Powrót

Warunki i zasoby przyrodnicze.

Autor: dr Tadeusz Trocikowski

1.3.1. Ukształtowanie powierzchni

Teren Estonii rozmieszczony jest w północno - zachodniej części Wschodnio - Europejskiej równiny. W ukształtowaniu terenu przeważają równiny morenowe oraz niziny, tereny które wznoszą się do 50 m nad poziom morza. Tylko 10% powierzchni kraju jest wzniesione powyżej 100 m n.p.m. Wyżyny występują na niewielkim obszarze i ich wysokość nie przekracza 200 m n.p.m. Wszystkie niziny mają wspólną cechę - słabo ukształtowaną skarpę, co przeszkadza spływowi wody. Z tego powodu na terenach nizinnych występują błota. Bagna i torfowiska zajmują 21% powierzchni kraju . Przez północną cześć kraju przebiega równoleżnikowo ciąg niewysokich wzniesień, pokryty cienką warstwą osadów polodowcowych.

Na terytorium Estonii występują cztery obszary nizinne. Największy to Zachodnio - Estońska nizina, obejmuje całą zachodnią Estonię łącznie z wyspami. Na znacznym obszarze tej niziny występują bagna. Pola i pastwiska z reguły rozmieszczone są wzdłuż rzek. Nizina Vôrtsjärv również w przeważającej części bagnista, rozciąga się na północ od jeziora Vôrtsjärv. Nizina Peipsi obejmuje północne i zachodnie tereny wokół jeziora Peipsi. Na północy Estonii wzdłuż brzegu zatoki Fińskiej przebiega wąskim pasem nizina Północno - Estońska. W niektórych miejscach zwęża się do kilkunastu metrów, przy ujściu rzek i na półwyspach rozszerza się do kilku kilometrów. Z południa nizina otoczona jest wapiennym tarasem, który w okolicach Ontika wznosi się na wysokość.56 m. Na południe od glintu rozciągają się tereny równinne z wyżynami ponad 50 m n.p.m. To płaskorzeźby Północno - Estońskie i Północno - Wschodnie. Podobne płaskorzeźby ze słabo pagórkowatymi powierzchniami zajmują duże obszary w Centralnej i Południowo - Wschodniej Estonii .

Na tle tych równin bardzo wyraźnie zaznaczają się cztery wyżyny. W północnej Estonii rozmieszczona jest tylko jedna Pandivere - ( najwyższy punkt - góra Emumägi, 166 m n.p.m.), która składa się z wapiennego złoża pokrytego warstwą miękkich pokładów (odłożeń). Powierzchnia wyżynnorówna, mało nadrzecznych łąk.

Brak wody na powierzchni można wytłumaczyć dużymi pęknięciami powierzchni wapnia, którymi przenikają znaczne ilości wody w głąb. Od nowa woda ta pojawia się na powierzchni ziemi u podnóża wyżyny w postaci licznych źródeł, od nich biorą początek rzeki Estonii. Na zachodzie Południowej Estonii roztacza się wyżyna Sakala (najwyższy punkt - góra Rutu, 146 m n.p.m.), które podobna jest do wyżyny Pandivere, ma niewielki szczyt i słabą pagórkowatą powierzchnię. Na wschód od Sakala rozciąga się wyżyna Otepää ( najwyższy punkt - góra Kuutsemägi 217 m). Podobną budowę ma również wyżyna Haanja ( najwyższy punkt - góra Suur - Munamägi 318 m). Jest to najwyższy szczyt Estonii.

Tabela nr 4 Regiony administracyjne w Estonii

Regiony	Powierzchnia w km2	Ludność	Ludność na km2	Stolica	Ludność stolicy	Ludność miejska
Harjumaa	4333,13	542 054	125,1	Tallinn	420 470	464 080
Hiiumaa	1023,26	11 898	11,6	Kärdla	4 313	4 313
Ida Virumaa	3364,05	199 777	59,4	Jôhvi	13 587	177 633
Jôgevamaa	2603,83	41 736	16,0	Jôgeva	6 651	13 548
Järvamaa	2622,79	43 524	16,6	Paide	10 303	17 283
Läänemaa	2383,12	32 092	13,5	Haapsalu	13 621	15 383
Lääne Virumaa	3464,58	76 007	21,9	Rakvere	19 045	35 572
Pôlvamaa	2164,88	36 163	16,7	Pôlva	7 241	10 518
Pärnumaa	4806,28	100 053	20,8	Pärnu	51 807	65 256
Raplamaa	2980,11	40 125	13,5	Rapla	6 239	15 420
Saaremaa	2922,19	40 335	13,8	Kuressaare	16 306	16 306
Tartumaa	2992,74	152 046	50,8	Tartu	101 901	109 508
Valgamaa	2043,53	39 212	19,2	Valga	15 932	21 989
Viljandimaa	3422,49	63 296	18,5	Viljandi	21 908	30 589
Vôrumaa	2305,33	43 812	19,0	Vôru	16 327	17 971

Źródło: Maakonnad arvudes 1992 - 1996, Statistikaamet, Tallinn 1997.

1.3.2. Bogactwa naturalne

Estonia w porównaniu z sąsiadami zasobna jest w bogactwa naturalne, a szczególnie opałowe. Bogate złoża łupków palnych są położone w północno - wschodniej Estonii w okolicach Kohtla-Järve. Ok. 60% wydobytych łupków wykorzystuje się jako paliwa w dużych elektrociepłowniach, a pozostała część służy do produkcji oleju łupkowego i gazu energetycznego. Destylacja łupków palnych pozwala uzyskać bardzo cenne surowce chemiczne, zdolne konkurować z produktami przeróbki ropy naftowej czy gazu ziemnego. Z surowców tych wytwarza się środki myjące, lakiery, formalinę, garbniki syntetyczne, benzol, oleje silnikowe, benzynę. Na przestrzeni lat dziewięćdziesiątych w bilansie paliwowym Estonii wyraźnie wzrosło wykorzystanie łupków palnych i innych rodzajów paliw miejscowych z 58% do 67% .

Drugim bogactwem naturalnym Estonii jest torf. Występuje on na terenach bagnistych, zajmując 22% terytorium Estonii. Zagłębie torfu przemysłowego zajmuje obszar 477 tys. hektarów . Surowiec ten, pomimo tak bogatych zasobów, odgrywa niewielką rolą energetyczną, gdyż nie jest wykorzystywany jako paliwo w elektro - ciepłowniach. Jego znaczenie energetyczne sprowadza się jedynie do ogrzewania mieszkań metodą tradycyjną ( w formie brykietów). Pewna ilość torfu wykorzystywana jest w hodowli jako ściółka i w celu nawożenia użytków rolnych, a ponadto w niewielkich ilościach jako materiał izolacyjny w budownictwie i surowiec w przemyśle chemicznym.

W Maardu k/ Tallina eksploatowane są fosforyty, są to największe złoża w Europie, występują na głębokości 15 200 m. Część złóż jest dogodnie położona pod względem geologicznym i eksploatowana jest w celu produkcji surowców mineralnych. Znaczna ilość tego surowca jest jednak przemieszana z łupkami gliniastymi, zawierającymi około 15% substancji organicznych (kerogenu), siarki i innych minerałów. Łupki gliniaste posiadają niekorzystną właściwość: przy zetknięciu z powietrzem i wodą następuje ich samozapłon, przy czym wydobywają się gazy szkodliwe dla otoczenia.

Tabela nr 5 Bogactwa naturalne Estonii.

Rodzaje bogactw	mln. ton	mln. m3
1. Łupek palny	3 710,0
2. Fosforyty	1 248,0
3. Torf	1 540,0
4. Borowina	2,1
5. Sapropiel	32,3
6. Surowce do produkcji cementu - wapień		102,0
- glina		28,6
7. Piasek kwarcowy		14,1
8. Piasek budowlany		310,7
9. Piasek ceramiczny		0,9
10. Żwir		72,8
11. Glina do produkcji cegły		26,1
12. Wapień do wypalania		20,8
13. Wapień budowlany		408,8
14. Wapno jeziorne		843,0
15. Dolomit do obróbki		7,8
16. Dolomit budowlany		31,6
17. Dolomit kwarcowy		834,0
18. Granit		2 950,0

Źródło: Rynek budowlany Estonii - 1996, Wydawnictwo AO Ůlo & Tiit Siinmaa,Tallinn-1996, s. 13.

Dotychczas nie opracowano takiej technologii wydobycia, która byłaby neutralna dla środowiska. Sytuację utrudnia fakt, że fosforyty zalegają w rejonie rozwiniętego rolnictwa, nad Zatoką Fińską, w sąsiedztwie parku narodowego Lahemaa.
W Estonii występują również surowce budowlane wapień, dolomity, margle, gliny, piaski i żwiry. Dolomity wydobywane na wyspie Saaremaa wykorzystuje się do celów dekoracyjnych. Na północy kraju wydobywa się glinę niebieską, stanowiącą bardzo dobry surowiec do produkcji wyrobów ceramicznych.

Do liczących się bogactw należy zaliczyć wody mineralne i borowiny występujące w zachodniej części kraju, nad jeziorami nadmorskimi i w rejonach występowania torfu.

1.3.3. Gleby

W Estonii występują następujące rodzaje gleb: bielicoziemne (bielicowe, skrytobielicowe, rdzawe, glejowo bielicowe i bielicowo murszaste) oraz gleby próchnicowe i darnino próchnicowe . Cechą gleby darnino próchnicowej jest istnienie humusowego poziomu (warstwy), którego brak w glebie próchnicowej.
Ze względu na zawartość próchnicy w glebie można wyróżnić trzy jej rodzaje:

1. słabo próchnicowe - próchnica występuje tylko miejscami,
2. średnio próchnicowe - próchnica występuje w formie ciągłej warstwy, ale niewielkiej grubości ok. 20 cm.
3. obfite w próchnicę - próchnica występuje na znacznym terenie w warstwie powyżej 20 cm. Gleby próchnicowe występują w południowej Estonii.

Swoistym, dość często występującym gatunkiem są gleby torfowo - bagienne, tworzące się po wpływem torfotwórczej roślinności w warunkach stałego nadmiernego zwilgotnienia. Gleby w których warstwa torfu przekracza 30 cm zwane są glebami bagiennymi, występują na nizinach i w Alutaguse.

W Estonii północnej i zachodniej oraz na wyspach występują gleby aluwialne, powstałe w wyniku rzecznych nanosów. Występują one szczególnie w okolicy dolnych odcinków i ujść rzek, zajmują ok. 1 % terytorium . W regionach centralnej występują gleby morenowe ze znaczną zawartością żwiru i piasku.

W związku z nadmiarem wilgoci, większość gleb wymaga melioracji, a 70% użytków rolnych wymaga osuszenia. Konieczne jest także systematyczne nawożenie nawozami mineralnymi i organicznymi. Ze względu na nadmierną kwasowość niezbędne jest wapnowanie. Niekorzystną cechą niektórych użytków rolnych jest ich kamienistość bardzo utrudniająca wykonywanie zabiegów agrotechnicznych. Gleby położone na wysoczyznach ulegają destrukcyjnym procesom erozji. Należy dodać, że w Estonii istnieją duże rezerwy ziem, które mogłyby być wykorzystane w celach rolniczych. Są to jednak gleby silnie zabłocone, zakrzaczone lub pokryte wydmami.

1.3.4. Klimat

Klimat określonego obszaru uzależniony jest od szerokości geograficznej, która określa wielkość promieniowania słonecznego oraz od panującej masy powietrznej i warunków miejscowych /ukształtowania terenu, odległości od morza/.

Położenie Estonii między 57°a 60° równoleżnikiem szerokości północnej sprawia, że znajduje się ona w północnej części pasa umiarkowanego. Warunki te kształtują klimat Estonii, który jest umiarkowany, przejściowy od morskiego do kontynentalnego; Kontynentalność wzmaga się w kierunku wschodnim. Warunki pogodowe są zmienne, kształtuje je wpływ północnego Atlantyku i kontynentu Eurazji. Rozkład ciepła słonecznego w ciągu roku jest nierównomierny. Latem dzień trwa do 18 godzin i słońce w południe znajduje się wysoko, zimą dzień jest krótki - do 6 godzin, w południe słońce jest bardzo nisko. Powierzchnia ziemi na terenie Estonii od kwietnia, aż po wrzesień otrzymuje więcej ciepła słonecznego niż oddaje, a w pozostałe miesiące sytuacja jest odwrotna. W zimie braki ciepła w znacznej mierze wypełniają przepływy ciepłego powietrza z Atlantyku Parowaniu ulega jedynie 50-60 % opadów, stąd charakterystyczna dla Estonii jest nadmierna wilgotność. Pogoda w Estonii zmienia się w każdej porze roku, w związku z częstymi zmianami masy powietrznej. Nadchodzenie wilgotnego i ciepłego morskiego powietrza powoduje,w zimie pochmurną pogodę, częste odwilże, mokry śnieg i deszcz, latem jest to przyczyną zimniej i deszczowej pogody. Umiarkowane kontynentalne powietrze przynosi zimą suchą i mroźną pogodę, a lato jest bardzo ciepłe. Wpływ Morza Bałtyckiego na kimat jest najbardziej widoczny na Nizinie Nadmorskiej. Obszary wyżynne odznaczają się stosunkowo niższymi temperaturami, krótszym okresem wegetacyjnym, wyższą wilgotnością, szybszymi wiatrami i zwiększoną grubością pokrywy roślinnej. Średnia temperatura lutego wynosi - 6 stopni C, lipca 17 stopni C. Okres wegetacyjny obejmuje od 170 dni na północy do 183 dni na południu.

Niezależnie od szeregu zjawisk niekorzystnych /nadmierna wilgotność, maksimum opadów w lipcu i w sierpniu, wczesne przymrozki/, klimat Estonii na ogół sprzyja produkcji roślinnej, zwłaszcza dzięki znacznym zasobom ciepła i stosunkowo dużej liczbie dni słonecznych. Wysoka wilgotność korzystnie wpływa na produktywność łąk, pozwalając zbierać 2-3 pokosy traw.

Łagodny klimat pobrzeża morskiego z dużą liczbą dni słonecznych w połączeniu z lasami sosnowymi, rozległymi piaszczystymi plażami i borowinami leczniczymi oraz wodami mineralnymi sprzyja rozwojowi funkcji uzdrowiskowej .

1.3.5. Wody

Morze Bałtyckie jest typowym morzem wewnętrznym, głęboko wchodzi w kontynent europejski łączy się z oceanem Atlantyckim przez morze Północne. Bałtyk i morze Północne łączą się wąskimi i płytkimi cieśninami duńskimi: Kattegat, Skagerrak, Bełt Wielki i Bełt Mały. W północno - wschodniej części dzieli się na trzy przyścienne zatoki Botnicką, Fińską i Ryską.

Wybrzeże estońskie jest płytkie i obfite w wyspy, dużo wysp leży przy zachodnim brzegu Estonii. W tej części znajdują się największe wyspy - Saaremaa, Hiiumaa, Muhu, jak również duża ilość małych wysepek. Wszystkie razem tworzą Zachodnio - Estoński archipelag.

Wybrzeże morskie Estonii obejmuje 1240 km, całkowita długość linii brzegowej (łącznie z wyspami) wynosi 3400 km. Brzegi morskie w części estońskiej są rozczłonkowane. Linia brzegowa między Azeri i Pärnu ma dużo zakrętów, tworzy mnóstwo zatok i półwyspów. Zachodnie brzegi są nizinne, w tej części jest sporo zatok: Haapsalu, Matsalu i Pärnu. Na południe od miasta Pärnu, na niewielkiej odległości od morza ciągnie się pas wysokich (do 34 m) prastarych wydm, na których rośnie las sosnowy .

W Zachodnio - Estońskim archipelagu wyspy oddzielają się jedna od drugiej i kontynentu cieśninami Väinameri, Muhu, Suur - väin, Väike - väin, Soela - väin. Cieśnina Irbe - väin rozdziela Saaremę i półwysep Kurzarski na Łotwie.
Wzdłuż całego brzegu ciągną się szerokim pasem piaszczyste plaże.

Morze Bałtyckie jest płytkie, przeciętna jego głębokość wynosi 52 m Najgłębszym punktem ( 459 m) jest miejsce w pobliżu brzegów Szwecji, między wyspą Gotland , a Sztokholmem. Przeważają głębiny w granicach 40 -100 m. Łono Bałtyku składa się z kilku kotlin ( wykopów),które w wypadku zmniejszenia się poziomu morza do 50 m zamieniają się w osobne jeziora( zbiorniki wody ). Szczególnie płytki Bałtyk jest przy brzegach, jak również w cieśninach między wyspami, gdzie głębokość nie przekracza 10 m. Przybrzeżne wody obfite są w podwodne mielizny i rafy. Zawartość soli w wodach Bałtyku w porównaniu z innymi morzami jest niewielka od 7-8% (w morzu otwartym) do 3-5% (w zatokach). U wejścia rzek do morza zasolenie jest jeszcze mniejsze wynosi 0,5 - 2 %. To można wytłumaczyć szeregiem przyczyn. Do Bałtyku wpada około 250 rzek, które corocznie zasilają morze 400 - 500 km3 słodkiej wody - rzeka Newa dostarcza 20 % z tej ilości. Słodkiej wody do Bałtyku, oprócz tego, dodają opady - 180 km3 rocznie. Parowanie wody z powierzchni morza jest niewielkie, stanowi tylko połowę ilości opadów. Z tych to powodów do Bałtyku wpływa więcej słodkiej wody, niż odparowuje z jego powierzchni. Temperatura wody morza Bałtyckiego jest zróżnicowana. W porze letniej temperatura wody na powierzchni morza prawie nie różni się od temperatury powietrza, osiągają + 16 °- + 18 °C. Na głębokości temperatura spada do + 5°C. W zimie tempera tura wody na powierzchni otwartego morza spada do + 1° - + 3 ° C, a przy brzegach, w zatokach i cieśninach - poniżej 0° C. Morze zamarza zwykle w listopadzie - grudniu, lód topnieje w kwietniu. Najczęściej zamarzają płytkie zatoki, a w ostre zimy, kra pokrywa całkowicie Zatokę Fińską. W bardzo ostre zimy zamarza również otwarte morze. Pokrycie lodowe w Zatoce Fińskiej przeciętnie trwa 110 - 130 dni, w okolicach Pärnu 100 dni, a w Zatoce Ryskiej 80 - 90 dni. Na morzu Bałtyckim można obserwować okresowe spadki poziomu wody (wiosną), oraz wzrosty poziomu wody (jesienią), które wywołane są zmianą ciśnienia powietrza oraz układem wiatrów. Przy wiatrach zachodnich poziom wody podnosi się, przy wiatrach wschodnich woda pada. Wahania poziomu wody osiągają w Zatoce Tallińskiej 1,5 m, a w Zatoce Pärnu 3,5 m.

W Estonii jest bardzo dużo jezior, lecz ich rozmieszczenie jest nierównomierne. Podyktowane jest to ukształtowaniem terenu np. na wyżynie Pandiwerie jest stosunkowo mało. Znaczna ich ilość występuje w Alutaguse, obok Kurtna, Vooremaa, na wyżynach Otela, Haanja. Jeziora nie występują w regionach położonych wzdłuż rzek Pärnu i Kasari. Kotliny wielkich jezior Peipsi i Vörtsjärv ukształtowały się jeszcze w epoce polodowcowej, a lodowce kontynentalne jeszcze bardziej je pogłębiły.

Największe jezioro w Estonii to jezioro Peipsi położone we wschodniej części państwa, na granicy z Rosją. Posiada 140 km długości, i 50 km szerokości. Powierzchnia jeziora przekracza 3555 km2, z czego do Estonii należy 1570 km2 Większa część brzegów nizinna i tylko obok Kallaste na wysokim i urwistym brzegu wychodzą na powierzchnie czerwone dziewońskie piaskowce. Jezioro Peipsi umownie podzielone jest na trzy części: jezioro właściwe, zwężona część środkowa, która nosi nazwę jezioro Lammi oraz część południowa jeziora Pihkva. Do jeziora wpływa dużo rzek, wypływa tylko jedna rzeka Narva. Jezioro jest stosunkowo płytkie, w najgłębszym punkcie osiąga 16 m. Latem woda w jeziorze nagrzewa się do temperatury 22 -26 ° C, w okresie grudzień - kwiecień pokrywa się lodem

Dużo jezior rozmieszczonych jest między morenowymi wzgórzami, powierzchnia takich jezior pokryta jest dużą ilością małych wysepek, linia brzegowa postrzępiona np. jezioro Pihkva. Na terenie Estonii można spotkać jeziora w prastarych dolinach, tak powstało jezioro Viliandi, a również w otoczeniu przybrzeżnych wydm - jezioro Ülemiste. Na zachodnim i północnym wybrzeżu Estonii dużo jezior powstało w wyniku podnoszenia się skorupy ziemskiej, takimi jeziorami są Harku, Suurłacht, Linnułacht. Jedynym w swoim rodzaju jest jezioro Kaali na wyspie Saaremaa, powstało w kraterze po meteorycie.

Tabela nr 6 Największe jeziora Estonii

Nazwa	Powierzchnia w km2	Głębokość max. w m.
1. Peipsi - Pihkva järv	3555	15,3
Peipsi järv	2611	12,9
Pihkva järv	708	5,3
Lämmijärv	236	15,3
2. Vortsjärv	270	6,0
3. Narva veehoidla	190	15,0
4. Mullutu - Suurlaht	14,4	2,1
5. Ülemiste järv	9,6	6,0
6. Saadjärv	7,1	25,0
7. Vagula järv	5,2	11,5
8. Veisjärv	4,9	4,0
9. Ermistu järv	4,8	2,9
10. Tohela järv	4,1	1,5

Źródło: Estonia - praca zbiorowa, Wydawca: Sawmiestnoje izdanje KPK, Tallinn 1999, s.14

Naturalne warunki klimatyczne panujące w Estonii wilgotny klimat, morenowa rzeźba terenu, jednorodna budowa geologiczna spowodowały powstanie gęstej sieci rzek, jest ich 420. Koryta rzek w większości znajdują się w niegłębokich dolinach. W południowej Estonii miejscami płyną głębokimi i szerokimi prastarymi dolinami, powstałymi jeszcze w epoce lodowcowej. Wszystkie rzeki Estonii zasilane są wodą z opadów atmosferycznych i wodami gruntowymi. W zimie większość z rzek zamarza przeciągu roku można zaobserwować charakterystyczne podwyższenia i obniżenia poziomu wody w rzekach. Najbardziej znaczące podwyższenie widoczne jest w kwietniu; to wynik wiosennego topnienia śniegu, wtedy wiele rzek wylewa na tereny nizinne położone wzdłuż koryta . Szczególnie występują z brzegów rzeki: Halliste, Kasari i Emajögi. Drugi wzrost poziomu wody można obserwować podczas jesiennych obfitych opadów atmosferycznych. W okresach letnich kiedy bywają długotrwałe upały, część niedużych rzek i potoków wysycha, wtedy wahania poziomu wody sięgają 4 m, a na rzece Pärnu - nawet 6 m. Rzeka Narva - wypływa z jeziora Peipsi i wpada do zatoki Fińskiej. Długość rzeki -77 km, szerokość od 250 m do 400m. Dorzecze Narvy Rosona łączy Narvę z rzeką Lugą w Rosji. Energia rzeki wykorzystywana jest przez elektrownie wodną znajdującą się w Iwangorodzie. Woda do elektrowni podawana jest dwukilometrowym kanałem.

Rzeki Estonii rozdzielają się między trzy baseny: Narvsko - Peipski, basen zatoki Fińskiej, basen zatoki Ryskiej i cieśniny Väinameri. Pokonując przybrzeżny glint, rzeki północnej Estonii tworzą malownicze wodospady - Keila, Jägala, Nömmeveski na rzece Valgejögi, Joaveski na rzece Loobu.

Jedną z przyczyn obfitości wód podziemnych występujących na terenie Estonii jest przewaga ilości opadów nad ich wyparowywaniem. Taka sytuacja występuje na piątej części terytorium Estonii. Tak wysoki poziom wód podziemnych można spotkać również na nizinach, wtedy na tych terenach występują bagna. Na wyżynach wody podziemne zalegają głęboko. Na wyżynie Pandivere na Północno-Estońskim płaskowzgórzu rozwijają się procesy karstowe. W wyniku czego poziom wód podziemnych obniża się, a małe rzeki zanikają.

Tabela nr 7 Najdłuższe rzeki Estonii

Nazwa rzeki	Długość w km	Obszar w km2
1. Vohandu jogi	162	1420
2. Pärnu jogi	144	6920
3. Poltsamaa jogi	135	1310
4. Pedja jogi	122	2710
5. Keila jogi	115	682
6. Kasari jogi	112	3210
7. Piusa jogi	109	796
8. Pirita jogi	105	799
9. Emajogi	100	9740
10. Navesti jogi	100	3000

Źródło: Estonia - praca zbiorowa, Wydawca: Sawmiestnoje izdanje KPK, Tallinn 1999, s.15

Bagna zajmują znaczną część Estonii - ok. 20%. Występują na terenie całego kraju, szczególnie na zachodzie i północnym - wschodzie. Bagna powstawały w dwojaki sposób przy zarastaniu zbiorników wodnych oraz przy występowaniu wód podziemnych na powierzchnie. Grubość warstwy torfu na starych bagnach może osiągać kilka metrów. Największe obszary bagienne można spotkać na równinach zachodniej i północnej Estonii. W wielu wypadkach powstały one na terenach byłych jezior.

Tabela nr 8 Błota w Estonii

Nazwa błot	Obszar w km2
1. Puhatu	468
2. Epu - Kakerdi	417
3. Lihula - Lavassaare	383
4. Sangla	342
5. Emajoe Suursoo	276

Źródło: Estonia - praca zbiorowa, Wydawca: Sawmiestnoje izdanje KPK, Tallinn 1999, s.16


Autor dr Tadeusz Trocikowski