Powrót Home 1 strona       Forum | Zarządzanie | Eksport | Linki | Autorzy       Napisz do nas Kontakt     Szukaj w Exporterze.pl Szukaj
« Promocja eksportu
· Instrumenty ekonomiczne wspierające eksport
· Instytucje powołane do promocji eksportu
· Ocena instrumentów wspierających eksport
· Strategia promocyjno - wystawiennicza
· Ubezpieczenia kredytów eksportowych
· Przewidywane zmiany w polskim eksporcie

    Kredyty  

Autor: Małgorzata Pintera

Rola ubezpieczenia kredytów eksportowych

Wstęp

Ukształtowanie i rozwój nowoczesnego systemu ubezpieczeń kredytów eksportowych na stąpił po II wojnie światowej .W związku z niestabilna sytuacją gospodarczą i walutową, w tym okresie, ryzyko nieotrzymania zapłaty wzrosło. Trudności w finansowaniu eksportu i niemożność dochodzenia swoich spraw na rynkach zagranicznych spowodowało, że zaczęto zauważać ubezpieczenie kredytów jako ważny instrument wspierania eksportu.

Kolejny wzrost znaczenia ubezpieczania kredytów nastąpił po II wojnie światowej, był on spowodowany wzrostem inwestycji zagranicznych. Na początku ubezpieczeniem zajmowały się prywatne firmy ubezpieczeniowe, jednak ze względu na ograniczenie środków i możliwości, nie były one w stanie ubezpieczać większych transakcji eksportowych. Zmusiło to poszczególne rządy do zaangażowania się w finansowanie i zabezpieczanie kredytów eksportowych. Poprzez wspieranie zabezpieczenia kredytów, co bezpośrednio wpływa na wzrost sektora eksportowego, państwo stara się zapewnić korzystne warunki dla rozwoju wzrostu gospodarczego. Obecnie ubezpieczanie jest nie tylko ważnym elementem polityki proeksportowej, ale również instrumentem kształtującym stosunki z zagranicznymi partnerami. Obecnie we wszystkich państwach rozwiniętych kredyty są udzielane na rachunek państwa lub korzystają z finansowych gwarancji państwa.

Do głównych czynników, które determinują wzrost ubezpieczeń kredytów eksportowych należą:

KUKE - Polska

W Polsce jedyną instytucją ubezpieczająca jest Korporacja Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych S.A. (KUKE S.A.) Instytucja ta jest nastawiona głównie na maksymalizację zysku, unika ryzyka i dlatego zamiast ubezpieczać niepewne kredyty na wschodzie, zajmuje się ubezpieczeniem eksportu głównie na zachód. 84% wszystkich ubezpieczeń w KUKE stanowiły krótkoterminowe ubezpieczenia na rachunek własny, a zaledwie 16% ubezpieczenia na rachunek Skarbu Państwa. W 1998 roku KUKE wykorzystało zaledwie 8,5% środków przewidzianych na ten cel w budżecie. Odwrotna sytuacja występuje w krajach Unii Europejskiej, gdzie 85% wszystkich ubezpieczeń stanowią ubezpieczenia na rachunek państwa. KUKE nie spełnia więc swej podstawowej funkcji, czyli wspierania eksportu, poprzez ubezpieczanie kredytów o dużym ryzyku i małej atrakcyjności finansowej dla ubezpieczyciela.

Tablica
Wartość eksportu ubezpieczonego przez KUKE w latach 1993-1998 (w mln USD)

Lata Własny rachunek Rachunek Skarbu Państwa Razem Relacja eksportu ubezpieczonego
do całego eksportu
1993 15,0 - 15,0 0,10
1994 82,8 - 82,8 0,50
1995 228,9 27,5 256,4 1,12
1996 302,0 52,3 354,3 1,45
1997 350,0 22,0 372,0 1,37
1998 446,9 85,0 531,9 1,76

Źródło: materiały KUKE

Jak widać w powyższej tabeli wartość ubezpieczonego eksportu co rok wzrasta. Dla porównania w krajach Unii wartość ubezpieczenia waha się od 20 do 40%. Nawet na tle Czech czy Węgier wypadamy słabo (około 7%). W 1998 roku ubezpieczono na rachunek Skarbu Państwa kredyty o wartości 85 milionów USD co stanowiło zaledwie 0,02% do całego eksportu.

W państwach zachodnich system ubezpieczania kredytów na rachunek Skarbu Państwa rozwijał się przez kilkadziesiąt lat, W Polsce tak jak w innych państwach Europy Środkowo-Wschodniej ubezpieczenia zostały w prowadzone na początku lat dziewięćdziesiątych i nie są jeszcze dobrze rozwinięte. Dlatego najlepszą ocena skuteczności i efektywności KUKE będzie porównanie jej z ubezpieczycielami z państw o podobnym poziomie ekonomicznym.

EGAP - Czechy

Przykładem może służyć czeski EGAP, który ubezpiecza głównie rynki o podwyższonym ryzyku np.: Rosja, Iran, Emiraty Arabskie, Filipiny, Egipt. EGAP posiada wyłączność w zakresie ubezpieczeń kredytów eksportowych średnio i długoterminowych od ryzyka politycznego i handlowego. Około 80% ubezpieczeń dokonywane jest na rachunek Skarbu Państwa. Ponadto EGAP jest zaangażowany w realizację rządowego programu subsydiowania kredytów eksportowych. Subsydia stosowane są w eksporcie dóbr inwestycyjnych i mogą pokrywać do 70% różnicy w oprocentowaniu krajowym a międzynarodowym. W 1998 roku EGAP zawarł 182 nowe polisy ubezpieczające od ryzyka politycznego. W 1998 roku budżet państwa przeznaczył na ten cel 48 bilionów CZK, z czego 93% było wykorzystane (dla porównania KUKE wykorzystało tylko 8,5% środków Skarbu Państwa).

Tabela
Ilość umów ubezpieczenia zawartych w KUKE I EGAP w 1998 roku

KrajEGAPKUKE
Białoruśb.d. 2
Ukrainab.d.3
Rosja151
Argentyna b.d.5
Filipiny21-
Słowenia31-
Pozostałe115-
Razem18211

Żródło: opracowanie własne na podstawie danych z EGAP i MG

Powyższa tabela ukazuje różnice w aktywności tych dwóch ubezpieczycieli, KUKE, które zawarło zaledwie 11 umów ubezpieczeniowych i EGAP 182 umowy. Na podstawie powyższego porównania widać, ze EGAP wywiązuje się znacznie lepiej z zadań powierzonych przez rząd, niż KUKE. Aktywne i efektywne działania EGAP sprawiły, że został on uznany za pełnoprawnego członka Unii Berneńskiej.

MEHIB - Węgry

Kolejnym przykładem z Europy Środkowowschodniej instytucji ubezpieczającej na rachunek skarbu państwa jest powstała w 1995 roku Węgierska Ubezpieczalnia Kredytów Eksportowych S.A. (Magyar Exprothitel Biztosito Rt. - MEHIB) .
Do głównych zadań tej instytucji należy zmniejszanie ryzyka utraty płatności od zagranicznych odbiorców i doskonalenie metod odzyskiwania przedawnionych należności. MEHIB tak jak inne instytucje tego typu na rachunek Skarbu Państwa prowadzi ubezpieczenia od ryzyka politycznego, natomiast ubezpieczenia od ryzyka handlowego na własny rachunek. Zgodnie ze statutem MEHIB jest organizacją typu non-profit, co pozwala jej w lepszym stopniu realizować zadania powierzone przez państwo.

Średni koszt ubezpieczenia od ryzyka politycznego w 1998 roku wynosił 2,8% a od ryzyka handlowego 0,3% (różnica spowodowana jest znacznie większą wartością odszkodowań wypłacanych z tytułu ubezpieczenia od ryzyka politycznego). W 1998 roku państwo przeznaczyło na gwarancje ubezpieczenia od ryzyka politycznego 826 mld USD, z czego wykorzystanych było 60 %. (Dla porówniania EGAP wykorzystuje ponad 90% , a KUKE zaledwie 8,5%). MEHIB podzielił wszystkie państwa, pod względem poziomu ryzyka na cztery grupy. Do grupy A - czyli grupy o minimalnym ryzyku należą między innymi kraje Unii, USA, Japonia, Kanada, Australia, a więc państwa wysoko rozwinięte. W kolejnej grupie obejmującej państwa o niskim ryzyku znalazły się: Czechy, Estonia, Meksyk, Polska, Arabia Saudyjska, Słowenia, Zjednoczone Emiraty Arabskie. Do państw charakteryzujących się średnim ryzykiem należą między innymi: Bułgaria, Egipt, Litwa, Łotwa, Rumunia, RPA, Tajlandia, Wietnam. Państwa WNP, a także Kuba, Iran, Burkino Faso zostały zakwalifikowane do grupy państw o największym ryzyku politycznym. Zgodnie ze statutowymi założeniami przy eksporcie do tych właśnie państw należy wykorzystywać ubezpieczenia na rachunek Skarbu Państwa. Około 45 % całego ubezpieczonego eksportu od ryzyka politycznego to sprzedaż do Rosji, Brazylia stanowi 27%, Iran 6,3%, Indie 6,0%, Słowacja 4,6%, Ukraina 0,5%. Jak widać są to państwa głównie z 3 i 4 grupy, natomiast nie ma tu ubezpieczeń na rachunek Skarbu Państwa do państw o minimalnym ryzyku.

MEHIB angażuje się również we współpracę z innymi organizacjami tego typu, podpisał umowy o współpracy między innymi z: British Export Credits Guarantee Department (ECGD), Belgian Ducroive, Eximbank USA, a także utrzymuje kontakty robocze z KUKE i z EGAP. MEHIB promował także utworzenie Środkowo-Europejskiego Systemu Gwarancji Eksportowych, które polegałoby na połączeniu środków finansowych węgierskich, polskich i czeskich instytucji ubezpieczeń kredytów eksportowych, co wpłynęłoby na wzrost wzajemnego handlu i pozwoliło by lepiej działać w ubezpieczeniu eksportu do krajów trzecich.

Unia Europejska

Kraje Unii Europejskiej stworzyły specyficzny system finansowania eksportu, który obejmuje wspierane przez państwo kredyty dla eksporterów, w skład których wchodzą kredyty udzielane bezpośrednio lub pośrednio eksporterom z funduszy publicznych i dopłaty do oprocentowania kredytów. Państwo bierze również udział w ubezpieczaniu kredytów eksportowych.

"Comite Technique des Assureus Credit" to organizacja, która skupia przedstawicieli krajowych instytucji zobowiązanych do prowadzenia ubezpieczeń kredytów eksportowych ze środków budżetowych.

Reguły promowanie eksportu do państw trzecich nie zostały jeszcze ustalone, ubezpieczenia podlegają specyficznym narodowym regulacjom. Obecnie Unia dąży do zharmonizowania zasad ubezpieczenia kredytów eksportowych współfinansowanych przez państwo. Prawdopodobnie w przyszłości dotacje będą pochodziły ze wspólnego unijnego budżety i będą jednakowe dla wszystkich eksporterów niezależnie z jakiego kraju Unii pochodzą.

COFACE - Francja

We Francji ubezpieczaniem kredytów eksportowych na rachunek państwa zajmuje się COFACE (Compaqnie francaise d' assurance pour le commerce exterieur). W organizacji tej ubezpieczone jest około 23% całego eksportu (to jest ponad 10 razy więcej niż w KUKE).

Koszt ubezpieczania w COFACE zależny jest od: ryzyka kraju, eksportera, rodzaju nabywanej polisy ubezpieczeniowej i statusu importera, w zależności czy jest to podmiot prywatny czy publiczny. W skład kosztu ubezpieczenia wchodzi składka ubezpieczeniowa (która jest zależna od okresu kredytowania, rodzaju ryzyka, sytuacji finansowej importera, ryzyka kraju importera i rodzaju polisy), koszty zbierania odpowiedniej dokumentacji, a czasem również koszt badania sytuacji finansowej importerów.

COFACE podobnie jak KUKE z jednej strony pełni rolę prywatnego ubezpieczyciela, z drugiej strony realizuje zadania polityki proeksportowej państwa. Na rachunek państwa instytucja ta ubezpiecza od ryzyka politycznego a w szczególności od: właściwego ryzyka politycznego (wojny, zamieszki), ryzyka katastrofalnego (trzęsienia ziemi, huragany, wichury, wybuchy wulkanów), ryzyka niedokonania lub opóźnienia zapłaty spowodowane przez decyzję władz zagranicznych i ryzyka niedokonania zapłaty przez importera, którym jest podmiot publiczny. Wyżej wymienione sytuacje są nieprzewidywalne, a przez to bardzo trudne do ubezpieczenia przez prywatne instytucje, dlatego we Francji (tak jak w większości krajów rozwiniętych ryzyko polityczne) jest ubezpieczane na rachunek państwa.

COFACE wypłaca odszkodowania tylko tym eksporterom, którzy spełniają dwa podstawowe warunki: eksportują towary pochodzenia francuskiego, dokonali wszystkich zobowiązań wynikających z kontraktu, a także dotrzymali formalności administracyjnych, jeśli takie istniały. Jeśli któryś z tych warunków jest niespełniony organizacja wstrzymuje wypłatę odszkodowania.

Od 1978 roku odszkodowania wypłacane z tytułu ubezpieczeń kredytów na rachunek państwa przekraczają zebrane składki. Różnica pokrywana jest oczywiście ze skarbu państwa. Podobna sytuacja występuje w innych krajach europejskich. Państwo nie ubezpiecza od ryzyka politycznego w celu otrzymania bezpośrednich korzyści ekonomicznych - jest to jeden z instrumentów wspierania eksportu.


Autor: Małgorzata Pintera



Home 1 strona               Powrót Powrót               Góra strony Góra strony               Adres - Telefon - Faks - E-mail Napisz do nas