Kazachski eksport

W dobie ostatnich przejść, a zwłaszcza obecnej sytuacji w polskiej gospodarce polscy eksporterzy zmuszenie są do poszukiwania nowych rynków zleceń, a zwłaszcza za granicą. Szczególnym zainteresowaniem ostatnich lat cieszą się kraje wschodnie oraz państwa Azji. Budowy pomostu gospodarczego pomiędzy Polską a Kazachstanem, podjęła się krakowska spółka Poszukiwania Nafty i Gazu. W listopadzie br. zorganizowano w Krakowie I Międzynarodową konferencje naftową pt.: "Czy świat nas potrzebuje?". Honorowymi Gośćmi konferencji był Pan Konstantyn Zhygalow - Ambasador Republiki Kazachstanu w RP wraz z Attache Panem Margułanem Bajmuchanem. Polską stronę reprezentowała pani Elżbieta Bodio Dyrektor departamentu współpracy z zagranicą w Ministerstwie Gospodarki wraz z Radcą Handlowym Polski w Kazachstanie panem Andrzejem Gałęzewskim. Organizatorami Konferencji były Poszukiwania Nafty i Gazu Kraków Sp. z o.o. przy współudziale Stowarzyszenia Inżynierów Techników Przemysłu Naftowego i Gazowniczego w Polsce. Tematyka konferencji przyciągnęła wszystkie największe polskie firmy eksportowe wraz z zagranicznymi inwestorami, ponadto przybyli goście z Kazachstanu z Wyższego Urzędu Górniczego. Ogółem przyjechało osiemdziesiąt osób.

Konferencyjny dzień rozpoczął się konferencją prasową z udziałem honorowych gości oraz prasy, radia i telewizji. Jak się okazuje tematyka naftowa w aspekcie współpracy z zagranicą, budzi wiele emocji. Celem konferencji było wskazanie na praktyczne aspekty współpracy gospodarczej z Kazachstanem, z możliwościami inwestowania i wykonywania zleceń na wschodnich rynkach zagranicznych, gdzie obecnie poszukuje się firm które zainwestują w tamtejszy bardzo chłonny rynek i nawiążą nowe kontakty handlowe. W ciągu ostatnich 10 lat zainwestowano w Kazachstanie 50 mld USD.

Kazachstan uzyskał niepodległość w 1991r. i obecnie jest uznany przez 117 państw. Utrzymuje stosunki dyplomatyczne ze 105 państwami. Współpracę gospodarczą prowadzi ze 124. Jest członkiem ONZ, Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy Gospodarczej w Europie, MFW, Europejskiego Banku Rekonstrukcji i Rozwoju . Jest także członkiem wielu porozumień regionalnych m.in.

• Azjatyckiego Banku Rozwoju,
• Wspólnoty Niepodległych Państw,
• Unii Celnej ( Kazachstan, Rosja, Białoruś, Kirgistan, Tadżykistan),
• Centralnoazjatyckiej Wspólnoty Gospodarczej (Kazachstan, Kirgistan, Tadżykistan, Uzbekistan),
• Euroazjatyckiej Wspólnoty Gospodarczej (Kazachstan, Rosja, Białoruś, Kirgistan, Tadżykistan)
• Szanghajskiej Organizacji Współpracy (Kazachstan, Rosja, Chiny, Kirgistan, Tadżykistan, Uzbekistan).

Stosunki Republiki Kazachstanu z UE reguluje Porozumienie o współpracy i partnerstwie podpisane w 1995 roku, a które weszło w życie w 1999r. W br. UE przyznała Kazachstanowi status kraju z gospodarką rynkową oraz w ramach programu TASIS przyznała bezzwrotnie 110 mln EURO na projekty TRACECA i INOGATE.

W połowie lat 90-tych Kazachstan zgłosił wniosek akcesyjny do Światowej Organizacji Handlu i w 1996 roku została utworzona Grupa Robocza ds. rozmów akcesyjnych z Kazachstanem. Polska rozpoczęła negocjacje akcesyjne na towary rolne w 1999r., natomiast na towary przemysłowe w 2001r.

Struktura towarowa wzajemnych dostaw jest w zasadzie stabilna. Wahaniom, w nieznacznym stopniu, ulega tylko udział procentowy poszczególnych pozycji towarowych.

W 2000r. w eksporcie przeważały maszyny, urządzenia, kable i sprzęt oświetleniowy - 33,7%; farmaceutyki, perfumeria i kosmetyki - 14,6%; metalurgia czarna i kolorowa - 6,8%; tworzywa sztuczne i ich wyroby - 5,5%.

W imporcie zdecydowanie dominowała ropa, gaz i produkty ropopochodne (93,3).

Niektóre polskie firmy starają się rozszerzyć zakres współpracy, np. PGNiG poprzez spółki własne, utworzyła stałe przedstawicielstwa w Aktau i uzyskała zlecenia na prace poszukiwawcze i wiertnicze w regionie mangistauskim. Podobną działalność podjęła firma DRILL-LAB z Zielonej Góry, natomiast firma J&J Decor wyspecjalizowała się w produkcji opakowań szklanych.

Na wysokim poziomie utrzymał się import produkcji przemysłu chemicznego (14-15%) import produktów mineralnych, przede wszystkim paliwa z WNP (około 20%). Te zmiany w imporcie świadczą o zwiększeniu zakupu za granicą towarów inwestycyjnych. Z wyjątkiem rolnictwa Kazachstanu

Ogółem statystyczne wskaźniki Kazachstanu świadczą o pomyślnym rozwoju kraju zarówno w sferze ekonomicznej i społecznej. Z wyjątkiem rolnictwa cała gospodarka weszła, jak się wydaje, w fazie wzrostu, stymulowanego reformami, strukturalną przebudową i inwestycjami- Uzdrowienie gospodarki zaczyna przynosić owoce także w sferze społecznej.

Kazachstan posiada ogromne bogactwa naturalne m.in. największe na świecie zasoby uranu (25% zasobów światowych). Zasoby chromu, magnezu, miedzi i rud żelaza plasują go w pierwszej dziesiątce państw świata. Ponadto posiada bogate zasoby barytu, ołowiu, wolframu, molibdenu, srebra i cynku.

Jednym z największych bogactw Kazachstanu są złoża ropy naftowej i gazu. Kazachskie pola naftowe Kashagan i Tengiz uważane są za najbogatsze w regionie. Szczególnie złoże Tengiz, zawierające około 6-9 mld baryłek ropy, oceniane jest jako jedno z 10 największych odkrytych złóż na świecie. Wywołało to zainteresowanie międzynarodowych koncernów naftowych wg. których Kazachstan postrzegany jest jako istotne źródło pozyskania ropy naftowej dla potrzeb światowej gospodarki energetycznej.

Kazachstan jest jednym z najbardziej atrakcyjnych krajów pod względem zagranicznych inwestycji bezpośrednich. Narodowy Program "2030" jest realizowany konsekwentnie od kilku lat. Niezwykłe otwarcie kazachskiej gospodarki na wszelkie nowości techniczne i technologiczne, ograniczenie do minimum wszelkich formalności dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej sprawia, że Kazachstan stał się bardzo atrakcyjnym rynkiem zbytu i terenem do inwestowania.

Około 80% inwestycji zostało poczynionych w sektorze ropy naftowej i gazu ziemnego, a także w metalurgii i przemyśle górniczym. Samo tylko tengiskie złoże naftowe może przyciągnąć na przestrzeni 40 lat około 20 mld USD. Od momentu podpisania porozumienia przez kaspijskie Konsorcjum Rurociągowe nastąpił znaczny wzrost inwestycji zagranicznych, zwłaszcza jeśli chodzi o projekty naftowo-gazowe. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Kazachstanie napływały od takich firm jak: AES Corporation, Agip, Arco, British Gas, Central Asia Petroleum, Chevron, China National Petroleum, Ispat, Mobil Oil, Philip Morris, Texaco i wiele innych. Szczególnie firmy amerykańskie, kanadyjskie i włoskie zajmują się wydobyciem ropy, ostro atakując rynek.

Zasoby kazachstańskiego gazu oceniane są na około 2,96 tryliona metrów sześciennych. W 1999 roku wydobycie przekroczyło 8,3 mld m sześc. gazu, głównie ze złóż Mangystanu i Karaczaganaka.

Roczna produkcja ropy wynosi około 30 milionów ton , ale przemysł naftowy rozwija się niezwykle dynamicznie i w 2006 roku Kazachstan chce produkować około 60 milionów ton ropy, tak by 2030 r. stać się drugim Kuwejtem , nie tylko pod względem wielkości produkcji ropy naftowej, ale także pod względem poziomu życia.

Wysokie ceny ropy naftowej sprawiły, że 2000 rok był pomyślny dla gospodarki kazachstańskiej w znacznej mierze zorientowanej na eksport ropy naftowej stanowiący połowę wpływów eksportowych. W efekcie PKB w 2000 roku wzrósł o 9,6% i wyniósł 18,26 mld USD. Produkcja przemysłowa, w stosunku do analogicznego okresu w 1999r., wzrosła o 14.6%, a inflacja zmniejszyła się z 17,8% (1999r.) do 9,8%.

Obroty handlu zagranicznego w porównaniu z analogicznym okresem ub. roku wzrosły o 53% i wyniosły 14,2 mln USD

W strukturze towarowej kazachstańskiego eksportu dominowała ropa naftowa (47,9% wartości eksportu) oraz produkcja metalurgiczna, rudy i koncentraty metali (26,1%). Maszyny i urządzenia stanowiły zaledwie 1,6% wartości eksportu.

Na podstawie wyników gospodarczych w okresie styczeń - kwiecień 2001r. można założyć prognozy jeszcze bardziej optymistyczne. W tym czasie dochód narodowy, w porównaniu z analogicznym okresem 2000r., wzrósł o 11,00%, produkcja przemysłowa o 11,3%, a inflacja wyniosła 3,2%.

Wartość polskiego eksportu do Kazachstanu wykazywała stałą tendencję wzrostową, osiągając w roku 1998 ponad 80 mln USD (dynamika 146%), natomiast import wykazywał tendencję spadkową osiągając ca 22 mln USD (dynamika 76%). Dodatnie dla Polski saldo handlowe w 1998 r. wyniosło ca 58 mln USD.

W roku 1999 nastąpił istotny spadek wartości polskiego eksportu (dynamika 63%), natomiast odnotowano prawie podwojenie wartości importu (dynamika 193%). Dodatnie saldo obrotów zmniejszyło się do 8,6 mln USD.

W 2000 roku wzajemne obroty handlowe ponownie wzrosły (dynamika 151,6%), przy czym dynamika eksportu wyniosła 122,4%, a importu - 186,8%. W wyniku takiego wzrostu ukształtowało się ujemne dla Polski saldo obrotów w wysokości 16,7 mln USD.

Wartość obrotów handlowych za 8 miesięcy 2001r. wyniosła 96.500 USD (dynamika 109,9%) w tym wartość eksportu - 35.700 USD (dynamika - 96,1% czyli spadek o 3,9%), natomiast import wyniósł 60,800 USD ( wzrost o 20,3%). Wpłynęło to na zwiększenie się ujemnego salda do 25.100 USD.

Struktura towarowa wzajemnych dostaw jest w zasadzie stabilna. Wahaniom, w nieznacznym stopniu, ulega tylko udział procentowy poszczególnych pozycji towarowych.

Stan i perspektywy polsko-kazachstańskiej współpracy gospodarczej stanowiły m.in. przedmiot oficjalnej wizyty w Polsce Prezydenta Kazachstanu Nursułtana Nazarbajewa w listopadzie 1997 r., i Prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego w Kazachstanie w październiku 1999 r. Wizytom Prezydentów towarzyszyły fora gospodarcze, rozmowy i spotkania przedstawicieli biznesu obu krajów.

Na podstawie Umowy o współpracy gospodarczej i handlu została utworzona Polsko-Kazachstańska Komisja Mieszana ds. Współpracy Gospodarczej i Handlu.

Oceniając rezultaty współpracy Komisja odnotowała pozytywne tendencje współpracy przede wszystkim w takich dziedzinach jak:

• doskonalenie bazy prawno-traktatowej,
• zintensyfikowanie współpracy pomiędzy sektorami bankowymi obu krajów,
• współpracę Ministerstw Transportu obu krajów w zakresie międzynarodowych przewozów drogowych,
• zintensyfikowanie w bieżącym roku rozmów bilateralnych w sprawach taryfowych na towary i usługi w związku z akcesją Kazachstanu do WTO.

Strona polska przekazała propozycje współpracy w nowych obszarach, co jej zdaniem powinny przyczynić się do rozszerzenia współpracy. Zaproponowała rozpatrzenie możliwości rozszerzenia współpracy w następujących dziedzinach: energetyka, przetwórstwo rolno-spożywcze, przemysł lotniczy, tabor kolejowy, telekomunikacja, przemysł lekki, wydobywczy i farmaceutyczny.

Omawiając współpracę w sektorze naftowym zwrócono uwagę na konieczność wspólnych działań w celu zabezpieczenia stabilnego tranzytu ropy przez terytorium Polski z uwzględnieniem w przyszłości jego zwiększenia poprzez intensyfikację wykorzystania istniejących już połączeń. Poruszono także możliwości wykorzystania Portu Gdańskiego do przeładunku ropy.

Strona kazachstańska wyraziła zainteresowanie nawiązaniem współpracy w dziedzinie inwestycji na bazie wspólnych przedsiębiorstw produkujących maszyny dla przemysłu ciężkiego, lekkiego i energetycznego.

Uwzględniając tranzytowe położenie Polski i Kazachstanu wyrażono poparcie dla dalszych prac nad rozwojem Euroazjatyckich korytarzy tranzytowych łączących Europę Zachodnią z Południowo-Wschodnią Azją.

W celu prezentacji Republiki Kazachstanu w Polsce delegacja polska zaprosiła Kazachstan do uczestnictwa w Międzynarodowych Targach Poznańskich, w czerwcu 2002 roku, w charakterze gościa honorowego.

W roku 2000 nastąpiło ożywienie wzajemnych kontaktów gospodarczych także na poziomie regionalnym. Wyrazem tego była wizyta misji gospodarczej przedstawicieli władz i biznesu obwodu Karagandy w Warszawie i w Katowicach (16-20.04. 2000r.), której celem było nawiązanie bezpośredniej współpracy.

W ramach kontaktów międzyregionalnych podpisano umowy między Gdańskiem i Astaną oraz Bydgoszczą i Atyrauł.

"Kazachstan jest krajem, który rozwija się bardzo szybko. Motorem do tego jest odkrycie w tym kraju gigantycznych złóż ropy i gazu, większych niż w rejonie półwyspu Arabskiego. Pewne jest zatem, że ten rejon naszego globu będzie w najbliższym czasie rezerwuarem tych surowców dla całego świata" - powiedział Stefan Geroń, prezes Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Naftowego i Gazowniczego.

Zdaniem fachowców, jest to potencjał supernowoczesny, jako że Polska w ciągu ostatnich lat przezbroiła swój sprzęt na najbardziej nowoczesny na świecie: sprzęt amerykański i kanadyjski. - Niestety, prawda jest taka, że nasza obecność w Kazachstanie jest śladowa, więc przesłaniem tej konferencji jest zachęcenie ludzi i przedsiębiorstw, żeby tam kierowali swój potencjał - mówił prezes Geroń.

Jednym z prekursorów działalności gospodarczej na tamtejszym rynku jest organizator konferencji - Poszukiwania Nafty i Gazu Kraków Sp. z o.o. W zmaganiach z konkurencją Spółka notuje znakomite wyniki ekonomiczne oraz jest cenionym i jest rzetelnym partnerem gospodarczym. W Kazachstanie został zarejestrowany trzy lata temu oddział krakowskiej "Nafty". Obecnie pracują tam urządzenia wiertnicze krakowskiego PNIG-u, dla takich firm jak: Hurricane, KKM oraz Kazakhoil Burienie, a ostatnio dla kazachsko-niemieckiej spółki JV Kazgermunai. Krakowska spółka ma nadzieję na dalszą owocną pracę dla nowego operatora i kolejne kontrakty.

Tego typu bezpośrednie spotkania biznesowe są nie tylko okazją do towarzyskich pogawędek, ale przede wszystkim mają na celu przybliżyć tematykę biznesową innych krajów z którymi powinniśmy współpracować. Niechaj to co nieznane przestanie nas przerażać.