Uwarunkowania zewnętrzne Polski.

Zobowiązania Polski wobec: UE, WTO, OECD, NATO

Unia Europejska.

Polska zliberalizowała ostatecznie dostęp do swego rynku dla przemysłowych towarów wspólnotowych z początkiem 1999 r. (z wyjątkiem samochodów, na które ostatnie cła zostały zniesione 1 stycznia 2002 r.). Dla kilku innych grup towarów (paliwa płynne, wyroby stalowe) protekcja zostanie przedłużona na mocy tzw. klauzuli ochronnej. Jednocześnie Polska zakończy w 1999 r. redukcję stawek celnych dla towarów rolnych.
Wprowadzenie w życie w najbliższym czasie wszystkich postanowień Układu Europejskiego prawdopodobnie przyczyni się do zaostrzenia konkurencji na polskim rynku towarów, czego efektem może być dalsze pogarszanie się salda obrotów towarowych. Dlatego też niezbędna jest aktywniejsza polityka proeksportowa oraz istotna poprawa szeroko rozumianej atrakcyjności polskich wyrobów, umożliwiająca skuteczniejsze konkurowanie z towarami zagranicznymi.

Większe zmiany mogą się ujawnić na polskim rynku usług. Zgodnie z Układem Europejskim i zobowiązaniami w ramach akcesji do OECD, w 1999 r. Polska otworzy swój rynek dla zagranicznych firm świadczących usługi finansowe. Na przełom obecnej i następnej dekady przypada realizacja postanowień Układu, przewidujących znaczną liberalizację świadczenia pozostałych usług i zakładania przedsiębiorstw wspólnotowych w Polsce. Spowoduje to istotny wzrost konkurencji na rynku krajowym.

Główne zmiany w samej Unii Europejskiej w okresie do 2002 r., które będą wpływały na warunki współpracy Polski z tym ugrupowaniem i które można zidentyfikować obecnie, dotyczą dwóch obszarów: polityki rolnej i polityki strukturalnej (głównie regionalnej). Decyzje UE określą zakres zmian w okresie obowiązywania następnej perspektywy finansowej, tj. w latach 2000-2006. Zadaniem polityki regionalnej Unii Europejskiej jest dążenie do zredukowania różnic w rozwoju poszczególnych regionów, a także podniesienie na wyższy poziom zacofanych regionów, co ma prowadzić do wszechstronnego i harmonijnego rozwoju. Spójność gospodarcza i społeczna z krajami stowarzyszonymi jest jednym z priorytetów pomocy przedakcesyjnej Unii. Dla jej realizacji Unia przewiduje pomoc finansową w postaci dostępnych od 2000 r. funduszy ISPA i SAPARD, koncentrujących się m.in. na działaniach strukturalnych, rozwoju regionalnym. Ponieważ Polsce przyznano status obszaru identycznego z obszarem Wspólnoty, o którym mowa w art. 92.3.(a) Traktatu Rzymskiego (tj. takiego, w którym poziom życia w znacznej mierze odbiega od średniej, lub w którym występuje niedostateczne zatrudnienie) to, w świetle zasad dopuszczalności stosowania pomocy publicznej, możliwe jest prowadzenie aktywnej polityki regionalnej.

W T O

W pracach WTO trwać będzie proces wcielania w życie porozumień dotyczących liberalizacji handlu, wynegocjowanych w ramach Rundy Urugwajskiej GATT. Dotyczy to przede wszystkim ceł i subsydiów w zakresie wyrobów przemysłowych.
Ostatnie transze redukcji stawek celnych importowych na większość wyrobów przemysłowych i na wszystkie artykuły rolne wprowadzone zostaną z początkiem 2001 r. Konsekwencje ostatnich etapów liberalizacji ceł, wynikającej z zobowiązań RP w WTO dla dynamiki wymiany handlowej z zagranicą nie będą jednakże znaczące, biorąc pod uwagę, że ponad 70% handlu towarami przemysłowymi będzie się dokonywać od 1999 r. na warunkach całkowicie bezcłowych (w ramach porozumień o wolnym handlu zawartych przez Polskę z UE, krajami CEFTA i EFTA).
W odniesieniu do subsydiów w zakresie wyrobów przemysłowych, Polska, podobnie jak inne kraje w okresie transformacji, korzysta z pewnych ulg i programów do końca 2001 r. Warunkiem skorzystania z klauzuli transformacji było m.in. notyfikowanie listy takich środków i wskazanie, że są one konieczne dla transformacji.

Nowe czynniki, które mogą się pojawić na forum WTO:

• w ramach kolejnej rundy wielostronnych negocjacji handlowych, tzw. Rundy Milenijnej, której rozpoczęcie przewiduje się w 2000 r., prowadzone będą rokowania w sprawie liberalizacji handlu rolnego,
• kontynuowane będą rokowania w sprawie liberalizacji obrotu w niektórych sektorach usług, przewidywany jest kolejny etap negocjacji w sprawie liberalizacji ceł na towary przemysłowe,
• zgłaszane są propozycje wypracowania ramowych porozumień dotyczących: polityki inwestycyjnej, zakupów publicznych, relacji handel a konkurencja, handel a środowisko.

O E C D

Członkostwo Polski w OECD pozwoliło przyspieszyć proces integracji naszego kraju z gospodarką światową, a zwłaszcza z zachodnio-europejskimi strukturami ekonomicznymi i politycznymi. Polska przyjęła większość instrumentów prawnych OECD, w tym Kodeksy liberalizacji przepływów kapitałowych i liberalizacji bieżących transakcji niewidocznych. Wprowadzono istotne zmiany w ustawodawstwie polskim, które przyczyniły się do uporządkowania wielu dziedzin życia gospodarczego i realizacji postanowień wynikających z Układu Stowarzyszeniowego z UE.
Członkostwo Polski w OECD umocniło wiarygodność i pozycję naszego kraju w międzynarodowych kręgach finansowo-gospodarczych. Nastąpiło podwyższenie oceny Polski przez renomowane agencje ratingowe, co wpłynęło na przesunięcie Polski do kategorii krajów o niższym ryzyku inwestycyjnym.
Od 1 stycznia 1999 roku zliberalizowano warunki otwierania przez zagraniczne banki i firmy ubezpieczeniowe oddziałów w Polsce, zakupu akcji w bankach i firmach ubezpieczeniowych oraz emisji zagranicznych papierów wartościowych na krajowym rynku kapitałowym. Zgodnie z zobowiązaniami wynikającymi z przystąpienia Polski do OECD kolejne liberalizacje będą dotyczyć:

• emisji krajowych papierów wartościowych na zagranicznych rynkach pieniężnych, udzielania przez osoby zagraniczne kredytów i pożyczek z terminem spłaty krótszym niż jeden rok osobom krajowym, dokonywania przez osoby zagraniczne operacji w walucie krajowej na rachunkach krajowych, dokonywania przez instytucje i osoby krajowe operacji na rachunkach zagranicznych - od 1 stycznia 2000 roku,
• tworzenia przez przedsiębiorców zagranicznych oddziałów na terytorium Rzeczypospolitej - po wejściu w życie nowej ustawy Prawo działalności gospodarczej.

Polska włącza się aktywnie w bieżące prace większości Komitetów oraz Grup Roboczych Organizacji, a w szczególności w opracowywanie programów o charakterze horyzontalnym, poświęconych istotnym zjawiskom społeczno-ekonomicznym. Należy tu przede wszystkim wymienić programy dotyczące takich dziedzin i zagadnień, jak:

• reforma regulacyjna - mająca na celu usuwanie barier prawnych ograniczających rozwój przedsiębiorczości oraz stworzenie przyjaznego środowiska regulacyjnego,
• handel elektroniczny - jako jedno z ważniejszych globalnych zjawisk, o silnej dynamice wzrostowej,
• zrównoważony rozwój - mający na celu wypracowanie zintegrowanych rozwiązań z zakresu handlu, rolnictwa, przemysłu, przy uwzględnieniu wymogów zachowania naturalnego środowiska.

N A T O

W następstwie przyjęcia do politycznych oraz wojskowych struktur NATO Polska uzyskała wiarygodne gwarancje bezpieczeństwa, wynikające z art. 5 Traktatu Północnoatlantyckiego. Wejście do euroatlantyckiego systemu kolektywnej obrony zwiększy możliwości oddziaływania Polski na arenie międzynarodowej i przyczyniania się do stabilizacji kontynentu europejskiego, w szczególności zaś Europy Środkowej i Wschodniej. Członkostwo Polski w NATO ułatwi także proces integracji kraju z zachodnioeuropejskimi strukturami politycznymi, ekonomicznymi i obronnymi.

Zgodnie z ustalonymi z Kwaterą Główną NATO tzw. Celami Sił Zbrojnych Polska jest zobowiązana do dostosowania struktury Sił Zbrojnych oraz ich wyposażenia do standardów Sojuszu. Szczegółowe kierunki przebudowy strukturalnej, funkcjonalnej i technicznej armii z uwzględnieniem realnych możliwości budżetu państwa zostały określone w Programie integracji z Organizacją Traktatu Północnoatlantyckiego i modernizacji Sił Zbrojnych RP na lata 1998-2012. Realizacja tego programu wymagać będzie wydatkowania z budżetu państwa do 2002 około 45,6 mld zł.

Zgodnie ze wspomnianymi Celami Sił Zbrojnych, Polska przyjęła na siebie również zobowiązania dotyczące dostosowania wybranych elementów infrastruktury gospodarczo-obronnej do wymogów obowiązujących w państwach NATO. Koszt tych przedsięwzięć wyniesie do 2002 roku około 350 mln zł. Ponadto Polska zobowiązała się do aktywnego uczestniczenia w Programie Inwestycji NATO w Dziedzinie Bezpieczeństwa, finansowanego ze wspólnego budżetu Sojuszu.

Materiał opracowany przez Ministerstwo Gospodarki.