Powrót | 1 strona Forum | Zarządzanie | Eksport | Linki | Autorzy Kontakt Szukaj |
|
Relacje handlowe Polska - Unia Europejska |
Od 1990 r. Wspólnoty Europejskie są głównym partnerem handlowym Polski. Na należące do ówczesnej EWG dwanaście państw (Belgia, Dania, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Niemcy, Portugalia, Wielka Brytania i Włochy) przypadło wówczas 44,3 proc. polskiego eksportu i 43,9 proc. importu. Bardzo wysoka dynamika wzajemnych obrotów w następnych pięciu latach oraz przystąpienie do Wspólnot trzech nowych państw (Austrii, Finlandii i Szwecji) doprowadziło do tego, że w 1995 r. udział Wspólnot Europejskich w polskim eksporcie i imporcie doszedł do poziomu 70,0 i 64,6 proc. Od tego czasu około dwóch trzecich wymiany handlowej Polski odbywa się w relacji z Unią Europejską.
Znaczenie Polski w handlu zewnętrznym Unii Europejskiej jest siłą rzeczy nieporównywalnie mniejsze, ale konsekwentnie rośnie. Polska jest obecnie czwartym, co do wartości sprzedaży, odbiorcą unijnego eksportu (po Stanach Zjednoczonych, Szwajcarii i Japonii) oraz dziewiątym dostawcą na unijne rynki (po Stanach Zjednoczonych, Japonii, Szwajcarii, Chinach, Norwegii, Rosji, Tajwanie i Korei Płd.).
Szybki rozwój wymiany między Polską a Unią Europejską był konsekwencją transformacji polityczno-gospodarczej Polski po 1989 r., w tym liberalizacji handlu zagranicznego i geograficznej reorientacji stosunków gospodarczych. W wyniku zawartej we wrześniu 1989 r. Umowy między Polską a Wspólnotami Europejskimi
w sprawie handlu i współpracy gospodarczej oraz w rezultacie Układu Europejskiego z grudnia 1991 r., którego część handlowa weszła w życie - jako Umowa Przejściowa - 1 marca 1992 r., nastąpiła liberalizacja wzajemnego handlu, aż do stworzenia (z bardzo niewielkimi wyjątkami po stronie polskiej) strefy wolnego handlu towarami przemysłowymi. Unia Europejska, zgodnie z przyjętą zasadą asymetrii, pierwsza zniosła wszelkie cła i ograniczenia ilościowe w imporcie polskich towarów przemysłowych. Począwszy od 1 stycznia 1998 r. towary te mają całkowicie wolny dostęp do unijnego rynku. Polska natomiast, nadal utrzymuje cła na importowane z Unii paliwa płynne (benzynę i olej napędowy) oraz na samochody. Liberalizacja handlu tymi towarami ma nastąpić odpowiednio 1 stycznia 2001 r. oraz 1 stycznia 2002 r. Pełna strefa wolnego handlu w odniesieniu do towarów przemysłowych, łącząca piętnaście krajów UE i Polskę, ma więc powstać z początkiem 2002 r. Cła, opłaty i inne bariery w obrocie towarami rolnymi, spożywczymi i produktami rybołówstwa zostały natomiast zredukowane - na mocy Układu Europejskiego - w stopniu ograniczonym. Negocjacje między UE a Polską w sprawie liberalizacji handlu produktami rolnymi, zgodnie z zaproponowaną przez Komisję Europejską, jesienią 1999 r. tzw. opcją podwójnego zera (zakładającą równoczesne, wzajemne zniesienie ceł i subsydiów eksportowych), zakończyły się podpisaniem 27 września 2000 r. w Warszawie stosownego porozumienia. Wejdzie ono w życie, po przeprowadzeniu przez obydwie strony odpowiednich procedur wewnętrznych, na początku 2001 r. i doprowadzi do zliberalizowania ok. 3 obrotu produktami rolnymi. Porozumienie obejmuje:
Poza wspomnianą liberalizacją handlu, na wzroście znaczenia Unii Europejskiej w stosunkach gospodarczych i obrotach handlu zagranicznego Polski zaważył potencjał ekonomiczny państw członkowskich UE, stwarzający możliwość wszechstronnego rozwoju współpracy w sferze inwestycji, produkcji, handlu oraz technologii; wielkość rynku wewnętrznego UE z 370 mln konsumentów; bliskość geograficzna (zwłaszcza Niemiec - największego partnera handlowego Polski) oraz znaczny spadek w latach 1990 - 1993 obrotów z krajami byłego Związku Radzieckiego i Europy Środkowo-Wschodniej, wynikający z urealnienia cen w handlu wzajemnym, przeżywanych przez te kraje trudności płatniczych i przeorientowaniu handlu w kierunku krajów zachodnich.
Poziom obrotów |
Wyszczególnienie | 1990 | 1991 | 1992 | 1993 | 1994 | 1995 | 1996 | 1997 | 1998 | 1999 |
Handel ogółem |
||||||||||
Eksport | 14,32 | 14,90 | 13,19 | 14,14 | 17,24 | 22,90 | 24,44 | 25,75 | 28,23 | 27,36 |
Import | 9,35 | 15,52 | 15,91 | 18,83 | 21,57 | 29,05 | 37,14 | 42,31 | 47,05 | 45,88 |
Saldo | +4,97 | -0,62 | -2,72 | -4,69 | -4,33 | -6,15 | -12,70 | -16,56 | -18,82 | -18,52 |
Handel z UE |
||||||||||
Eksport | 6,34 | 8,30 | 7,65 | 8,95 | 11,93 | 16,04 | 16,20 | 16,53 | 19,27 | 19,33 |
Import | 4,18 | 7,71 | 8,46 | 10,78 | 14,09 | 18,78 | 23,74 | 27,00 | 31,03 | 29,83 |
Saldo | +2,16 | +0,59 | -0,81 | -1,83 | -2,16 | - 2,74 | -7,74 | -10,47 | -11,76 | -10,50 |
Źródło: Ministerstwo Gospodarki, na podstawie danych CIHZ
Tablica 2
Struktura geograficzna handlu zagranicznego Polski, 1990-1999,
w proc.
Grupy krajów | 1990 | 1991 | 1992 | 1993 | 1994 | 1995 | 1996 | 1997 | 1998 | 1999 |
Eksport |
||||||||||
Kraje rozwinięte | 58,6 | 74,0 | 71,9 | 75,1 | 75,4 | 75,0 | 72,2 | 69,0 | 73,6 | 76,3 |
w tym UE | 44,3 | 55,6 | 58,0 | 63,2 | 62,7 | 70,0 | 66,3 | 64,0 | 68,3 | 70,5 |
Kraje EŚW i WNP | 23,2 | 16,8 | 15,4 | 13,3 | 14,5 | 17,3 | 20,0 | 24,4 | 20,4 | 17,0 |
w tym CEFTA | - | - | - | 4,8 | 4,8 | 5,4 | 6,1 | 6,8 | 7,4 | 8,2 |
Kraje rozwijające się | 18,2 | 9,2 | 12,7 | 11,6 | 10,1 | 7,7 | 7,8 | 6,6 | 6,0 | 6,7 |
Ogółem | 100,0 | 100,0 | 100,0 | 100,0 | 100,0 | 100,0 | 100,0 | 100,0 | 100,0 | 100, 0 |
Import |
||||||||||
Kraje rozwinięte | 63,8 | 68,8 | 72,4 | 76,2 | 75,4 | 74,3 | 73,8 | 73,5 | 74,7 | 74,1 |
w tym UE | 43,9 | 49,7 | 53,2 | 57,2 | 57,5 | 64,6 | 63,9 | 63,8 | 65,6 | 64,9 |
Kraje EŚW i WNP | 23,2 | 18,8 | 16,3 | 13,5 | 14,3 | 15,4 | 15,3 | 14,9 | 13,1 | 14,3 |
w tym CEFTA | - | - | - | 3,6 | 4,3 | 5,6 | 5,8 | 6,3 | 6,5 | 6,7 |
Kraje rozwijające się | 13,0 | 12,4 | 11,3 | 10,3 | 10,3 | 10,3 | 10,9 | 11,6 | 12,2 | 11,7 |
Ogółem | 100,0 | 100,0 | 100,0 | 100,0 | 100,0 | 100,0 | 100,0 | 100,0 | 100,0 | 100,0 |
Źródło: Ministerstwo Gospodarki, na podstawie danych CIHZ;
"Handel zagraniczny, styczeń-grudzień 1999", GUS
Powyższe dane nie uwzględniają obrotów wynikających z ruchu granicznego
i zakupów dokonywanych przez cudzoziemców w Polsce. Realna wartość
eksportu jest w związku z tym wyższa i odpowiednio niższy jest faktyczny
deficyt Polski w obrotach z UE.
Niemcy głównym partnerem |
Tablica 3
Handel Polski z poszczególnymi krajami UE, 1999 r.
Kraje | Eksport (w mln dol.) |
Import (w mln dol.) |
Saldo (w mln dol.) |
Udział |
Udział w imporcie do UE (w%) |
Austria | 554,6 | 883,8 | -329,2 | 2,9 | 3,0 |
Belgia | 760,3 | 1297,3 | -537,0 | 3,9 | 4,3 |
Dania | 843,1 | 826,3 | +16,8 | 4,4 | 2,8 |
Finlandia | 261,7 | 835,8 | -574,1 | 1,4 | 2,8 |
Francja | 1328,4 | 3133,7 | -1805,3 | 6,9 | 10,5 |
Grecja | 97,1 | 104,0 | -6,9 | 0,5 | 0,3 |
Hiszpania | 416,3 | 1136,2 | -719,9 | 2,2 | 3,8 |
Holandia | 1445,9 | 1720,5 | -274,6 | 7,5 | 5,8 |
Irlandia | 79,0 | 240,1 | -161,1 | 0,4 | 0,8 |
Luksemburg | 24,9 | 75,4 | -50,5 | 0,1 | 0,3 |
Niemcy | 9903,8 | 11583,1 | -1679,3 | 51,2 | 38,8 |
Portugalia | 43,1 | 140,6 | -97,5 | 0,2 | 0,5 |
Szwecja | 676,7 | 1446,1 | -769,4 | 3,5 | 4,8 |
Wielka Brytania | 1099,4 | 2105,5 | -1006,1 | 5,7 | 7,1 |
Włochy | 1792,1 | 4297,1 | -2505,0 | 9,3 | 14,4 |
Ogółem | 19326,4 | 29825,5 | -10499,1 | 100,0 | 100,0 |
Źródło: Ministerstwo Gospodarki, na podstawie danych CIHZ
Polski eksport do Niemiec zmalał w 1999 r. o 3,2 proc., co - z uwagi na jego dużą wartość - wpłynęło na ogólne wyniki eksportu z Polski do Unii Europejskiej w tym roku. Bardzo zmniejszyła się również polska sprzedaż do Grecji (o 24,8 proc.) http://www.mg.gov.pl/ewg/www_ram1.htm. Ze wszystkimi pozostałymi krajami UE Polska odnotowała wzrost sprzedaży, najbardziej dynamiczny do Luksemburga (+15,4 proc.), Portugalii (+11,4 proc.), Belgii (+9,7 proc.) i Irlandii (+9,2 proc.). Po stronie polskiego importu, regres wystąpił w stosunkach z Luksemburgiem (-19,1 proc.), Danią (-10,0 proc.), Wielką Brytanią (-8,6 proc.), Niemcami (-6,9 proc.), a także Austrią, Belgią, Finlandią, Hiszpanią, Holandią, Irlandią, i Włochami. Polska zwiększyła natomiast w 1999 r. zakupy w Portugalii (+16,9 proc.), Szwecji (+6,4 proc.), Grecji (+5,9 proc.) i Finlandii (+5,7 proc.). Ujemne dla Polski saldo w obrotach handlu zagranicznego z UE zmalało o 1,26 mld dol., z 11,76 mld dol. w 1998 r. do 10,50 mld dol. w 1999 r. Od lat największy deficyt obrotów występuje w handlu z Włochami. Jedynym krajem UE, z którym Polska miała w 1999 r. dodatnie saldo była Dania (116,8 mln dol.).Struktura towarowa obrotów |
Tablica 4
Główne grupy produktów w handlu Polski z UE w 1999 r.
Dział SITC |
Nazwa | Wartość (w mln dol.) 1999 r. |
Zmiana w proc. 1999/1988 r. |
Udział UE w obrotach ogółem w proc. 1999 r. |
Udział grupy w handlu z UE w proc. 1999 r. |
Eksport |
|||||
84 | Odzież i dodatki odzieżowe | 2034 | -7,9 | 92,5 | 10,5 |
78 | Pojazdy drogowe i ich części | 2015 | 13,3 | 88,4 | 10,4 |
82 | Meble i ich części | 1580 | 9,7 | 80,3 | 8,2 |
77 | Maszyny i urządzenia elektryczne | 1547 | 12,5 | 82,1 | 8,0 |
69 | Wyroby z metali nieszlachetnych | 1203 | 0,5 | 79,3 | 6,2 |
Import |
|||||
78 | Pojazdy drogowe i ich części | 3235 | -1,5 | 74,4 | 10,8 |
74 | Maszyny i urządzenia mechaniczne | 2225 | -15,3 | 84,0 | 7,5 |
77 | Maszyny i urządzenia elektryczne | 2080 | -3,7 | 68,3 | 7,0 |
65 | Przędza włókiennicza i tkaniny | 1999 | -5,4 | 77,6 | 6,7 |
72 | Maszyny i urządzenia przemysłowe | 1625 | -31,6 | 82,2 | 5,4 |
Źródło: "Zagraniczna polityka gospodarcza i handel zagraniczny
1999-2000", IKiCHZ,
Warszawa 2000 r.
Swoją pozycje w polskim eksporcie do UE utrzymały wyroby z metali nieszlachetnych (6,2 proc. całości). Mniejsza natomiast była wartość sprzedaży produktów chemicznych (zwłaszcza nawozów sztucznych) oraz produktów nieprzetworzonych - drewna, złomu i paliw (węgla i koksu). Produkty rolno-spożywcze miały 6-proc. udział w polskim eksporcie na unijny rynek (nieco mniejszy aniżeli rok wcześniej). W liczbach bezwzględnych wartość tego eksportu zmalała, o czym zadecydował przede wszystkim spadek sprzedaży żywych zwierząt i mięsa. Nie udało się go zrekompensować wzrostem eksportu ryb i przetworów zbożowych.
Ogólnie rzecz biorąc, w polskim eksporcie do Unii Europejskiej wyraźnie dominują towary przetworzone (85,8 proc. całości w 1999 r.). Są to często półprodukty, komponenty i wyroby o dużym stopniu pracochłonności, podczas gdy rola produktów wytwarzanych przy pomocy nowoczesnej technologii jest nadal niewielka. Znaczenie towarów nieprzetworzonych w tym eksporcie systematycznie maleje.
Również struktura polskiego importu z UE jest zdominowana przez towary przetworzone (91,1 proc. całości w 1999 r.). Największy udział mają tu pojazdy drogowe i ich części (10,8 proc.), przy czym rosną polskie zakupy gotowych samochodów osobowych, a wyraźnie maleje import części do przemysłowego montażu pojazdów. Regres łącznego importu produktów tej grupy był w 1999 r. niewielki (-1,5 proc.). Spadek polskiego importu odnotowano również w odniesieniu do drugiej co do znaczenia grupy - maszyny i urządzenia mechaniczne (-15,3 proc.), a także w grupie maszyn i urządzeń elektrycznych oraz maszyn i urządzeń przemysłowych. Zmniejszył się import obrabiarek, maszyn włókienniczych, papierniczych i poligraficznych. Zmalały polskie zakupy w UE również i innych wyrobów przemysłowych, a zwłaszcza przędzy włókienniczej i tkanin oraz żelaza i stali. I odwrotnie, wzrósł import produktów chemicznych, w tym głównie tworzyw sztucznych. Zmalał natomiast import produktów nieprzetworzonych, w tym produktów rolno-spożywczych (przede wszystkim pasz), surowców (ziarna rzepaku i włókien tekstylnych) oraz paliw (z uwagi na mniejszy import ropy naftowej z Wielkiej Brytanii).
Tekst opracowany przez Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce.
1 strona Powrót Góra strony Napisz do nas |