE S.A. oferuje ubezpieczenie straty poniesionych w wyniku realizacji kontraktu eksportowego spowodowanych zaistnieniem ryzyka o charakterze politycznym (w tym również zjawiska katastrofalne) oraz ryzyka handlowego, które wystąpiły przed wysyłką towarów lub realizacją usług (ryzyko produkcji), jak i po wysyłce towarów lub realizacji usług (ryzyko kredytu).

Produkty ubezpieczeniowe Korporacji obejmują miedzy innymi ryzyko utraty należności, jeśli nastąpiła w wyniku faktycznej niewypłacalności dłużnika, bankructwa, zwłoki w zapłacie, jednostronnego zerwania kontraktu przez dłużnika, jak również zdarzeń mających charakter polityczny i katastrofalny (ryzyko handlowe oraz ryzyko polityczne).

Może być także ubezpieczony kredyt udzielony importerowi lub jego bankowi, przeznaczony na zakup polskich towarów i/lub usług określonych w kontrakcie eksportowym. Ten produkt stanowi dobrą zachętę dla przedsiębiorcy zagranicznego zainteresowanego zakupem towarów lub usług pochodzących z Polski.

KUKE oferuje produkty zabezpieczające eksportera od ryzyka utraty należności z tytułu realizacji umowy kredytowej przeznaczonej na finansowanie kontraktu eksportowego, stratami, które zostały spowodowane zaistnieniem ryzyka o charakterze politycznym (w tym również katastrofalnym), ryzyka handlowego, występującego po wysyłce towarów lub realizacji usług (ryzyko kredytu) a także kredytu dostawcy dotyczącego ryzyka poniesienia strat przed wysyłką towarów lub realizacja usług (ryzyko produkcji).

Można ubezpieczyć także koszty i wydatki ponoszone w związku z rozpoczęciem sprzedaży towarów i/lub realizacji usług na nowych rynkach, jej rozszerzeniem o nowe towary lub usługi, bądź nowych odbiorców. Niezawarcie z kontrahentami z ubezpieczonych rynków kontraktów eksportowych o wartości wystarczającej do pokrycia poniesionych kosztów i wydatków.

Ubezpieczone mogą być ewentualne straty poniesione przez krajowych inwestorów w następstwie zdarzeń związanych z ryzykiem politycznym (z wyłączeniem ryzyka katastrofalnego i handlowego) w kraju inwestycji.

Z produktów skierowanych do importerów należy zwrócić uwagę na gwarancję udzielana przez KUKE S.A. dotyczącą zapłaty importerowi określonej w gwarancji kwoty, w przypadku gdy eksporter nie wykona, bądź nieprawidłowo wykona kontrakt i odmówi naprawienia szkody, zrekompensowania straty lub zapłacenia kar umownych. Gwarancje wystawia się na zlecenie polskich eksporterów na rzecz importerów zagranicznych.

Korporacja udziela również regwarancji będących zabezpieczeniem gwarancji wystawionych przez bank. Regwarancja może być wykorzystana przez eksportera jako zabezpieczenie dla banku wystawiającego gwarancję kontraktową na rzecz importera.

Dla eksporterów realizujących także import (np. zakup surowców lub maszyn i urządzeń do produkcji) Korporacja oferuje taki produkt jak zabezpieczenie zapłaty kwoty należności z długu celnego. Po przedłożeniu takiej gwarancji Izbie Celnej możliwe jest wprowadzenie towaru na polski obszar celny bez konieczności dokonywania opłat i objęcie tego ładunku procedurą celną (dopuszczenia do obrotu, uszlachetniania czynnego w systemie zawieszeń, tranzytu, składu celnego, odprawy czasowej itd.).

Banki, które nabywają wierzytelności eksporterów powstałe z tytułu udzielonych przez nich kredytów dostawcy, na przykład w transakcji factoringowej, mogą także skorzystać z usług KUKE S.A.

KUKE S.A. jest członkiem sieci przedsiębiorstw ubezpieczeniowych Credit Alliance, do umożliwia Korporacji między innymi dostęp do jednej z największej na świecie stale uaktualnianej bazy danych o milionach firm. Dzięki temu firma polska zainteresowana ubezpieczeniem jakiejkolwiek firmy zagranicznej może uzyskać rzetelne informacje na temat tej firmy, jej obecnej sytuacji oraz dostanie propozycje dotyczące ubezpieczenia kredytu, jego wysokości, czasu trwania. Może zdarzyć się również tak, że Korporacja ze względu na słaby standing ewentualnego kontrahenta zagranicznego zaleci polskiemu eksporterowi korzystania z bardziej bezpiecznych form płatności (przedpłaty lub akredytywy).

Korporacja ubezpiecza także koszty i wydatki poniesione w związku z podejmowaniem działań zmierzających do wejścia na zagraniczne rynki zbytu od ryzyka niezawarcia transakcji z kontrahentami z tych rynków, z przyczyn niezależnych od przedsiębiorcy. Ubezpieczenie to pomaga przedsiębiorcom zachować płynność finansową w trakcie podejmowania działań zmierzających do pozyskania nowych rynków eksportowych.

Oferta Korporacji Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych S.A. jest stale modernizowana i dostosowywana (także we współpracy z różnymi instytucjami rządowymi i prywatnymi) do wymogów i sytuacji występujących na rynkach zagranicznych.

 

   Warunki płatności i sposoby minimalizacji ryzyka

 

Nieuwarunkowane formy rozliczeń

Nieuwarunkowanymi formami rozliczeń są bezwarunkowe zlecenia płatnicze stosowane głównie w transakcjach nietowarowych i realizowane przez upoważnione w świetle prawa banki, tzw. banki dewizowe. Wśród nieuwarunkowanych form rozliczeń należy wyróżnić przede wszystkim przekaz pieniężny, polecenie wypłaty, czek rozliczeniowy oraz weksel. Nieuwarunkowanymi formami rozliczeń bezdewizowych są barter i clearing.

  Polecenie wypłaty.

Świadczona przez banki w obrotach międzynarodowych usługa w formie polecenia wypłaty na rachunek klienta zagranicznego, dotyczy rozliczeń transakcji kupna i sprzedaży, bankowego inkasa dokumentów, spłaty zobowiązań itp.

Polecenie wypłaty (ang. payment order) polega na wykonywaniu przez bank zlecenia klienta wypłacenia na rachunek wskazanej osoby fizycznej czy prawnej określonej kwoty pieniężnej ze środków w ciężar rachunku zleceniodawcy w jego banku. Polecenie wypłaty ma charakter bezwarunkowego zlecenia. Jest to najprostsza i najmniej ryzykowna forma zapłaty dla eksportera / odbiorcy (beneficjenta) lecz najbardziej ryzykowna dla importera.

  Czek rozliczeniowy.

Czek (ang. cheque) jest to dokument zawierający bezwarunkowe polecenie wypłacenia przez bank określonej sumy pieniężnej okazicielowi czeku lub osobie oznaczonej ze środków wystawcy czeku. Czek jest papierem wartościowym i uosabia prawa majątkowe jego posiadacza nierozerwalnie z czekiem związane, co oznacza, że ich realizacja jest możliwa wyłącznie po przedstawieniu tego dokumentu. Czek jest dokumentem zbywalnym i przenośnym.

Domicyliat - osoba, która nie bierze udziału w stosunku wekslowym, u której ma nastąpić zapłata weksla. Domicyliata określa trasant lub trasat - wystawca weksla własnego.

Może on spełniać w transakcjach handlu zagranicznym następujące funkcje:

Weksel pełni funkcję płatniczą, bowiem wręczany jest zamiast zapłaty przy zakupie towarów bądź usług. Wręczenie weksla nie może być uważane za równoznaczne z zapłatą.

Funkcja kredytowa weksla wyraża się w odroczonym terminie płatności należności za zakupione towary lub usługi do daty oznaczonej na wekslu (pewnego rodzaju "kredyt kupiecki").

Funkcja obiegowa weksla związana jest z możliwością nieograniczonego przenoszenia praw wekslowych z jednej osoby na drugą za pomocą indosu. W związku z tym jeden i ten sam weksel może być wręczony jako zapłata w wielu transakcjach handlowych.

Funkcja gwarancyjna polega na zabezpieczeniu zapłaty weksla przez wszystkie osoby na nim podpisane. Jednocześnie możliwość dochodzenia wierzytelności w trybie postępowania nakazowego umożliwia szybkie uzyskanie zaspokojenia roszczeń z weksla.

Funkcja refinansowa weksla wyraża się w możliwości złożenia weksla w banku do dyskonta, czyli do wykupienia go przez bank przed terminem płatności. Wierzyciel może więc uzyskać sumę wekslową pomniejszoną o dyskont, bez czekania na nadejście terminu płatności weksla.

Zasady stosowania czeków, ich formę i treść reguluje prawo czekowe poszczególnych państw. Posługiwanie się czekiem w handlu międzynarodowym umożliwia daleko posunięta uniformizacja wewnętrznych praw czekowych. Większość krajów europejskich, w tym Polska, a także niektóre państwa pozaeuropejskie zaakceptowały w tym względzie ustalenia konwencji genewskiej z 1931 r., a różnice w prawie czekowym państw spoza konwencji są na tyle niewielkie, że nie stanowią istotnej przeszkody w obrocie czekowym.

W obrocie czekowym biorą z reguły udział trzy osoby, tj.:

  1. trasant (ang. drawer) - wystawca czeku dysponujący rachunkiem w banku będący głównym dłużnikiem odpowiedzialnym za realizację czeku,
  2. trasat (ang. drawee), tj. bank, do którego kierowane jest polecenie wypłaty gotówki.
  3. remitent (ang. remitter, payee), tj. pierwszy wierzyciel czekowy, osoba na rzecz której czek jest wystawiony, uprawniona do żądania i podjęcia wypłaty.

Trasatem czeku może być wyłącznie bank, a trasantem, każda osoba fizyczna i prawna mająca zdolność do działań prawnych. Czek może być wystawiony na zlecenie własne (wówczas trasant jest równocześnie remitentem) lub z imiennym wskazaniem jako remitenta osoby trzeciej, remitentem może być także okaziciel, przy tzw. czeku na okaziciela.

W zależności od tego, jak wystawca określił osobę remitenta, wyróżnia się:

Istnieją również czeki z wystawienia prywatnego, czeki bankierskie, rozrachunkowe, czeki zwykłe (kasowe, gotówkowe), gwarantowane i kilka innych rodzajów dokumentów czekowych, który ze względu na coraz rzadsze stosowania w rozliczeniach międzynarodowych nie należy poświęcać dużo uwagi w niniejszej pracy.

  Weksel.

Weksel to dokument sporządzony w postaci określonej przez prawo, który zawiera bezwarunkowe zobowiązanie zapłaty określonej osobie w podanym terminie i miejscu wskazanym przez wystawcę (lub osobę przez niego wskazaną) określonej sumy pieniężnej. Fakt złożenia podpisu na wekslu powoduje powstanie samoistnego zobowiązania, które jest oderwane od przyczyny, jaka go wywołała. Weksel to dokument, który stwierdza wierzytelność pieniężną o treści i skutkach unormowanych ustawą "Prawo wekslowe". Należy do kategorii papierów wartościowych na zlecenie i zawiera nie tylko oświadczenie woli osoby zobowiązanej do uiszczenia zapłaty oznaczonej kwoty pieniężnej lecz także jest dokumentem, który posiadacz weksla, jako osoba upoważniona, ma prawo do realizacji praw majątkowych wskazanych na tym wekslu.

W stosunku wekslowym występują następujące osoby :

Prawo wekslowe rozróżnia dwa rodzaje weksli:

Z wekslem związane są następujące pojęcia :

Weksel, szczególnie weksel trasowany, znajduje zastosowanie w rozliczeniach z zagranicznymi kontrahentami z tytułu towarów, robót i usług. Ujednolicone w skali międzynarodowej zasady posługiwania się wekslem znacznie ułatwiają obroty gospodarcze. W obrotach zagranicznych weksle występują w krótkoterminowych transakcjach kredytowych.

W transakcjach eksportowych znajdują zastosowanie traty terminowe (ciągnione zazwyczaj na 90 lub więcej dni, ale na okres nie dłuższy niż 6 miesięcy) oraz traty a vista (za okazaniem).

Wśród weksli występujących w zagranicznych transakcjach handlowych wyróżnia się: weksle towarowe (Documentary Bills) orazweksle finansowe (Finance Bills).

  Operacje forfaitingowe.

Transakcjom handlowym mogą towarzyszyć operacje kredytowo-rozliczeniowe typu forfaiting. Jest to zakup należności terminowych, jakie powstają w wyniku eksportu towarów i usług z wyłączeniem prawa regresu wobec eksportera odstępującego wierzytelność. Przedmiotem skupu są należności krótko- i średnioterminowe, występujące np. w postaci weksla własnego importera lub akceptowanej przez niego traty ciągnionej przez eksportera. Weksle reprezentujące należność eksportową dyskontuje instytucja forfaitingowa, którą może być bank. Przy dyskoncie potrąca się z góry odsetki za cały okres odroczonej zapłaty (należności). W wyniku tej operacji importer otrzymuje dostawę na kredyt, a eksporter otrzymuje natychmiastową zapłatę, przy czym nie odpowiada on w trybie regresu za odstąpiony bankowi forfaitingowemu weksel.

Do największych zalet forfaitingu z punktu widzenia eksportera można zaliczyć wolność od ryzyka, poprawę przepływów pieniężnych, wzrost sprzedaży, elastyczność, szybkość oraz prostotę.

Forfaiting eliminuje ryzyko eksportera związane ze zobowiązaniami handlowymi. Nabywając wierzytelność forfaiter przejmuje na siebie pełne ryzyko polityczne, kredytowe, transferowe oraz walutowe wynikające z danej wierzytelności, nie mając przy tym prawa regresu w stosunku do poprzednich wierzycieli. Transakcja forfaitingu może być zrealizowana nawet w ciągu 48 godzin, w zależności od kraju importera.

Dla importera największą zaletą forfaitingu jest dogodny sposób finansowania transakcji. W ramach umowy bank może kredytować nawet 100% wartości dostawy i objąć nią dobra pochodzące z wielu różnych źródeł.76

Rys. Schemat transakcji forfaitingowej.

Schemat transakcji forfaitingowej
2. Importer płaci otrzymanym wekslem eksporterowi za dostawę.

3. Eksporter odstępuje weksel bankowi forfaitingowemu otrzymując natychmiastową zapłatę.

 

Uwarunkowane formy rozliczeń

Istota uwarunkowanych form rozliczeń polega na uzależnieniu zapłaty od spełnienia przez jej beneficjenta określonych warunków. Nad spełnieniem owych warunków czuwają wyspecjalizowane banki uczestniczące w rozliczeniach. Potrzeba stosowania uwarunkowanych form rozliczeń zagranicznych wynika z ryzyka towarzyszącego międzynarodowym transakcjom handlowym.

  Akredytywa dokumentowa.

Akredytywa dokumentowa (ang. documentary credit) stanowi samodzielne, pisemne zobowiązanie banku importera, wobec eksportera, do zapłaty określonej kwoty za dokumenty złożone w ramach akredytywy, ściśle zgodne z jej warunkami.

Należy podkreślić następujące charakterystyczne cechy tej transakcji:

Uczestnikami rozliczeń za pomocą akredytywy są:

Rys. Schemat realizacji akredytywy dokumentowej.

Schemat realizacji akredytywy dokumentowej

Uproszczony przebieg typowej realizacji cyklu akredytywy jest następujący:

Postępowanie odnoszące się do akredytywy regulują "Jednolite zwyczaje i praktyka dotyczące akredytyw dokumentowych" (Uniform Customs and Practice for Documentary Credit - U.C.P.) opracowane przez Międzynarodową Izbę Handlową w Paryżu. Treść "Jednolitych zwyczajów..." nie jest aktem obowiązującym, jego artykuły stają się wiążąca dla stron uczestniczących w transakcji, jeśli strony te wyrażają na to zgodę (umieszczając w treści akredytywy odpowiednią klauzulę). Ponieważ postanowienia zawarte w "Jednolitych zwyczajach..." zostały przyjęte przez większość światowych banków obsługujących transakcje handlu zagranicznego, normy te stały się instrumentem ujednolicenia w skali światowej zasad stosowania akredytyw dokumentowych.

W praktyce bankowej występuje szereg odmian akredytywy dokumentowej, wynikających z przystosowania jej do potrzeb różnego rodzaju transakcji.

Akredytywa odwołalna (revocable documentary credit) może być odwołana lub zmieniona w każdej chwili bez uprzedniego zawiadomienia jej beneficjenta. Jeśli jednak przed otrzymaniem przez bank pośredniczący zawiadomienia o jej zamianie lub anulowaniu została zrealizowana przez niego częściowa lub całkowita zapłata, akcept lub negocjacja dokumentów, zgodnie z warunkami akredytywy, to bank otwierający akredytywę jest zobowiązany zwrócić innemu bankowi wszelkie jego wydatki. Jest to forma zupełnie dla eksportera niekorzystna i w praktyce bardzo rzadko stosowana.

Akredytywa nieodwołalna (irrevocable documentary credit) jest wiążącym zobowiązaniem banku otwierającego pod warunkiem, że będą dotrzymywane warunki i terminy. W treści tego typu akredytywy musi być wyraźnie zaznaczone, że jest ona nieodwołalna oraz musi być podany termin jej ważności.

Rozróżnia się akredytywy nie potwierdzone lub potwierdzone.

Dla akredytyw nie potwierdzonych (unconfirmed documentary credit) przyjmuje się podział na awizowane i negocjacyjne. Rola banku pośredniczącego w akredytywach awizowych polega na:

Akredytywy negocjacyjne to takie, w których bank otwierający udzielił bankowi pośredniczącemu upoważnienia do negocjacji dokumentów, tzn. do:

Bank pośredniczący w ramach akredytyw negocjacyjnych nie ma obowiązku dokonania zapłaty beneficjentowi ze swoich własnych środków, lecz ze środków postawionych mu do dyspozycji przez bank otwierający akredytywę. W tym stanie rzeczy beneficjent nie może kierować żadnych roszczeń pod adresem banku pośredniczącego, lecz jedynie do banku otwierającego akredytywę, aby w konsekwencji uzyskać zapłatę.

Akredytywa negocjacyjna jest korzystniejsza, umożliwia bowiem szybszy wpływ waluty na rachunek eksportera a także w przypadku istnienia banku pośredniczącego w pobliżu beneficjenta możliwość uzgadniania wszelkich spraw dotyczących akredytywy.

Akredytywa potwierdzona (confirmed documentary credit) - potwierdzenie odbywa się na zlecenie banku otwierającego. Stanowi ono odrębną umowę zawartą między bankami, dlatego bank pośredniczący może odmówić potwierdzenia akredytywy lub uzależnić je od spełnienia przez bank otwierający pewnych warunków (np. pokrycia z góry). W akredytywie potwierdzonej bank pośredniczący oprócz zwyczajowych czynności awizowania akredytywy beneficjentowi, podejmuje w stosunku do niego swoje własne, ostateczne i wiążące zobowiązanie na warunkach identycznych z warunkami akredytywy. Wobec samodzielności swego zobowiązania bank potwierdzający ma obowiązek zapłaty za prezentowane dokumenty przed otrzymaniem swojej należności od banku, który akredytywę otworzył, nawet w przypadku braku pokrycia ze strony tego banku.88

Ze względu na formę prawną rozróżnia się :

Do akredytyw D/C należą wszystkie rodzaje akredytyw omówione powyżej.

Akredytywa typu listu kredytowego L/C (letter of credit) - jej otwarcie za granicą awizuje bank zleceniodawcy bezpośrednio beneficjentowi, bez udziału banku pośredniczącego przesyłając mu tekst akredytywy na specjalnym blankiecie firmowym utrudniającym fałszerstwo. W liście kredytowym bank upoważnia beneficjenta akredytywy do ciągnienia na niego weksla trasowanego i zobowiązuje do wykupienia ciągnionych na niego trat, jeśli będą do nich dołączone dokumenty świadczące o wysłaniu towaru.

Wystawioną akredytywę bank przekazuje zleceniodawcy bądź wysyła do beneficjenta (eksportera) bezpośrednio lub za pośrednictwem swego korespondenta w jego kraju. Jeśli akredytywę typu L/C przesłano bezpośrednio do eksportera, może on przesłać swoją tratę łącznie z akredytywą do banku, który wystawił akredytywę. Bank po zbadaniu dołączonych do traty dokumentów towarowych i stwierdzeniu zgodności z warunkami akredytywy, przekazuje eksporterowi jego należność. Eksporter może również zwrócić się do innego banku i przedkładając mu posiadaną akredytywę L/C i tratę oraz dokumenty towarowe, prosić o znegocjowanie traty, czyli skupienie jej po sprawdzeniu spełnienia warunków akredytywy.

Ze względu na technikę realizacji oraz uprawnienia beneficjenta akredytywy wyróżnia się akredytywy przenośne i nieprzenośne.

Akredytywa przenośna (transferable documentry credit / transforable letter of credit) oznacza, że beneficjent, na rzecz którego została otwarta akredytywa, może zlecić bankowi przeniesienie całości lub części kwoty akredytywy na rzecz osób trzecich (beneficjentów wtórnych). Akredytywa jest przenośna tylko wówczas, gdy jest to wyraźnie zaznaczone w jej treści, przy czym - o ile akredytywa nie stanowi inaczej - może być przeniesiona tylko raz. Finansowanie za pomocą akredytywy przenośnej stosowane jest najczęściej przez pośredników handlowych. Przeniesienie akredytywy może nastąpić tylko przy zachowaniu następujących warunków:

Teoretycznie akredytywa po przeniesieniu może być płatna w banku beneficjenta wtórnego, w praktyce jednak bank przenoszący akredytywę wymaga, aby była ona płatna u niego.

Akredytywa nieprzenośna (untransferable documentry credit / transforable letter of credit) występuje tylko wówczas, gdy w tekście wyraźnie użyto tego określenia. Może być ona realizowana jedynie przez wskazanego w akredytywie beneficjena.

Istnieją specjalne formy akredytyw:

Akredytywa odnawialna (rewolwingowa) (revolving letter of credit) ma zastosowanie w transakcjach długofalowych o sukcesywnych dostawach towaru. Jest to akredytywa, która w ramach ustalonej ogólnej kwoty, określonej jako plafon lub pułap, jest realizowana przez beneficjenta częściami aż do wyczerpania plafonu. Postawiona do dyspozycji beneficjenta część akredytywy, zwana nawiązką, po jej wyczerpaniu jest automatycznie odnawiana. Jeśli akredytywa określa obligatoryjne terminy wysyłek towaru, to niewykonanie jednej z dostaw uniemożliwia wykorzystanie akredytywy na następne dostawy, a zatem akredytywa staje się nieważna. Akredytywa rewolwingowa może być odnawialna w odniesieniu do czasu, to oznacza, że jest ważna do określonej kwoty w ustalonym czasie.

Akredytywy zaliczkowe (green clause, red clause) zawierają specjalną klauzulę, która upoważnia bank awizujący lub potwierdzający akredytywę do wypłaty zaliczki beneficjentowi przed prezentacją dokumentów, w zamian za zwykłe pokwitowanie. Odbywa się to jednak na wyraźne zlecenie i wyłączne ryzyko banku otwierającego, bez zobowiązania banku pośredniczącego. Po prezentacji dokumentów, zgodnie z warunkami akredytywy, bank pośredniczący wypłaca należną beneficjentowi kwotę, po potrąceniu wypłaconej zaliczki.

Występują dwa rodzaje akredytyw zaliczkowych:

Akredytywa z czerwoną klauzulą jest to akredytywa ze specjalną klauzulą, wydrukowaną lub napisaną czerwonym kolorem. Upoważnia ona bank pośredniczący do wypłacenia beneficjentowi kreślonej(nych) kwoty(t) zaliczkowo przed przedstawieniem dokumentów, tylko za pokwitowaniem, na rachunek i ryzyko zleceniodawcy. Innymi słowy, w tej akredytywie zleceniodawca (importer) kredytuje eksportera, umożliwiając mu przygotowanie dostawy lub nawet wyprodukowanie towaru. Zaznaczyć należy, że omawiana akredytywa nie jest często stosowana, a jeśli już, to głównie w handlu wełną, bawełną i skórami surowymi.

Akredytywa z zieloną klauzulą - występuje w niej rzeczowe zabezpieczenie wypłaconej zaliczki np. w postaci cesji kwitu składowego lub zastrzeżenia prawa własności na towarze. Jej nazwa wiąże się kolorem druku, jakim wpisuje się klauzulę zaliczkową do tekstu akredytywy.

Akredytywy z czerwoną i z zieloną klauzulą są szczególne, ponieważ pozwalają na otrzymanie środków awansem przed realizacją akredytywy i przed wysłaniem towaru.

Akredytywa zabezpieczająca typu stand-by - przypomina charakterem gwarancję bankową. W treści takiej akredytywy zawarte jest zobowiązanie banku otwierającego do zapłaty określonej w akredytywie sumy pieniężnej na pierwsze żądanie beneficjenta, w przypadku, gdy zleceniodawca akredytywy nie wywiąże się z podjętych zobowiązań kontraktowych. W akredytywie "stand-by", poza oświadczeniem beneficjenta stwierdzającym brak zapłaty ze strony zleceniodawcy akredytywy, mogą być wymagane niektóre dokumenty handlowe (najczęściej tylko faktura).

Akredytywa wiązana typu back-to-back - polega na tym, że na podstawie akredytywy otrzymanej przez beneficjenta, bank otwiera nową akredytywę na rzecz innego beneficjenta. Zasadą jest, że wpływy z pierwotnej akredytywy (w której zleceniodawca akredytywy wiązanej występuje jako eksporter) zabezpieczają wypłaty z drugiej akredytywy (w której jej zleceniodawca występuje jako importer). Akredytywa wiązana jest stosowana przy realizacji transakcji reeksportowych, wówczas gdy akredytywa pierwotna nie jest przenośna.

Akredytywa dokumentowa jest jedną z najbezpieczniejszych form płatności występujących między kontrahentami różnych państw prowadzącymi handel zagraniczny. Różnorodne typy akredytywy umożliwiają dostosowanie ich do specyfiki rodzaju transakcji. Akredytywa pozwala zminimalizować wszelkiego typu ryzyko występujące w handlu zagranicznym związane z sytuacją polityczną i gospodarczą każdego kraju, różnymi systemami prawnymi, specyfiką poważnych kontraktów czy też dużych przedsięwzięć inwestycyjnych, współpracą z nowym nieznanym kontrahentem poprzez włączenie do transakcji banków biorących na siebie część ryzyka.

Korzyści z punktu widzenia eksportera to :

Należy podkreślić, iż akredytywa dokumentowa w sposób najpełniejszy gwarantuje eksporterowi otrzymanie zapłaty. Eksporter, na którego rzecz ma zostać dokonana płatność w formie akredytywy, powinien wynegocjować ze swoim parterem takie jej warunki, które pozwolą mu na:

Eksporter bezwzględnie powinien żądać od partnera otwarcia akredytywy nieodwołalnej. Kolejną kwestią jest to, czy akredytywa ma pozostać wyłącznym zobowiązaniem banku importera, czy też powinna zostać potwierdzona przez inny bank, najczęściej w kraju eksportera. Niekiedy korzystniej jest ponieść dodatkowe koszty potwierdzenia akredytywy niż długo oczekiwać na zapłatę z banku importera. Ponadto eksporter powinien domagać się otwarcia takiej akredytywy, która przewiduje prezentację dokumentów oraz otrzymanie zapłaty w banku krajowym eksportera. W przeciwnym wypadku bierze na siebie całe ryzyko związane z możliwością zagubienia lub opóźnień w otrzymaniu przez bank otwierający akredytywę dokumentów wysłanych drogą pocztową. Szczególnej staranności ze strony eksportera wymaga określenie w kontrakcie warunków, od których spełnienia uzależniona jest zapłata z akredytywy. Unikać należy umieszczania w kontrakcie wszelkich klauzul przewidujących prezentowanie bankowi jakichkolwiek dokumentów, które mają być kontrasygnowane przez importera. Istotną rolę odgrywa dokładne sprecyzowanie w kontrakcie okresu ważności akredytywy, czyli terminu dla prezentowania dokumentów przez eksportera, terminu płatności lub zabezpieczenia dokonania zapłaty w przyszłości.

Dla importera akredytywa dokumentowa jest mniej korzystną formą płatności. Wprawdzie zapewnia mu najczęściej prawidłowe wykonanie kontraktu przez eksportera lecz nie chroni go przed bardzo istotnym ryzykiem niedostarczenia towaru przez tegoż. Akredytywa stanowi ponadto dla importera obciążenie finansowe, bowiem otwierając akredytywę bank importera żąda z reguły wpłaty części lub całości kwoty akredytywy. Oznacza to zamrożenie znacznych środków finansowych importera na dłuższy okres. Również koszty akredytywy, które są stosunkowo wysokie w porównaniu z kosztami innych form płatności, obciążają zwyczajowo zleceniodawcę czyli importera, chyba, że strony kontraktu umówiły się inaczej.

Importer może być pewny, ze zapłata nastąpi wyłącznie po spełnieniu przez eksportera wymogów określonych przez importera w akredytywie, np. dotrzymanie terminów, przy zabezpieczeniu ryzyka banku w formie innej niż blokada środków na rachunku oraz wynegocjowaniu odroczenia płatności istnieje możliwość przeprowadzenia transakcji bez angażowania środków własnych, np. zapłata należności po sprzedaży towaru, importer może zminimalizować ryzyko otrzymania wadliwego towaru poprzez zażądanie dokumentów wystawionych przez niezależne, odrębne instytucje.102

 

Inkaso dokumentowe

Inkaso dokumentowe (ang. documentary collecton) jest usługą bankową i uwarunkowaną formą rozliczeń, a należy do powszechnie stosowanych sposobów rozliczeń w obrotach zagranicznych.

Inkaso polega na zainkasowaniu (pobraniu) przez bank należności klienta lub zabezpieczeniu jej przyszłej zapłaty w zamian za wydanie powierzonych przez niego bankowi dokumentów. Przedmiotem inkasa mogą być dokumenty handlowe potwierdzające dostawy towarów lub świadczenie usług albo dokumenty finansowe w postaci czeków, weksli czy uszkodzonych banknotów.

W typowej operacji inkasa występują:

Przebieg realizacji bankowego inkasa dokumentowego jest bardzo podobny do przebiegu realizacji akredytywy i odbywa się w następujący sposób: Eksporter wysyła towar do importera, natomiast swojemu bankowi zleca wydanie importerowi podanych przez siebie dokumentów dotyczących towaru w zamian za zapłatę od importera. Bank eksportera zleca wykonanie inkasa bankowi zagranicznemu, w którym importer prowadzi rachunek. W zleceniu znajdują się instrukcje jak wykonać usługę. Bank importera wykonując zlecenie banku eksportera wydaje dokumenty dotyczące dostawy importerowi, jeżeli importer zapłaci za dostawę. Zapłata inkasa następuje na podstawie "Zlecenia pokrycia inkasa", które importer kieruje do banku inkasującego zwyczajowo w ciągu trzech dni od otrzymania wezwania. Koszt inkasa ponosi podawca, chyba że w kontrakcie uzgodniono inaczej. Bank inkasujący jest zobowiązany bezzwłocznie wysłać do banki, od którego otrzymał zlecenie inkasa, zawiadomienie o odmowie inkasa albo akceptu.

Podstawą prawną inkasa są Jednolite Zasady dotyczące inkasa opracowane przez Międzynarodową Izbę Handlową (I.C.C.). Publikacja nr 522, obowiązujące od 1995 roku. Ogólne postanowienia i definicje Publikacji I.C.C. są wiążące we wszystkich częściach w stosunku do inkasa, jeśli nie zaprzeczają żadnym innym uzgodnieniom, które zostały wyraźnie powzięte lub prawu państwowemu i/lub warunkom, które mają priorytety. Działajac zdodnie z warunkami inkasa, zachęca się partnerów handlowych do zaznaczenia w umowie sprzedaży, iż mają do nich zastosowanie Uniform Rules for Collections ICC no 522.

W zależności od przedmiotu dokumentów wyróżnia się:

W ramach inkasa dokumentowego rozróżniamy typy inkasa dokumentowego:

Inkaso gotówkowe (D/P - documents against payment ) - polega na wydaniu nabywcy (płatnikowi) dokumentów reprezentujących towar w zamian za zapłatę gotówkową pełnej kwoty w ustalonej walucie. Banki dopuszczają w praktyce zwłokę w zapłacie za dokumenty. Eksporter pragnąc uniknąć opóźnienia w otrzymaniu zapłaty może formułować klauzulę płatności tak, aby z jej treści wynikał dla banku obowiązek żądania zapłaty do prezentacji dokumentów. Wówczas banki również dopuszczają zwłokę w zapłacie za dokumenty, ale tylko 2-3 dni, licząc od dnia zawiadomienia nabywcy o nadejściu dokumentów. W inkasie gotówkowym korzystna jest dla eksportera możliwość zastosowania traty płatnej za okazaniem (traty a vista).107 Dokumenty wydane są w momencie zapłaty za tratę. Przy odmowie akceptu traty i niezapłaceniu należności importerowi istnieje możliwość oprotestowania traty i egzekwowania należności w ramach uproszczonej procedury sądowej, zgodnie z przepisami prawa wekslowego. Protest weksla ma niekorzystny wpływ na opinię o importerze oraz podważa zaufanie kontrahenta do niego.

Inkaso akceptacyjne (D/A - documents against acceptance) in. terminowe polega na wydaniu dokumentów handlowych w zamian za zaakceptowanie dołączonej do tych dokumentow traty płatnej w określonym terminie od daty jej wystawienia lub po jej okazaniu, lub w ściśle określonym dniu (w transakcjach kredytowych). W przypadku tej odmiany inkasa importer dysponuje towarem od razu po otrzymaniu dokumentów. Zapłata następuje w późniejszym, wyznaczonym w tracie terminie., a eksporter dzięki zaakceptowaniu traty ma zagwarantowaną zapłatę, choć faktycznie udziela importerowi kredytu.

Inkaso z akceptem po zapłacie (AKCEPT D/P) - ten typ inkasa jest rzadko stosowany w praktyce. Bank inkasujący prezentuje tratę terminową importerowi do akceptacji a po zaakceptowaniu pozostaje ona w banku inkasującym wraz z dokumentami handlowymi aż do terminu płatności. Eksporter wyraża zgodę na odroczenie terminu płatności (np. 60 dni po prezentacji) chcąc być pewnym, że importer otrzyma dokumenty po dokonaniu płatności. Ten typ inkasa ma zastosowanie w sytuacji, gdy termin zapłaty traty jest krótszy niż transport towaru.

Inkaso w zamian za list zobowiązujący - bank inkasujący może wydać dokumenty importerowi po przedłożeniu przez niego "listu zobowiązującego", właściwie sformułowanego w oparciu o instrukcje zleceniodawcy lub banku przekazującego. W konsekwencji importer zobowiązuje się do zapłaty należnej kwoty w ściśle określonym terminie. List powinien zawierać sformułowania nie budzące wątpliwości, aby umożliwić bankowi inkasującemu wyegzekwowanie określonej kwoty w terminie zapadalności.109

Inkaso gwarantowane - znajduje zastosowanie, gdy eksporter, pragnąc zabezpieczyć się przed ryzykiem nieterminowego wykupienia inkasowanych dokumentów przez importera, żąda gwarancji bankowej. Gwarancji udziela bank importera, a jeżeli importer nie wykupi dokumentów złożonych do inkasa w ramach gwarancji, to musi je wykupić bank, który tej gwarancji udzielił. Inkaso z gwarancją bankową jest więc bardzo podobne do akredytywy dokumentowej, ponieważ w obu przypadkach mamy do czynienia ze zobowiązaniem banku do zapłacenia należności eksportera.110

Poza omówionymi, najczęściej występującymi rodzajami inkasa stosowane są również inkasa dokumentowe szczególnego rodzaju tzw. inkasa z przyspieszonym trybem płatności. Do najpopularniejszych należą :

Inkaso kapitańskie - polega na tym, że wszystkie dokumenty wraz ze zleceniem inkasowym przekazywane są kapitanowi statku, który przekazuje dokumenty bezpośrednio bankowi inkasującemu powiadamiającym płatnika o inkasie oraz wzywającym do zapłaty.

Inkaso spedytorskie - stosowane jest wówczas, gdy eksporter wysyła towar do spedytora z poleceniem wydania go importerowi po opłaceniu dokumentów towarowych w banku.

Przyspieszoną formą rozliczeń jest inkaso polegające na tym, że importer po otrzymaniu dokumentów bezpośrednio od eksportera spłaca należność, którą jego bank przekazuje natychmiast do banku eksportera. Przy tej formie inkasa bank eksportera nie wysyła dokumentów towarowych do banku importera, lecz bezpośrednio do importera. Przy tej formie zapłaty chodzi głównie o przyspieszenie zainkasowania należności eksportera.

Należy nadmienić, że inkaso dokumentowe może mieć zastosowanie jedynie wówczas, kiedy obydwie strony mają do siebie zaufanie.

W inkasie dokumentowym ryzyko eksportera polega na tym, że w momencie wysłania towaru, inaczej niż korzystając z akredytywy, nie ma całkowitej pewności uiszczenia zapłaty. Jest to bowiem zobowiązanie importera a nie banku. W przypadku opóźnienia płatności i nieodebrania przez importera towaru eksporter ponosi koszty składowania, przestoju oraz ubezpieczenia towaru. W sytuacji prostego inkasa importer może wejść w posiadanie towaru przed dokonaniem zapłaty oraz tym samym próbować wymusić ustępstwa cenowe.

Korzyści dla eksportera to:

Korzyści dla importera to:

Niedogodności dla importera to możliwość wysyłki przez eksportera niewłaściwych dokumentów, co może opóźnić odbiór towaru. W przypadku niedokonania zapłaty importer naraża się na protest traty oraz utratę zaufania eksportera.

Wprawdzie inkasowa forma rozliczeń zabezpiecza eksportera przed otrzymaniem towaru importerowi zanim ten uiści zapłatę, lecz nie chroni go przed zwłoką w zapłacie. Dlatego też inkaso dokumentowe nadaje się przede wszystkim do rozliczeń miedzy znanymi kontrahentami. W sytuacji, kiedy importer nie jest znany eksporterowi może chronić swe interesy żądając inkasa gwarantowanego przez bank płatnika, co podraża jednak koszty rozliczeń. Banki bowiem pobierają za operacje inkasa odpowiednie stawki prowizyjne, jak również wymagają od podawcy zwrotu poniesionych kosztów.

Jednak w transakcjach handlowych ze stałym odbiorcą, do którego eksporter ma pełne zaufanie najczęstszą formą rozliczeń jest właśnie inkaso dokumentowe. Zaletą tej właśnie formy rozliczeń jest bowiem stosunkowo niski koszt prowizji banków, które jedynie świadczą usługi nie angażując środków własnych.

 

   Factoring - istota i zastosowanie

Umowa factoringu jest rodzajem umowy nienazwanej. Przedmiotem umowy jest finansowanie działalności eksportera w zamian za przejęcie jego wierzytelności za świadczenie usług, lub sprzedaż towaru w stosunku do importera.

W transakcji związanej z umową factoringu występują trzy podmioty: przedsiębiorca, jego dłużnik oraz factor. Umowa factoringu dochodzi do skutku wtedy gdy przedsiębiorca zawiera umowę z innym podmiotem (dłużnikiem). Z tego tytułu przedsiębiorcy przysługuje wierzytelność, którą dłużnik ma obowiązek spełnić w określonym terminie. Przedsiębiorca nie czekając aż jego wierzytelność stanie się wymagalna, może sprzedać tą wierzytelność factorowi. W ten sposób uzyskuje on wcześniej swoją należność, pomniejszona o prowizję factora, która wynosi średnio 0,5 - 1,5 % wartości faktury brutto.

Na podstawie umowy factoringu, na factora przechodzi cała wierzytelność, przysługująca przedsiębiorcy wobec dłużnika. Wraz z tą wierzytelnością, na factora przechodzą wszelkie prawa z nią związane: prawo dochodzenia tej wierzytelności w momencie, gdy stanie się ona wymagalna, prawo do dalszego rozporządzania tą wierzytelnością, prawo do pobierania odsetek za opóźnienie lub kary umownej, istniejące zabezpieczenia tej wierzytelności.

Stronami umowy factoringu są przedsiębiorca oraz factor. Factorem jest wyspecjalizowany podmiot (najczęściej bank komercyjny).

Dłużnik nie musi być zawiadomiony o zawarciu umowy factoringowej, ale w praktyce takie zawiadomienie ma duże znaczenie prawne. Dłużnik nie może być jednak w następstwie umowy factoringowej postawiony w gorszej sytuacji. Dlatego może względem banku factoringowego podnieść wszelkie zarzuty, które przysługiwały mu względem przedsiębiorcy. Jeżeli zatem z przedsiębiorcą zawarł umowę, zgodnie z którą należność została rozłożona na raty, to bank nie może żądać zapłaty jednorazowej.

Rys. Schemat realizacji transakcji factoringowej.

Schemat realizacji transakcji factoringowej
  1. Dostawa towaru na warunkach odroczonej płatności / kredytu kupieckiego
  2. Umowa z Factorem. Cesja praw do należności wynikających z dostawy na Factora.
  3. Wypłata Factorem należności przed terminem jej wymagalności na rzecz Dostawcy / eksportera (I rata, najczęściej ok. 80%)
  4. Wypłata reszty środków (ok. 20% po zapłaceniu należności przez Odbiorcę / importera) po potrąceniu prowizji przez Factora

Rodzaje factoringu

Istnieją także inne rodzaje factoringu, np.:

Factoring może być sposobem rozwiązania problemów finansowych wywołanych udzieleniem kredytu kupieckiego. Gwarancja zapłaty jako forma faktoringu importowego pozwala zastąpić tradycyjne metody finansowania i zabezpieczania transakcji międzynarodowych, takie jak akredytywa lub ubezpieczenie kontraktu eksportowego.

 

   Zakończenie

Kończąc rozważania dotyczące tematyki ryzyka w handlu międzynarodowym oraz sposobów minimalizacji jego skutków dla firmy zajmującej się handlem zagranicznym, należy dodać iż, dynamiczny rozwój polskiego handlu zagranicznego, procesy integracyjne i globalizacyjne zachodzące we współczesnej gospodarce światowej, powodują zwiększenie możliwości dla podmiotów gospodarczych. Łączy się z tym nie tylko wzrost liczby czynników dodatnich, lecz także ujemnych.

W wielu przedsiębiorstwach uczestniczących w międzynarodowej wymianie handlowej świadomość możliwości powstania różnego rodzaju opisanych w niniejszej pracy typów ryzyka oraz instrumentów umożliwiających przewidywanie prawdopodobieństwa ich powstania, przebiegu i skutków jest stosunkowo słaba. Szczególnie dotyczy to małych i średnich przedsiębiorstw mających nieduże doświadczenie na rynkach zagranicznych, które mają trudności z zatrudnieniem dobrze wyedukowanej kadry pracowników specjalizujących się w obsłudze transakcji handlu zagranicznego, znające języki obce, nowoczesne narzędzia uprawiania biznesu międzynarodowego, instrumenty handlowe, wymagania i specyfikę rynków zagranicznych oraz ryzyka, które powstaje wskutek zaangażowania się na rynkach międzynarodowych.

Skutki wystąpienia ryzyka, wobec którego takie przedsiębiorstwo staje zupełnie nieprzystosowane i czasami zaskoczone, mogą być nieprzewidywalne. Czasem jedna taka "wpadka" może na zawsze przekreślić możliwość rozwoju i nawet dalszej egzystencji owego przedsiębiorstwa. Rzadkością jest posiadanie przez firmę jasno określonego plany działania wobec ryzyka, z którym przedsiębiorstwo może się spotkać prowadząc swoją działalność poza granicami kraju.

Jak zostało wspomniano w tej pracy, w wyniku handlu zagranicznego notuje się szczególnie intensywne występowanie niepewności i ryzyka. Wiąże się to między innymi ze znacznym oddaleniem terytorialnym kontrahentów, zmiennością koniunktury rynkowej, wpływem czynników politycznych, prawnych, społecznych i kulturowych. Dlatego też działalność w handlu zagranicznym realizowana jest w warunkach relatywnie większego - niż w innych dziedzinach gospodarki - ryzyka.

Powyższy artykuł może zainteresować głównie pracowników działów handlu zagranicznego, zajmujących się obsługą transakcji międzynarodowych (eksportowych, importowych, inwestycyjnych) i osoby prywatne prowadzące działalność gospodarczą związaną z handlem zagranicznym. Zawiera ona bowiem podstawową analizę występujących ryzyk oraz dostępnych środków pozwalających zminimalizować możliwość powstawania ryzyka związanego ze współpracą międzynarodową oraz uniknąć lub przynajmniej zniwelować jego skutki. Niniejsza praca dotyka tylko wierzchołku tej "góry wiedzy", którą zajmuje się tak, na razie, słabo znany przedmiot jak zarządzanie ryzykiem (Risk Management). Może ona jednak stanowić pewną podstawę do bardziej profesjonalnego zainteresowania się tym przedmiotem oraz skutecznym stosowaniem jego rozwiązań w codziennej działalności fachowców zajmujących się problematyką transakcji handlu zagranicznego.

Bibliografia

Serwisy Internetowe

KUKE S.A. www.kuke.com.pl
Firma factoringowf - www.factoring.nikoil.ru
U.S. Department of Commerce and Unz & Co., Inc. www.unzco.com
www.ingos.ru
Hermes Kreditversicherungs-AG www.hermes-kredit.com

Autor: Sergiusz Kuczyński


Home 1 strona               Powrót Powrót               Góra strony Góra strony               Adres - Telefon - Faks - E-mail Napisz do nas