Wpływ UE na wzrost innowacyjności i konkurencyjności MŚP

Od końca lat osiemdziesiątych polityka wspólnotowa wobec MSP stała się priorytetem dla Unii Europejskiej. Nie oznacza to, że wcześniej temat rozwoju sektora MSP był zupełnie ignorowany. Prawne podstawy działalności małych i średnich przedsiębiorstw zawarte są już w Traktacie Ustanawiającym Wspólnotę Europejską. Zgodnie z nim obywatele jednego z państw członkowskich mogą prowadzić działalność na zasadach samozatrudnienia na terenie innego kraju - członka Wspólnot. Mają również prawo do zakładania i prowadzenia przedsiębiorstw. Prawo wspólnotowe mocno akcentuje zasadę wolności zakładania firm oraz wspierania przedsiębiorczości zwłaszcza, gdy chodzi o małe i średnie przedsiębiorstwa. Począwszy od 1982 r. firmy sektora MSP zostały objęte specjalnymi regułami konkurencji. Oznacza to, że mogą one być wspierane w ramach pomocy publicznej państw członkowskich oraz budżetu Unii Europejskiej. Specjalne traktowanie małych i średnich przedsiębiorstw znajduje swoje odzwierciedlenie w wytycznych Wspólnoty, dotyczących pomocy publicznej dla tego sektora. Komisja Europejska zdaje sobie sprawę, że pomoc publiczna udzielana MSP uprzywilejowuje niektóre z nich i może wpłynąć na handel pomiędzy państwami członkowskimi. Jednak wzmocnienie korzystnego wpływu, jaki MSP wywierają na swoje otoczenie, może przynieść niewspółmierne korzyści.

Oprócz pomocy rządowej wsparcie może zostać także udzielone w ramach funduszy przeznaczonych na rozwój gospodarczy regionów, projektów posiadających ogólnoeuropejskie znaczenie oraz projektów ułatwiających rozwój określonym formom działalności. Pomoc tego rodzaju nie może przekroczyć określonej wysokości i musi być przeznaczona na ściśle zdefiniowany i następnie zaakceptowany przez Komisję cel. Kolejne działania na rzecz sektora MSP miały miejsce w 1989 r. Wspólnota, chcąc przygotować przedsiębiorstwa do nowych jakościowo warunków działania, związanych z funkcjonowaniem rynku wewnętrznego, podjęła decyzję o utworzeniu XXIII Dyrekcji Generalnej, zajmującej się wyłącznie działalnością na rzecz MSP.

W 1987 r. utworzono sieć Centrów Euro-Info. Sieć ta ma ułatwić dostęp do informacji o funkcjonowaniu mechanizmów Unii Europejskiej - od spraw dotyczących rynków zbytu po zagadnienia prawne.

Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską stworzył nowe ramy prawne dla prowadzenia polityki wobec przedsiębiorstw. Najważniejsze postanowienia Traktatu w tej dziedzinie zawierają m.in. artykuły 130 i 130f.2. W artykule 130 dotyczącym konkurencyjności przemysłu stwierdza się, iż Wspólnota i jej kraje członkowskie powinny działać na rzecz stworzenia korzystnego otoczenia dla rozwoju małych średnich przedsiębiorstw oraz współpracy między nimi. Artykuł 130f.2 dotyczy zachęcania firm, zwłaszcza małych i średnich, do współpracy z ośrodkami badawczymi i uniwersytetami w zakresie badań i rozwoju technologicznego wysokiej jakości.

Wielu kwestiom związanym z małymi i średnimi przedsiębiorstwami poświęcone są akty prawa pochodnego. Regulacje te dotyczą głównie wieloletnich programów podejmowanych przez Wspólnotę w celu wypracowania wspólnej polityki w zakresie przedsiębiorczości i uzyskania pełnej swobody rozwoju innowacyjnego potencjału małych i średnich przedsiębiorstw, włączając w to także rzemiosło oraz mikroprzedsiębiorstwa. Chociaż polityka wobec MSP leży zasadniczo w kompetencjach krajów członkowskich, to działania Komisji Europejskiej odgrywają tutaj znaczącą rolę. Mają one na celu stymulowanie i koordynowanie polityk poszczególnych państw członkowskich, prowadzenie dialogu z organizacjami reprezentującymi MSP oraz wdrażanie specjalnych programów na rzecz tego sektora .

Opracowany przez Komisję w 1993 r. tzw. Drugi Program na rzecz MSP na lata 1994 - 97 był pierwszą próbą koordynacji wszystkich działań wspierających MSP. Działania na rzecz omawianego sektora dotyczyły m.in.:

• poprawy środowiska ekonomicznego i otoczenia finansowego,
• tworzenia instytucji, narzędzi i instrumentów wspierających rozwój firm,
• upraszczania procedur administracyjnych związanych z tworzeniem i funkcjonowaniem przedsiębiorstw,
• pomocy przy europeizacji i internacjonalizacji,
• wzrostu konkurencyjności oraz promowania przedsiębiorczości .

Ramy programu wydały się Komisji niewystarczające. Dlatego, na szczycie Rady Europejskiej w Madrycie, w grudniu 1995 r., komisja przedstawiła raport nawołujący do stworzenia jeszcze bardziej ambitnej polityki wobec małych i średnich przedsiębiorstw. W marcu 1996 r. zaprezentowała ona Radzie Unii Europejskiej projekt Trzeciego Programu Wieloletniego (1997 - 2000). Stał się on integralną częścią Europejskiego Paktu w sprawie zatrudnienia. Jest on kontynuacją poprzedniego programu, jednakże wprowadza również nowe elementy polityki wspólnotowej wobec sektora MSP. Tworząc program, Komisja postawiła sobie za cel maksymalizacje potencjału w zakresie zatrudnienia, innowacyjności i konkurencyjności.

Autor: Przemysław Łukasik