Powrót

Warunki i zasoby przyrodnicze - ludność.

Autor: dr Tadeusz Trocikowski

1.3.6. Lasy

Teren Estonii wchodzi w skład strefy leśnej, podstrefy lasów mieszanych. Tylko krańce północno - wschodnie należą do podstrefy lasów iglastych - tajgi. Panującym typem roślinności był i pozostaje las. W końcu XVII wieku lesistość terenów obecnie zajmowanych przez Estonię wynosiła 52%, obecnie lasy zajmują 48% ogólnej powierzchni. Składają się głównie z sosny (46% powierzchni leśnej), brzozy (28%), i świerku (20%). Tereny Estonii to też wysunięty najbardziej na północ zasięg dębu. Największe masywy leśne w Estonii, to lasy Alutaguskie i Kirvema. Całkowity zapas drewna wynosi w Estonii 274 mln m3. Dwie trzecie lasów stanowią lasy iglaste /sosnowe i świerkowe/, w tym drzewa nie uszkodzone 37% /1990r./ dane dotyczą drzew iglastych ponad 60 letnich/; Spośród drzew liściastych przeważa brzoza /prawie 18%/, a następnie olcha czarna i biała oraz osika. Udział dębu wynosi zaledwie około 1,5%, jesionu 1% . Lasy pełnią nie tylko funkcję produkcyjną, lecz także ochronną: zatrzymują pyły, przeciwdziałają erozji gleb, regulują wilgotność gleb i odpływ wód powierzchniowych. Nie bez znaczenia są także funkcje rekreacyjne i klimatyczne lasów.

1.3.7. Główne typy krajobrazu

W Estonii występuje sporo rozmaitych krajobrazów. Można wyszczególnić dwie duże grupy: krajobraz nizinnej Estonii oraz krajobraz wyżynnej Estonii. Na krajobraz nizinnej Estonii duży wpływ miały wody topniejącego lodowca. Wyżynna Estonia od wód lodowcowych uwolniła się od razu po jego odejściu. W granicach nizinnej Estonii można wyodrębnić krajobrazowe rejony należące do Północnej Estonii, Zachodniej Estonii, a również kotlin dużych jezior.

W Północnej Estonii panuje przeważnie płaskie ukształtowanie powierzchni oraz rdzenne materiały, szczególnie wapień - złoża występujące pod samą powierzchnią, często przykryte cienką warstwą moreny, miejscami piaskiem, gliną, torfem. Rzeki Północnej Estonii wpadają do Zatoki Fińskiej i torując sobie drogę przez glint, tworzą malownicze progi i wodospady. Z roślinności przeważają lasy i lasołąki, suche bory sosnowe rosnące na piaskach.

Wśród krajobrazu rejonów Północnej Estonii godne uwagi pozostają Północno-Estońska przybrzeżna nizina, Północno-Estońskie płaskowzgórze, a również Kyrwiemaa i Altaguse. Kyrwiemaa tworzy rozciągniętą z południowego - zachodu na północny - wschód wyżłobienie między Północno - Estońskim płaskowzgórzu i wyżyną Pandivere. Tereny wypełnione są grubymi warstwami .

Tabela nr 9 Obszary chronione w Estonii.

	Ilość	Powierzchnia w tys. ha
1. Park narodowy	4	119,6
2. Rezerwaty	38	150,6
3. Krajobrazy chronione	17	81,5

Źródło: Nilson O., Estonia - Geography, Wydawnictwo Kolibri, Tallinn 1994, s. 29

1.4. Ludność

Pierwsze wzmianki dotyczące zaludnienia terytorium Estonii pojawiły się w VIII wieku p.n.e. W połowie III wieku p.n.e. na terytorium Estonii nastąpiło znaczące przemieszczenie ludności ze wschodnich plemion ugrofińskich. Według przybliżonych szacunków, w XIII w. na obszarze współczesnej Estonii żyło 100 - 150 tys. osób Tempo wzrostu liczby ludności w przeszłości było zmienne, niejednokrotnie liczba ta zmniejszała się wskutek wojen, klęsk żywiołowych.

Tabela nr 10 Ludność Estonii na przestrzeni lat 1200 - 1782

	Rok	Ilość mieszkańców
1.	1200	150 000 - 200 000
2.	1550	250 000 - 280 000
3.	1620 - 40	70 000 - 100 000
4.	1695	400 000
5.	1698	330 000
6.	1712	150 000
7.	1782	490 000

Źródło: Estonia - praca zbiorowa, Wydawca: Sawmiestnoje izdanje KPK, Tallinn 1999, s.34

Estonia ze względu na zaludnienie jest jednym z mniejszych krajów w Europie.

Podstawą oceny liczby ludności aktualnie zamieszkujących w Estonii jest spis ludności z 1989r., a w następnych latach dane Urzędu Stanu Cywilnego oraz miejscowych organów administracji samorządowej dotyczy to ilości urodzeń, zgonów oraz danych o zmianie miejsca zamieszkania.

Poczynając od 1990r. liczba ludności Estonii maleje. Za przyczynę takiego stanu rzeczy podaje się dwa powody: utrzymująca się emigracja oraz zbyt słaby przyrost naturalny. Główną rolę w zmianie liczby ludności odegrała ilość osób które wyjechały z Estonii na stałe i zmniejszeniu w tym samym czasie ilości ludzi przybyłych do kraju. Ważną rolę w zmniejszeniu przyrostu odegrała wprowadzona ustawa o emigracji i ustawa o obcokrajowcach które weszły w życie od 1.01.1993r. które wprowadziły ograniczenia wjazdu do kraju do 0,1% liczby stałych mieszkańców na początku roku. W tym samym czasie wyraźnie zaznaczyła się różnica pomiędzy ilością urodzeń, a ilością zgonów na niekorzyść urodzeń. W skutek wymienionych przyczyn liczba ludności zmalała z 1 565 662 w roku 1989 do 1 462 130 w roku 1997.

Tabela nr 11 Ludności Estonii na przestrzeni lat 1881 - 1989, 1991 - 1997

Rok	Ludność ogółem	Ludność w miastach	Ludność na wsi	Ludność w miastach w %
1881	881 455	114 230	767 225	13,00%
1897	958 351	148 778	809 573	15,50%
1922	1 107 059	298 873	791 934	27,00%
1934	1 126 413	349 826	767 535	31,10%
1959	1 196 791	675 515	521 276	56,40%
1970	1 356 079	881 168	474 911	65,00%
1979	1 464 476	1 016 826	447 650	69,40%
1989	1 565 662	1 118 829	446 833	71,50%
1991	1 570 451	1 121 041	449 410	71,00%
1992	1 562 216	1 112 944	449 272	71,24%
1993	1 526 531	1 077 453	449 078	70,58%
1994	1 506 927	1 058 814	448 113	70,26%
1995	1 491 583	1 044 216	447 367	70,00%
1996	1 476 301	1 029 982	446 319	69,76%
1997	1 462 130	1 015 369	446 761	69,44%

Źródło: Eesti Statistika Aastaraamat, Tallinn 1997, s. 44,53.



Tabela nr 12 Wskaźniki emigracji i imigracji w Estonii na przestrzeni 1991 - 1996.

Kraj	1991	1993	1995	1996
1. Azerbejdżan	70 / 52	33 / 17	14 / 6	30/8
2. Białoruś	825 / 145	1 068 / 56	276 / 30	187/41
3. Kanada	20 / 3	38 / 26	40 / 19	39/18
4. Finlandia	286 / 6	569 / 85	1 067 / 129	648/114
5. Gruzja	56 / 23	15 / 238	13 / 20	10/24
6. Niemcy	495 / 104	488 / 51	496 / 22	463/27
7. Izrael	369 / 10	137 / 16	36 / 1	47/7
8. Kazachstan	190 / 83	86 / 25	28 / 29	16/19
9. Łotwa	289 / 197	155 / 102	59 / 76	38/63
10. Litwa	112 / 89	77 / 31	50 / 19	26/10
11. Mołdawia	95 / 39	49 / 8	19 / 2	18/4
12. Rosja	7 723 / 3 735	1 447 / 1 368	6 746 / 970	4 964/941
13. Szwecja	44 / 3	68 / 46	81 / 47	74/40
14. Ukraina	2 068 / 484	1 677 / 177	539 / 125	323/123
15. Stany Zjednoczone	272 / 5	141 / 32	230 / 24	231/32
16. Uzbekistan	50 / 52	44 / 16	9 / 10	-/2
17. Pozostałe kraje	266 / 173	77 / 96	83 / 87	116/79
( w tym: Polska)	148 / 32	2 / 4	5 / 2	2 / 2
Razem	13 237 / 5 203	16 169 / 2 390	9 786 / 1 616	7 235/1552

Źródło: Eesti Statistika Aastaraamat, Tallinn - 1997, s. 83-84.



Tabela nr 13 Zmiany w populacji

	1990	1995
Liczba urodzeń	22 308	13 560
Zgony	19 530	20 872
Przyrost naturalny	2 778	- 7 312
Imigranci	8 381	1 616
Emigranci	12 402	9 786
Migracja netto	- 4 021	- 8 170
Wzrost populacji	- 1 243	- 15 482
Małżeństwa i rozwody	1990	1995
Małżeństwa	11 774	7 006
Rozwody	5 785	7 455
Średnia długość życia	1990	1995
Mężczyźni	64,7	61,7
Kobiety	74,9	74,3
Razem	70,0	67,9

Źródło: Eesti Statistika Aastaraamat, Statistikaamet, Tallinn 1999, s. 27

Wnioski

Uwarunkowania procesów transformacji społeczno - gospodarczej Estonii należy rozpatrywać w kontekście przystąpienia tego kraju do Unii Europejskiej. W basenie Morza Bałtyckiego członkami Unii Europejskiej są Dania, Finlandia, Niemcy i Szwecja, zaś Estonia tak jak Polska, Litwa i Łotwa ubiegają się o jej członkostwo. Europejski proces integracji wywiera coraz większy wpływ na związki łączące ze sobą kraje nadbałtyckie.

Na uwagę zasługuje fakt, iż wśród krajów regionu istnieje świadomość korzyści, jakie położone w nim państwa mogą odnieść z uczestnictwa w strukturach europejskich. W związku z tym wzrasta zainteresowanie regionu integracją.

Oczywistym staje się fakt, że poszczególne państwa nadbałtyckie mają swoje własne interesy i w kwestiach dotyczących integracji reprezentują niekiedy różne stanowiska. Powiązania ukształtowane między państwami regionu, a także związki z innymi obszarami, grupami państw i organizacjami międzynarodowymi w różny sposób będą oddziaływać zarówno na dalszą współpracę regionalną, jak i proces integracji europejskiej. Odrębność procesu integracji regionu nadbałtyckiego znalazła odbicie w inicjatywie rozwoju "północnego wymiaru" polityki Unii Europejskiej. Koncepcję tę Finlandia zgłosiła we wrześniu 1997 r. Realizacja i promocja tej inicjatywy była jednym z priorytetów Finlandii podczas jej przewodnictwa w UE w drugiej połowie 1999 r.

Bibliografia

1. Eberhardt P. Sytuacja narodowościowa współczesnej Estonii, Przegląd Wschodni, Tom V, Zeszyt 1,

2. Eesti Statistika Aastaraamat, Statistikaamet, Tallinn 1999,

3. Eesti Statistika Aastaraamat, Statistikaamet, Tallinn 1997,

4. Estonia - praca zbiorowa, Wydawca: Sawmiestnoje izdanje KPK, Tallinn 1999,

5. Kosiedowski W., Uwarunkowania i perspektywy rozwoju społeczno-gospodarczego postradzieckich państw bałtyckich - maszynopis, Toruń 1996,

6. Łossowski P., Stosunki Polsko-Estońskie 1918-1939, Instytut Bałtycki w Gdańsku, Gdańsk - 1992,

7. Maakonnad arvudes 1992 - 1996, Statistikaamet, Tallinn 1997,

8. Mattisen E., Estonia - Rosja: historia granicy i jej problemy, Wydawnictwo Ilo, Tallinn 1996,

9. Nilson O., Estonia - Geography, Wydawnictwo Kolibri, Tallinn 1994,

10. Rahvaloendused Eestis, Statistikaamet, Tallinn - 1997,

11. Rynek budowlany Estonii - 1996, Wydawnictwo AO Ůlo & Tiit Siinmaa, Tallinn - 1996,

12. Transformacja społeczno - gospodarcza postkomunistycznych państw bałtyckich - doświadczenia i perspektywy, Materiały II Międzynarodowego Seminarium Ekonomistów Regionu Morza Bałtyckiego - redakcja naukowa Wojciech Kosiedowski, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń 1996.

1. Trocikowski T. "Ryzyko w handlu z partnerami z krajów Europy Wschodniej"[w:] Rynek - WSCHODNI PARTNERZY nr 8 z 1997r., Instytut Koniunktur i Cen Handlu Zagra-nicznego, Warszawa 1997.

2. Trocikowski T. "Ryzyko w handlu zagranicznym z partnerami z krajów WNP - doświad-czenia polskich eksporterów"[w:] Rynek - WSCHODNI PARTNERZY nr 1 z 2000, In-stytut Koniunktur i Cen Handlu Zagranicznego, Warszawa 2000.

3. Trocikowski T. "Wybrane problemy obowiązujących przepisów celnych w Estonii" [w:] Rynek - WSCHODNI PARTNERZY nr 5 z 1998r., Instytut Koniunktur i Cen Handlu Zagranicznego, Warszawa 1998.

4. Trocikowski T. "Zasady prawne prowadzenia działalności gospodarczej w Estonii" [w:] Rynek - WSCHODNI PARTNERZY nr 7 z 1998r., Instytut Koniunktur i Cen Handlu Zagranicznego, Warszawa 1998.

5. Trocikowski T. WSPÓŁPRACA GOSPODARCZA WOJEWÓDZTWA WŁOCŁAW-SKIEGO Z PARTNERAMI Z KRAJÓW EUROPY ŚRODKOWO-WSCHODNIEJ, Ze-szyty Naukowe Tom II - Nauki Ekonomiczne, Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna we Włocławku, Włocławek 1998.

13.

14. Trocikowski T., Rozwój współpracy gospodarczej Polski i Estonii w okresie transformacji oraz jej perspektywy, Uniwersytet Techniczny, Tallinn 1999, maszynopis ( praca doktorska )

Autor dr Tadeusz Trocikowski