| ||
| | |
Powrót
|
1 strona
Forum
|
Zarządzanie
|
Eksport
|
Linki
|
Autorzy
Kontakt
Szukaj
|
| |
| |
|
| |
|
|
| Fundusze pomocowe dla Polski. | |
Przystępując do Unii Europejskiej Polska stanie się podmiotem unijnej polityki regionalnej. Polityka ta jest realizowana w okresach wieloletnich. W obecnym okresie programowania, który obejmuje lata 2000-2006, polityka regionalna Unii Europejskiej ma wyznaczone trzy cele:
Celem 1 polityki regionalnej UE są objęte regiony NUTS II, w których produkt krajowy brutto na głowę mieszkańca regionu, mierzony według parytetu siły nabywczej i obliczony na podstawie danych statystycznych za ostatnie trzy lata jest niższy od 75% średniej unijnej wartości tego wskaźnika. Lista takich regionów przygotowywana jest przez Komisję Europejską. W obecnym okresie programowania programami Celu 1 objęte są między innymi południowe regiony Włoch, większość regionów Grecji, Portugalii i Hiszpanii, wschodnie landy Niemiec.
Ponieważ żadne z polskich województw nawet nie zbliża się do progu 75% średniej unijnej wartości PKB na głowę mieszkańca, cała Polska po przystąpieniu do Unii objęta będzie pomocą strukturalną w ramach Celu 1. Nasz kraj jest dużo słabiej rozwinięty niż obecne kraje członkowskie Unii Europejskiej. Wartość wskaźnika PKB na 1 mieszkańca wyniosła w roku 2001 w Polsce niecałe 40% przeciętnego poziomu w Unii Europejskiej. W najbogatszym polskim regionie - województwie mazowieckim - wartość tego wskaźnika zbliża się zaledwie do 60% średniej unijnej.
Celem 2 unijnej polityki regionalnej objęte są regiony z poziomu NUTS III lub niższego, które borykają się z problemami strukturalnymi związanymi ze zmianami społeczno-gospodarczymi w sektorze przemysłowym i usługowym, słabym rozwojem obszarów wiejskich, problemami na obszarach miejskich oraz w objętych kryzysem obszarach zależnych od rybołówstwa. Lista regionów kwalifikujących się do wsparcia, przygotowana w oparciu o odpowiednie wskaźniki ekonomiczno-społeczne, jest w formie propozycji przedstawiana Komisji Europejskiej przez poszczególne kraje członkowskie. Ostateczna lista regionów objętych Celem 2 jest opracowywana przez Komisję Europejską.
W przeciwieństwie do dwóch omówionych powyżej Celów, w których podmiotem interwencji jest region, Celem 3 objęte są kraje członkowskie Unii Europejskiej.
Warto podkreślić, iż regiony objęte Celem 1 nie mogą być jednocześnie objęte programami realizowanymi w ramach Celów 2 i 3.
REGION PKB PER CAPITA REGION PKB EU 25=100 --- --- LUBELSKIE (PL) 29.4 SLASKIE (PL) 47.1 PODKARPACKIE (PL) 30.5 STREDNÍ MORAVA (CZ) 49.6 PODLASKIE (PL) 31.8 SEVEROZÁPAD (CZ) 50.5 WARMINSKO-MAZURSKIE 31.9 MORAVSKOSLEZSKO (CZ) 51.4 SWIETOKRZYSKIE (PL) 33.5 STREDNÍ CECHY (CZ) 51.8 LATVIJA (LV) 34.0 IPEIROS (EL) 51.9 ÉSZAK-ALFÖLD (HU) 34.7 SEVEROVÝCHOD (CZ) 53.0 ÉSZAK-MAGYARORSZÁG (HU) 35.4 JIHOVÝCHOD (CZ) 53.9 OPOLSKIE (PL) 36.6 KÖZÉP-DUNÁNTÚL (HU) 55.0 LÓDZKIE (PL) 38.0 RÉUNION (F) 55.6 MALOPOLSKIE (PL) 38.2 DYTIKI ELLADA (EL) 56.3 KUJAWSKO-POMORSKIE (PL) 38.4 AÇORES (P) 57.0 LUBUSKIE (PL) 38.4 JIHOZÁPAD (CZ) 57.7 VÝCHODNÉ SLOVENSKO (SK) 39.1 EXTREMADURA (E) 58.4 LIETUVA (LT) 39.3 GUYANE (F) 59.2 DÉL-ALFÖLD (HU) 39.4 CENTRO (P) (P) 59.7 DÉL-DUNÁNTÚL (HU) 41.0 ALENTEJO (P) 60.0 ZACHODNIOPOMORSKIE (PL) 42.3 ANATOLIKI (EL) 60.2 STREDNÉ SLOVENSKO (SK) 42.6 MALTA (MT) 60.7 POMORSKIE (PL) 43.1 NORTE (P) 61.7 EESTI (EE) 44.2 NYUGAT-DUNÁNTÚL (HU) 62.4 DOLNOSLASKIE (PL) 44.3 GUADELOUPE (F) 63.5 WIELKOPOLSKIE (PL) 45.7 PELOPONNISOS (EL) 63.6 ZÁPADNÉ SLOVENSKO (SK) 47.0 MAZOWIECKIE (PL) 64.9
Osiąganie celów polityki regionalnej Unii Europejskiej przedstawionych w poprzednim rozdziale jest możliwe dzięki finansowemu zaangażowaniu czterech Funduszy Strukturalnych:
Regiony Celu 1 mogą korzystać ze wsparcia wszystkich czterech Funduszy Strukturalnych.
W regionach objętych Celem 2 wspólnotowej polityki regionalnej finansowanie jest przekazywane ze środków dwóch Funduszy Strukturalnych: Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Europejskiego Funduszu Społecznego.
Europejski Fundusz Społeczny jest z kolei jedynym źródłem finansowania programów realizowanych w ramach Celu 3.
Fundusz Spójności, zwany też Funduszem Kohezji, został utworzony w 1993 r. na mocy postanowień Traktatu z Maastricht w celu promowania społecznej i gospodarczej spójności regionów Wspólnoty. Szczegółowe zasady funkcjonowania funduszu uregulowane zostały w wydanym na tej podstawie Rozporządzeniu Rady z dnia 16 maja 1994 r. ustanawiającego Fundusz Spójności (1164/1994/EWG).
Podstawowym obszarem interwencji funduszu są duże projekty w zakresie ochrony środowiska oraz infrastruktury transportowej (ze szczególnym uwzględnieniem sieci o charakterze transeuropejskim). Tak określony zakres przedmiotowy funduszu prowadzić ma do stworzenia dogodnych warunków dla rozwoju peryferyjnych obszarów wspólnoty poprzez powiązanie ich rozbudowaną siecią komunikacyjną, ułatwiającą wymianę handlową i przepływ ludności, z regionami o wyższym poziomie rozwoju. W zakresie projektów środowiskowych, niezbędnych dla zapewnienia zrównoważonego rozwoju, fundusz wspierać ma działania związane z gospodarką wodną, ochroną powietrza, gospodarką odpadami oraz produkcją i dostawą energii (w tym energii ze źródeł odnawialnych). Chodzi tu o projekty polegające m.in. na rozbudowie infrastruktury wodno-kanalizacyjnej, budowie oczyszczalni ścieków, wysypisk komunalnych, spalarni odpadów. Ponadto środki funduszu mogą być przeznaczone na pomoc techniczną związaną z przygotowaniem projektów (badania porównawcze), ich wdrażanie, monitoring i ewaluację.
Jako że celem funduszu jest wspieranie obszarów peryferyjnych, zakres terytorialny jego działania ograniczony został do krajów członkowskich, których produkt narodowy brutto (PNB) na jednego mieszkańca jest niższy od 90% średniego poziomu PNB na jednego mieszkańca we Wspólnocie. Ponadto, państwa członkowskie spełniające powyższy warunek, muszą spełniać warunek makroekonomiczny, jakim jest realizacja programu gospodarczego spełniającego tzw. kryteria konwergencji . Obecnie, środki funduszu dostępne są jedynie dla czterech krajów Unii Europejskiej. Są to Grecja, Portugalia, Irlandia i Hiszpania.
Chociaż Fundusz Spójności jest istotnym instrumentem polityki strukturalnej, stanowiącym wyraz dążenia Wspólnoty do zlikwidowania różnic rozwojowych pomiędzy poszczególnymi jej regionami, nie jest on Funduszem Strukturalnym. Jako instrument komplementarny, różni się od tych ostatnich zasięgiem terytorialnym (krajowy, a nie regionalny) oraz czasowym. Zgodnie z pierwotnym brzmieniem rozporządzenia, wsparcie dla wybranych członków UE zaplanowano na lata 1993-99, obecnie jego działanie przedłużono do 2006 roku.
Po przystąpieniu do Unii Europejskiej, Polska będzie odbiorcą pomocy pochodzącej zarówno z Funduszy Strukturalnych, jak i Funduszu Spójności. Strategiczne kierunki alokacji unijnych środków finansowych w pierwszych latach po akcesji określa Narodowy Plan Rozwoju. Na jego podstawie skonstruowane zostały bardziej szczegółowe dokumenty w postaci Programów Operacyjnych (dla Funduszy Strukturalnych) oraz Strategii Wykorzystania Funduszu Spójności na lata 2004-2006. Ten ostatni dokument określa proponowane przez Polskę kierunki i przedsięwzięcia, które uzyskają wsparcie z środków funduszu. Strategia będzie przedmiotem negocjacji z Komisją Europejską. Na tej podstawie określony zostanie przedmiotowy zakres wsparcia oraz jego wysokość.
Interwencja Funduszu Spójności w Polsce, będzie koncentrować się na dwóch kierunkach:
Instytucją Zarządzającą i koordynującą całością wsparcia w ramach Funduszu Spójności jest Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej. Przekazuje ono wnioski o udzielenie pomocy Komisji Europejskiej oraz powołuje Komitet Monitorujący Fundusz Spójności. Funkcje zarządzania poszczególnymi projektami Ministerstwo oddelegowuje do Ministerstwa Infrastruktury (projekty dotyczące transportu) oraz Ministerstwa Środowiska (projekty dotyczące ochrony środowiska). Instytucjami wdrażającymi w ramach Funduszu Spójności są odpowiednio Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad oraz PKP Polskie Linie Kolejowe w zakresie transportu oraz Narodowy i Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w sektorze środowisko. Beneficjentami końcowymi będącymi zarazem beneficjentami ostatecznymi są gminy, firmy publiczne oraz prywatne odpowiedzialne za zlecanie operacji mających na celu realizację poszczególnych projektów. Funkcję Instytucji Płatniczej dla Funduszu Spójności pełni Departament Obsługi Funduszy Pomocowych w Ministerstwie Finansów.
Na podstawie aktualnych oszacowań, w latach 2004-2006, na realizację Strategii zaangażowanych zostanie 4,88 mld euro, w tym 3,733 mld euro z Funduszu Spójności oraz 1,14 mld euro z krajowych środków publicznych.
W obecnym okresie programowania 2000-2006 na realizację celów unijnej polityki regionalnej zagwarantowano w budżecie unijnym kwotę ok. 213 miliardów euro w cenach z roku 1999, z czego ok. 195 miliardów euro to środki Funduszy Strukturalnych. Większe kwoty ze wspólnej kasy Unii Europejskiej przeznacza się jedynie na finansowanie Wspólnej Polityki Rolnej.
Z ogólnej kwoty 195 miliardów euro:
Żaden kraj nie może otrzymać z Funduszy Strukturalnych oraz Funduszu Spójności w jednym roku środków większych niż 4% PKB danego kraju.
Kwota 195 miliardów euro nie obejmuje środków dla 10 nowych państw członkowskich, które wejdą do Unii Europejskiej w roku 2004. Zgodnie z postanowieniami szczytu Rady Europejskiej w Berlinie (1999) dla tych krajów zarezerwowano w budżecie unijnym na lata 2004-2006 kwotę 30 miliardów euro. Przewiduje się, iż po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej pomoc z Funduszy Strukturalnych oraz Funduszu Spójności będzie mieć wartość prawie 11,4 miliardów euro, przy czym z Funduszy Strukturalnych pochodzić będzie kwota ponad 7,6 miliardów euro. Ponieważ do każdego euro pochodzącego z budżetu unijnego musi zostać dodane współfinansowanie krajowe, szacuje się iż wielkość tego współfinansowania będzie mieć wartość ponad 3,5 miliarda euro.
Udział poszczególnych Funduszy Strukturalnych w finansowaniu Programów Operacyjnych oraz programów Inicjatyw Wspólnotowych przedstawia się w następujący sposób:
Do kwoty tej dodać należy jeszcze wspomniane już 3,733 mld euro z Funduszu Spójności.
Punktem odniesienia dla projektowania polityki regionalnej są przyjmowane na każdy okres programowania przez Komisję Europejską regulacje w zakresie wykorzystania Funduszy Strukturalnych. W przypadku obecnego okresu programowania (lata 2000-2006), kwestie te uregulowane zostały w przytaczanym już niejednokrotnie Rozporządzeniu Rady nr 1260/1999/WE. Określa ono m.in. zadania poszczególnych instytucji w systemie pozyskiwania i zarządzania funduszami strukturalnymi, finansowy wkład funduszy, a także definiuje podstawowe pojęcia oraz zasady, jakimi należy się kierować w procesie prognozowania i wdrażania środków wspólnotowych. Jedną z nich jest zasada programowania, oznaczająca, iż środki pochodzące z Funduszy Strukturalnych mogą finansować tylko działania zawarte w ramach wieloletnich programach rozwoju, co wiąże się z obowiązkiem przygotowania stosownych dokumentów tzw. dokumentów programowych, które zostały opisane poniżej. Każdy z nich powinien obejmować okres siedmiu lat.
Pierwszym etapem w procesie programowania jest opracowanie Planu Rozwoju. Plan Rozwoju jest podstawowym dokumentem programowym przygotowanym przez państwo członkowskie, diagnozującym jego sytuację społeczną i gospodarczą oraz określającym jego potrzeby w kontekście celów polityki regionalnej. Na tej podstawie określa on planowaną strategię wykorzystania Funduszy Strukturalnych i innych środków finansowych stanowiących instrumentarium polityki regionalnej Unii Europejskiej. Zaprojektowana w Planie rozwoju strategia opiera się na krajowych i regionalnych programach gospodarczych i społecznych. Zgodność Planu Rozwoju ze strategicznymi z punktu widzenia rozwoju kraju dokumentami jest warunkiem koniecznym jego skutecznej realizacji.
Plan Rozwoju powinien zostać przygotowany przez właściwe władze wyznaczone przez państwo członkowskie na szczeblu krajowym lub regionalnym. Następnie, po konsultacjach z partnerami społecznymi, dokument ten powinien zostać przedłożony Komisji Europejskiej. Plan Rozwoju stanowi przedmiot oceny Komisji pod kątem jego zgodności z celami wskazanymi z rozporządzeniu 1260/1999/WE i stanowi punkt wyjścia dla opracowania Podstaw Wsparcia Wspólnoty lub Jednolitego Dokumentu Programowego .
W oparciu o Plan Rozwoju, Komisja Europejska w porozumieniu z państwem członkowskim przygotowuje Podstawy Wsparcia Wspólnoty. Podstawy Wsparcia Wspólnoty jest to dokument zawierający strategię interwencji Funduszy Strukturalnych w państwie członkowskim, jej cele szczegółowe oraz wielkość wkładu funduszy i innych środków finansowych. Dokument ten powinien określać priorytety, które będą wdrażane przy pomocy, określonych w Podstawach Wsparcia Wspólnoty, tzw. Programów Operacyjnych. Podstawy Wsparcia Wspólnoty są więc kluczowym dokumentem strategicznym wskazującym cele i strategię polityki regionalnej państwa członkowskiego, a co się z tym wiąże, kierunki interwencji Funduszy Strukturalnych i innych unijnych instrumentów finansowych w państwie członkowskim. Decyzje w sprawie Podstaw Wsparcia Wspólnoty lub Jednolitego Dokumentu Programowego powinny zostać opublikowane w Dzienniku Oficjalnym Wspólnot Europejskich.
Po przyjęciu Podstaw Wsparcia Wspólnoty, państwo członkowskie przedkłada Komisji Europejskiej Programy Operacyjne, która następnie ocenia je w świetle zgodności z założeniami Podstaw Wsparcia Wspólnoty oraz polityk wspólnotowych. Na strukturę Programu Operacyjnego składa się spójne zestawienie priorytetów zawierających, w miarę możliwości, skwantyfikowane cele strategii. Każdemu priorytetowi przyporządkowany jest wkład finansowy z funduszy oraz odpowiednich środków finansowych państwa członkowskiego, jak również zestaw sprecyzowanych celów cząstkowych. Każdy priorytet składa się z dwóch lub więcej działań, stanowiących instrument, poprzez który wdrażany jest priorytet. Działanie z kolei, określić można jako sekwencję czynności, które realizowane są dzięki wyodrębnionym środkom finansowym. Każde działanie może dzielić się na poddziałania . Dopiero na poziomie działań (lub poddziałań) wyróżnić można poszczególne projekty.
Aby przyspieszyć procedurę i szybsze wdrożenie programów, państwa członkowskie mogą przedłożyć projekty Programów Operacyjnych wraz z Planami Rozwoju. Jeżeli Programy Operacyjne spełniają wszystkie przewidziane przez regulacje unijne wymogi, Komisja powinna zatwierdzić je z chwilą podjęcia decyzji w sprawie Podstaw Wsparcia Wspólnoty.
Każdy Program Operacyjny powinien zostać wyposażony w Uzupełnienie Programu czyli dokument wdrażający strategię i priorytety pomocy. Zawiera on szczegółowe informacje na temat każdego działania, dotyczące m.in. podziału na poddziałania, środków finansowych na jego realizację, kryteriów i trybu wyboru projektów oraz określenia beneficjentów końcowych. Uzupełnienie Programu może zostać przygotowane zarówno przed jak i po decyzji Komisji w sprawie wielkości wkładu funduszy. W pierwszym przypadku przyjęcie Uzupełnienia powinno zostać poprzedzone konsultacjami z partnerami społecznymi. W przypadku drugim, przyjęcie Uzupełnienia przez państwo członkowskie lub Instytucję Zarządzającą poprzedzić musi zgoda Komitetu Monitorującego. Uzupełnienie Programu, w przeciwieństwie do opisanych powyżej dokumentów, nie jest przedmiotem negocjacji z Komisją Europejską. Przesyłany jest on jednak Komisji jako informacja.
Wraz z przyjęciem przez Komisję Uzupełnienia Programu Operacyjnego rozpocząć się może proces wdrażania zapisów Podstaw Wsparcia Wspólnoty i poszczególnych Programów Operacyjnych.
W przypadku regionów objętych celem 1, gdy alokacja ze strony Wspólnoty jest mniejsza lub nieznacznie przekracza 1 mld euro, jak również w przypadku celów 2 i 3, państwo członkowskie, zamiast Podstaw Wsparcia Wspólnoty, powinno zasadniczo przedłożyć projekt Jednolitego Dokumentu Programowego. Jednolity Dokument Programowy jest przyjmowany przez Komisję. Zawiera on tę samą informację, która zawarta jest w Podstawach Wsparcia Wspólnoty i Programie Operacyjnym. W przypadkach, gdy pomoc Wspólnoty ma przybrać formę Jednolitego Dokumentu Programowego, Plan Rozwoju traktowany jest jako projekt Jednolitego Dokumentu Programowego. Jednolity Dokument Programowy jest więc właściwy dla mniejszych programów.
Inicjatywy Wspólnoty to programy finansowane z Funduszy Strukturalnych, które mają na celu rozwiązanie problemów występujących na terenie całej Unii Europejskiej. Wytyczne dla Inicjatyw Wspólnoty są przygotowywane przez Komisję Europejską. W oparciu o te wytyczne poszczególne kraje członkowskie tworzą konkretne programy. W obecnym okresie programowania unijnej polityki regionalnej realizowane są cztery Inicjatywy Wspólnoty:
W Polsce realizowane będą dwie Inicjatywy Wspólnoty: programy INTERREG III oraz EQUAL.
Realizując programy otrzymujące wsparcie z Funduszy Strukturalnych pod uwagę muszą być wzięte cztery zasady:
W obecnym okresie programowania polityki regionalnej 2000-2006 nastąpiła dalsza decentralizacja zarządzania programami strukturalnymi. Oznacza to, iż zwiększyła się odpowiedzialność krajów i regionów państw członkowskich UE za prawidłowość przygotowania i wdrożenia programów. Poniżej przedstawiono zadania poszczególnych podmiotów uczestniczących w przygotowaniu i realizacji programów strukturalnych.
Komisja Europejska pełni kluczową rolę w procesie programowania Funduszy Strukturalnych. Określa ona zasady programowania i wykorzystania Funduszy Strukturalnych, które znajdują wyraz w postaci stosownych rozporządzeń. Komisja Europejska negocjuje i zatwierdza Podstawy Wsparcia Wspólnoty oraz Programy Operacyjne. Przyjmuje ona także Uzupełnienie Programu Operacyjnego. W tym zakresie posiada ona decydujący wpływ na ostateczny kształt tych dokumentów oraz wielkość wkładu wszystkich funduszy. Komisja Europejska dokonuje płatności środków z funduszów do Instytucji Płatniczej. Przedstawiciel Komisji Europejskiej bierze udział w pracach Komitetu Monitorującego. Komisja Europejska dokonuje także formalnej alokacji rezerwy wykonania w połowie okresu programowania.
Instytucja albo organ publiczny lub prywatny, wyznaczony przez państwo członkowskie na poziomie krajowym, regionalnym lub lokalnym. Instytucja Zarządzająca może być jednocześnie Instytucją Płatniczą, jeżeli taka będzie decyzja państwa członkowskiego. Instytucja Zarządzająca odpowiada za stworzenie systemu gromadzenia wiarygodnych informacji statystycznych i finansowych związanych z programami oraz przekazywanie tych informacji do Komisji Europejskiej. Musi ona zapewnić ponadto działanie odpowiednich systemów rachunkowości i wewnętrznej kontroli finansowej oraz zgodności wszystkich projektów otrzymujących wsparcie ze środków unijnych z polityką wspólnotową. W polskim systemie wdrażania Funduszy Strukturalnych Instytucje Zarządzające zostały powołane na poziomie Podstaw Wsparcia Wspólnoty oraz poszczególnych Programów Operacyjnych.
Komitety Monitorujące to ciała mianowane przez państwo członkowskie w uzgodnieniu z Instytucją Zarządzającą, po konsultacjach z partnerami społecznymi. Komitety Monitorujące odpowiedzialne są za nadzorowanie pomocy (Podstawy Wsparcia Wspólnoty, Jednolity Dokument Programowania, Program Operacyjny), kontrolowanie zarządzania pomocą przez Instytucję Zarządzającą, zapewnienie zgodności z własnymi wytycznymi i zasadami wdrażania oraz dokonywanie przeglądu ocen. Podobnie jak Instytucje Zarządzające, Komitety Monitorujące występują na poziomie Podstaw Wsparcia Wspólnoty oraz na poziomie poszczególnych Programów Operacyjnych.
Instytucja Płatnicza to jedna lub kilka instytucji lub organów krajowych, regionalnych albo lokalnych, wyznaczonych przez państwo członkowskie w celu przygotowania i przedkładania wniosków o płatności oraz otrzymywania płatności z Komisji. Państwo członkowskie powinno określić wszelkie uwarunkowania swych relacji z Instytucją Płatniczą oraz relacji Instytucji Płatniczej z Komisją Europejską. Jej podstawową funkcją jest realizacja transferów środków z Komisji Europejskiej i przekazanie ich na rachunek Instytucji Zarządzającej oraz transfery środków budżetowych towarzyszących środkom wspólnotowym.
Zgodnie z zapisami Narodowego Planu Rozwoju, Jednostki Monitorująco-Kontrolne są to podmioty, z którymi współpracuje Instytucja Zarządzająca Podstawami Wsparcia Wspólnoty w zakresie monitorowania i kontroli wydatków w ramach każdego z funduszy. W ich kompetencjach znajduje się m.in. gromadzenie danych dotyczących wydatków w układzie poszczególnych Funduszy Strukturalnych, przedkładanie Instytucji Płatniczej zestawień wydatków dotyczących poszczególnych funduszy, kontrola nad przestrzeganiem ustalonych reguł oraz systemu dostarczania pomocy z danego funduszu na wszystkich poziomach wdrażania programów.
Instytucje Pośredniczące to podmioty przewidziane w Rozporządzeniu Rady 438/2001/WE, którym Instytucja Zarządzająca Programem Operacyjnym deleguje funkcje zarządzania poszczególnymi priorytetami i działaniami. W przypadku oddelegowania zadań do Instytucji Pośredniczących, Instytucja Zarządzająca Programem Operacyjnym nadal ponosi pełną odpowiedzialność za skuteczność i prawidłowość zarządzania i wdrażania programu.
Podmioty powoływane przez Instytucję Zarządzającą Programem Operacyjnym i działające pod kierunkiem Instytucji Zarządzającej. W jego skład wchodzić będą przedstawiciele wybranych instytucji biorących udział w systemie wdrażania, przedstawiciele ministerstw właściwych ze względu na zakres działań realizowanych w ramach Programu Operacyjnego oraz przedstawiciele partnerów społeczno-gospodarczych. Do zadań Komitetu Sterującego należy opiniowanie i rekomendowanie Instytucji Zarządzającej listy projektów kwalifikujących się do wsparcia z Funduszy Strukturalnych.
Instytucje oraz firmy publiczne lub prywatne odpowiedzialne za zlecanie operacji albo przyznawanie pomocy.
Zgodnie z zapisami przyjętego przez Radę Ministrów dnia 14 stycznia 2003 r. Narodowego Planu Rozwoju 2004-2006, wraz z przystąpieniem Polski do struktur europejskich, nasz kraj w pierwszych latach członkostwa pozyska ok. 11 368,6 mln euro ze źródeł wspólnotowych na realizację krajowej polityki regionalnej. 7 645,3 mln tej kwoty pochodziło będzie z Funduszy Strukturalnych i w większości (7320,7 mln euro) przeznaczone zostanie na realizację Podstaw Wsparcia Wspólnoty. 314,6 mln euro wydatkowane zostanie na realizację Inicjatyw Wspólnotowych: Interreg (196,1 mln euro) oraz Equal (118,5 mln euro). Pozostałe 3 733,3 mln euro alokowane zostanie z środków Funduszu Spójności i sfinansuje realizację "Strategii wykorzystania Funduszu Spójności".
Zgodnie z Narodowym Planem Rozwoju, kwoty przeznaczone na wdrożenie zapisów Podstaw Wsparcia Wspólnoty rozdysponowane zostaną za pośrednictwem siedmiu Programów Operacyjnych:
Narodowy Plan Rozwoju (NPR) jest kompleksowym dokumentem określającym kierunki rozwoju Polski w pierwszych latach członkostwa w Unii Europejskiej. Pełni on funkcję, określonego w art. 9 Rozporządzenia Rady nr 1260/1999 Planu Rozwoju. Dokument ten analizuje sytuację społeczno-ekonomiczną Polski i jej regionów u progu przystąpienia naszego kraju do Unii Europejskiej, formułuje cele i zawiera opis strategii zmierzającej do osiągnięcia spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej z krajami i regionami Wspólnoty. Wskazuje także kierunki i wielkość planowanego zaangażowania środków Funduszy Strukturalnych, Funduszu Spójności i środków krajowych oraz określa sposób koordynacji i wdrażania pomocy strukturalnej w okresie realizacji NPR.
Narodowy Plan Rozwoju, jako dokument integrujący polityki sektorowe oraz uwzględniający potrzeby rozwojowe poszczególnych regionów bazuje na dokumentach i programach planistycznych, stanowiących podstawę polityki prowadzonej przez Rząd. Nawiązuje on bezpośrednio do Strategii Gospodarczej Rządu "Przedsiębiorczość-Rozwój-Praca", która ma swoje odzwierciedlenie m.in. w struktura celów i priorytetów NPR. Narodowy Plan Rozwoju uwzględnia również kierunki strategiczne sformułowane w innych średniookresowych dokumentach rządowych powstałych w latach 1999-2001. Są to:
Narodowy Plan Rozwoju zgodny jest również z kierunkami rozwoju społeczno-gospodarczego określonymi w planach długookresowych. W tym zakresie, na pierwszy plan wysuwa się długofalowa strategia społeczno-gospodarcza kraju - "Polska 2025. Długookresowa strategia trwałego i zrównoważonego rozwoju".
Celem strategicznym NPR jest "rozwijanie konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości, zdolnej do długofalowego, harmonijnego rozwoju, zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz poprawę spójności społecznej, ekonomicznej i przestrzennej z Unią Europejską na poziomie regionalnym i krajowym". W świetle celu strategicznego przyjęto pięć celów cząstkowych NPR. Ich osiągnięcie w latach 2004-2006 doprowadzić ma do realizacji celu strategicznego. Zestawienie celów szczegółowych NPR przedstawia się następująco:
Cele te realizowane będą za pomocą działań o charakterze prawnym, fiskalnym i instytucjonalnym. Podstawowym dokumentem wdrażającym cele NPR będą jednak Podstawy Wsparcia Wspólnoty, a w szczególności opisane poniżej Programy Operacyjne, a także projekty Funduszu Spójności .
W celu efektywnego wykorzystania środków europejskich konieczne jest przygotowanie przejrzystego i skutecznego systemu wdrażania. Odpowiednie przypisanie zadań i kompetencji pomiędzy poszczególne instytucje jest bardzo istotnym czynnikiem zapewniającym sprawny przepływ środków finansowych.
System wdrażania Funduszy Strukturalnych jest inny w każdym państwie członkowskim. Rząd państwa członkowskiego decyduje więc każdorazowo o kształcie mechanizmów koordynacji pomocy, w zależności od istniejącego tam systemu administracji.
Zgodnie z Rozporządzeniem Rady 1260/1999 dla każdego Programu Operacyjnego powołana powinna być Instytucja Zarządzająca oraz Instytucja Płatnicza. Jeżeli Instytucja Zarządzająca i Instytucja Płatnicza są tą samą instytucją, należy zapewnić rozdział ich funkcji (np. poprzez wydzielenie dwóch odrębnych departamentów). Rozporządzenie wymienia jako obligatoryjne ustanowienie Komitetu Monitorującego. W skład systemu wdrażania wchodzić mogą ponadto Komitety Sterujące, beneficjenci końcowi, Instytucje Pośredniczące.
Zgodnie z zapisami Narodowego Planu Rozwoju Instytucja Zarządzająca występuje na poziomie Podstaw Wsparcia Wspólnoty (Instytucja Zarządzająca Podstawami Wsparcia Wspólnoty) oraz na poziomie poszczególnych Programów Operacyjnych. Funkcję Instytucji Zarządzającej Podstawami Wsparcia Wspólnoty pełni Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej, które jest głównym partnerem Komisji Europejskiej w negocjacjach Podstaw Wsparcia Wspólnoty i realizowanych w ich ramach Programów Operacyjnych. W drugim przypadku, Instytucja Zarządzająca Programem Operacyjnym wskazana jest każdorazowo w poszczególnych programach. Odpowiedzialność w zakresie zarządzania Programami Operacyjnymi przedstawiona została nizej.
Instytucja Zarządzająca Podstawami Wsparcia Wspólnoty współpracuje z Krajowymi Jednostkami Monitorująco-Kontrolnymi, utworzonymi w Ministerstwie Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej (dla Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Europejskiego Funduszu Społecznego) oraz Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi (dla Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji w Rolnictwie, Europejskiego Funduszu Orientacji w Rybołówstwie). Instytucje te odpowiedzialne są za monitorowanie i kontrolowanie wydatków w ramach każdego z Funduszy Strukturalnych.
W przypadku niektórych Programów Operacyjnych, Instytucja Zarządzająca deleguje funkcje zarządzania poszczególnymi priorytetami i działaniami do innych jednostek administracji rządowej (właściwych departamentów ministerstw i urzędów centralnych) zwanych Instytucjami Pośredniczącymi. Instytucje Pośredniczące występują w przypadku trzech Programów Operacyjnych - "Wzrost konkurencyjności gospodarki" (Ministerstwo Nauki i Informatyzacji oraz Ministerstwo Środowiska), "Rozwój zasobów ludzkich" (Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu) oraz Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (Urzędy Wojewódzkie). Kompetencje poszczególnych Instytucji Pośredniczących określone zostały w wymienionych dokumentach.
Komitety Monitorujące sprawują nadzór nad działaniami Instytucji Zarządzających. Zgodnie z Narodowym Planem Rozwoju funkcjonować one będą na poziomie Podstaw Wsparcia Wspólnoty (Krajowy Komitet Monitorujący Podstawy Wsparcia Wspólnoty) oraz poszczególnych Programów Operacyjnych, Inicjatywy Equal oraz programów współpracy przygranicznej realizowanych w ramach Inicjatywy Interreg. W ramach ZPORR planowane jest utworzenie 16 Podkomitetów Monitorujących regionalne komponenty tego dokumentu. Komitety tworzone są w uzgodnieniu z Instytucją Zarządzającą, po konsultacjach z partnerami społecznymi.
Funkcję Instytucji Płatniczej dla wszystkich Funduszy Strukturalnych i Funduszu Spójności pełni Departament Obsługi Funduszy Pomocowych w Ministerstwie Finansów.
Dla wszystkich Programów Operacyjnych utworzone zostaną społeczne Komitety Sterujące, których zadaniem będzie selekcja projektów i rekomendowanie ich Instytucji Zarządzającej. W przypadku ZPORR powołanych zostanie 16 Komitetów sterujących komponenty regionalne (po jednym dla każdego województwa). Szczegółowy skład i tryb pracy oraz zasady działania Komitetów Sterujących dla każdego z Programów Operacyjnych określane są przez Instytucję Zarządzającą programem i uzgodnione z Instytucją Zarządzającą Podstawami Wsparcia Wspólnoty.
Beneficjentami Końcowymi są instytucje oraz firmy publiczne lub prywatne, które odpowiedzialne są za zlecanie operacji lub przyznawanie pomocy. Wskazane są one na poziomie poszczególnych działań Programów Operacyjnych. W ramach systemu wdrażania Funduszy Strukturalnych w Polsce wyróżnić można dwie kategorie Beneficjentów Końcowych:
Z punktu widzenia Beneficjenta Ostatecznego, a więc podmiotu aplikującego o wsparcie, największe znaczenie ma tryb wyboru projektów. Procedura wyboru projektów oparta jest na systemie wdrażania i jest zróżnicowana w zależności od Programu Operacyjnego. Ogólnie rzecz biorąc, wskazać można, iż Beneficjent Ostateczny występował będzie z wnioskiem o wsparcie do właściwej Instytucji Wdrażającej (wskazanej w Uzupełnieniu Programu Operacyjnego). Aby uzyskać wsparcie, Beneficjent Końcowy spełnić musi pewne kryteria, które zostaną określone przez Komitety Monitorujące. Będą one ustalane indywidualnie dla każdego działania w ramach poszczególnych Programów Operacyjnych. Po dokonaniu kontroli formalnej (oraz często wstępnej kontroli merytorycznej) Instytucja Wdrażająca przekazuje wniosek do Komitetu Sterującego, który dokonuje właściwej oceny merytorycznej projektu i rekomenduje najlepsze projekty Instytucji Zarządzającej, która podejmuje decyzje o udzieleniu wsparcia. Następnie, Instytucja Wdrażająca, do której złożony był wniosek aplikacyjny podpisuje umowę z Beneficjentem Ostatecznym. Instytucja Wdrażająca będzie również przyjmować wnioski o płatność, które składane przez Beneficjentów Ostatecznych w toku realizacji projektu.
Źródło: PARP
|  | |
| ||
| |
1 strona
Powrót
Góra strony
Napisz do nas
|
