Wymiana handlowa produktami rolnymi.

Dnia 1 stycznia 2001 r. weszło w życie podpisane 26 września 2000 r. Porozumienie ws. dalszej liberalizacji obrotów towarami rolnymi między Polską a UE. Porozumienie przewiduje zróżnicowany sposób liberalizacji w zależności od stopnia wrażliwości produktów.

Obie strony zniosły cła na produkty mało wrażliwe, na które stawka celna w zewnętrznej taryfie unijnej wynosiła od 0% do 10% (mięso końskie, grzyby, owoce runa leśnego, itp).

Na niektóre produkty będące przedmiotem zainteresowania eksportowego Polski, zwłaszcza owoce jagodowe, śliwki, ogórki świeże i konserwowe, UE udzieliła Polsce jednostronnych koncesji polegających na zniesieniu ceł bez ograniczeń ilościowych. Natomiast dla towarów takich jak mleko w proszku, melasy czy mięso wołowe świeże UE ustanowiła bezcłowe kontyngenty.

Z kolei Polska zniosła cła na towary nie produkowane w kraju m. in. melony i arbuzy, owoce kiwi, migdały.

Towary wrażliwe dla UE takie jak mięso wieprzowe, drobiowe, sery - zostały objęte liberalizacją w ramach tzw. "podwójnego zera", co oznacza zniesienie ceł w ramach zwiększanych corocznie o 10% kontyngentów oraz eliminowanie subsydiów eksportowych (również w obrotach poza kontyngentami)

Po dwuletnich negocjacjach, w dniu 16 października 2002 r. zostało podpisane Porozumienie między Polską, a Komisją Europejską w sprawie wzajemnej liberalizacji obrotów towarami rolnymi przetworzonymi. Porozumienie weszło w życie 1 lutego 2003r. Porozumienie to oceniane jest jako korzystne, gdyż:

• Polska uzyskała bezcłowy dostęp do rynku UE, w ramach znaczących kontyngentów, dla produktów, których eksport do UE systematycznie rośnie: wyroby cukiernicze z 10,3 mln Euro w 1998r. do około 36 mln Euro w 2001r, wyroby czekoladowe 29 mln Euro w 1998 do 58 mln Euro w 2001r. i pieczywo cukiernicze 3,7 mln Euro w 1998r. do 19,6 mln Euro w roku 2001. Kontyngenty bezcłowe zostały przyznane Polsce w wysokości: 15000 ton na wyroby cukiernicze (obecnie obowiązujący kontyngent wynosi 7180 ton po stawce od 1,7% do 24,8%), 20000 ton na wyroby czekoladowe ( obowiązywał kontyngent 5016 ton po stawce od 2% do 8,2%) i 15000 ton na pieczywo cukiernicze (obowiązywał kontyngent 2295 ton po stawce od 3% do 9,8%). Natomiast Polska przyznała na te same produkty w imporcie z UE kontyngenty, ze zredukowaną stawką o 30% od obecnie stosowanej, i tak : w wysokości 9 tys. ton na wyroby cukiernicze (obecnie obowiązywała stawka celna od 4% do 25% plus dodatkowe cło na cukier), 20 tys. ton na wyroby czekoladowe (stawka celna od 15% do 37% plus dodatkowe cło na cukier) i 10 tys. ton na pieczywo cukiernicze ( stawka celna od 20% do 33% plus dodatkowe cło na cukier).
• Uzyskane preferencje stanowią realizację postulatów zgłaszanych przez producentów towarów rolnych przetworzonych w Polsce.
• Polska uzyskała zniesienie ceł przez UE, od momentu wejścia w życie porozumienia, w imporcie towarów z Polski, takich towarów jak esencje, ekstrakty i koncentraty kawy (kawa cappuccino) i herbaty oraz cykorii palonej. Polska natomiast, w zakresie tych produktów, zredukuje cła o 25%.
• Szacowana wartość koncesji przyznanych Polsce przez UE wynosi 15,2 mln Euro.
• UE udzieliła jednostronnych preferencji (bez wzajemnych koncesji ze strony Polski) w imporcie z Polski makaronów w postaci powiększonego kontyngentu (z 524 do 3000 ton) i zniesienia ceł w ramach tego kontyngentu (roczna wartość polskiego eksportu na rynki UE wynosi 2,5 mln Euro).
• Pełna liberalizacja importu z UE (zniesienie ceł bez ograniczeń kwotowych) dotyczyć będzie jedynie towarów niewrażliwych, w dużej części nie produkowanych w Polsce, stanowiących surowce dla przemysłu przetwórczego, takich jak np.: koral, gąbki naturalne, herbata paragwajska, wodorosty morskie, bambusy, trzciny, pasta kakaowa, proszek kakaowy, sos z mango, sos sojowy, rdzenie palmowe, masło orzechowe.
• W imporcie z UE produktów bardziej wrażliwych, takich jak alkohole mocne (bez wódek), wermuth, wody mineralne, koncesje Polski dla UE polegają jedynie na redukcji stawek celnych w ramach kontyngentów taryfowych.

Polska kończyła negocjacje z KE w tej grupie towarów jako ostatni z krajów stowarzyszonych (poza Rumunią). Z niektórymi krajami porozumienia z UE weszły w życie od 1 lipca 2002r. (Węgry, Estonia, Łotwa), z innymi negocjacje zostały zakończone i porozumienia weszły w życie od 1 stycznia 2003r.

Paliwa płynne.

Z dniem 1 stycznia 1997 roku Polska zniosła ograniczenia ilościowe.

Od 1 stycznia 2000 roku stawka celna na benzynę wynosiła 3%, a na olej napędowy 4%.

Od 12 września 2000 roku wprowadzono zerową stawkę celną na w/w produkty przyspieszając tym samym proces liberalizacji ( zakładano stawkę celną od 1 stycznia 2001 roku).

Sektor samochodowy.

Od 1 stycznia 2000 roku obowiązywała stawka celna w wysokości 10% na ciągniki siodłowe, autobusy, samochody ciężarowe i osobowe. Dodatkowo w 2000 r. 44.000 samochodów osobowych i 180 ciężarowych objętych było kontyngentem bezcłowym.

Cła na samochody z UE zostały zniesione z dniem 1 stycznia 2002 r. Zniesiono tym samym kontyngent bezcłowy na nowe samochody, a także ograniczenia wiekowe w imporcie samochodów używanych. Spowodowało to masowy napływ do Polski samochodów używanych, starszych niż 10 lat. W celu ograniczenia importu samochodów w fatalnym stanie technicznym, które zagrażały bezpieczeństwu ruchu i środowisku naturalnemu (kwestia utylizacji wycofanych pojazdów) wprowadzono rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 28.12.2001 ustanawiające wymagania dotyczące poziomu emisji spalin oraz z dnia 22 lipca 2002 r. w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów, obowiązujące od września 2002 roku jak też rozporządzeniae Ministra Finansów ustanawiające zróżnicowane stawki podateku akcyzowegoy w zależności od wieku pojazdu. Polska przedstawiła stosowne wyjaśnienia Komisji Europejskiej (KE) co do powodów wprowadzenia tych regulacji.

Wyroby stalowe.

Dla wyrobów stalowych w 1998 roku obowiązywała stawka celna w wysokości 6%. W 1999 roku - stawka wynosiła 3% a od 1 stycznia 2000 r. stawka zerowa.

W konsekwencji wprowadzenia ochrony swojego rynku stali przez USA także UE ustanowiła z dniem 29 września 2002 roku ostateczne środki ochronne przed nadmiernym importem stali. Podwyższono cło na 15 grup towarowych stali ( od 14,9% do 26% ) otwierając jednocześnie kontyngent taryfowy erga omnes na poziomie tradycyjnego importu z trzech ostatnich lat + 10%. Dodatkowo niektóre kraje stowarzyszone ( m.in. Polska) otrzymały kontyngenty narodowe dla grup towarowych, których są tradycyjnym eksporterem do UE. Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej rozporządzeniem z dnia 7.03.2003 r. ustanowił na okres dwóch lat opłatę celną dodatkową w związku z nadmiernym przywozem na polski obszar celny niektórych produktów stalowych.

Od dnia 1 kwietnia 1999 r. funkcjonuje, corocznie przedłużany, system podwójnej kontroli przy eksporcie do Unii Europejskiej niektórych wyrobów stalowych produkowanych w Polsce (tzw. double-checking). Systemem objęto wyłącznie profile ze stali niestopowej (U, I, H - kształtne) ujęte w pozycji taryfowej PCN 7216. System jest oceniany pozytywnie zarówno przez stronę polską, jak i unijną.

Restrukturyzacja hutnictwa żelaza i stali.

Podstawowym dokumentem określającym funkcjonowanie sektora hutnictwa w Polsce był "Program restrukturyzacji polskiego przemysłu hutnictwa żelaza i stali", który został przyjęty przez Rząd 30 czerwca 1998 roku. Dokument ten został także przekazany Komisji Europejskiej. 31 sierpnia 2000 r. KERM podjął decyzję o powołaniu zespołu międzyministerialnego, który zaktualizował program restrukturyzacji hutnictwa dopasowując do obecnej sytuacji rynkowej oraz możliwości finansowych budżetu.

Ustawa o restrukturyzacji hutnictwa żelaza i stali przyjęta przez Radę Ministrów 6 czerwca 2001 r. weszła w życie 20 października 2001 r. Określa ona ramy prawne dla realizacji programu restrukturyzacji sektora hutnictwa żelaza i stali. Ustawa zakłada zamrożenie zobowiązań hut w stosunku do instytucji publiczno-prawnych do 2006 r. i ich częściowe oddłużenie, pod warunkiem przygotowania wiarygodnych planów restrukturyzacyjnych. W wyniku zmieniających się warunków rynkowych i konsultacji z Komisją Europejską program jest wielokrotnie modyfikowany. Konsultacje z KE dotyczące restrukturyzacji hutnictwa odbywały się na szczeblu roboczym w ramach tzw. Grupy Kontaktowej ds. Stali. Biznesplany hut mających być beneficjentami pomocy publicznej przewidzianej w programie restrukturyzacyjnym (w tym głównie hut wchodzących w skład Polskich Hut Stali tj. Katowice, Sendzimir, Cedler i Florian) zostały zbadane przez niezależnego konsultanta wybranego w przetargu przez KE. Uwagi zgłaszane przez konsultanta KE były uwzględniane w planach restrukturyzacyjnych hut. Ministerstwo Gospodarki przygotowało modyfikację programu restrukturyzacji hutnictwa, uwzględniając ustalenia z KE oraz konsultując na roboczo wiele z zapisów programu. W dniu 5 listopada 2002 roku Rada Ministrów przyjęła " Zmodyfikowany program restrukturyzacji hutnictwa żelaza i stali." W dniu 14 listopada 2002 roku Rada UE przyjęła dokument "Common Position" Rozdział 6: Polityka konkurencji, który uwzględnia dane ujęte w w/w dokumencie. Skorygowane biznesplany poszczególnych hut zostały przesłane do KE. Polska potwierdziła Komisji Europejskiej przyjęcie uwag Common Position a ponieważ były niedomówienia co do interpretacji z programem restrukturyzacji i biznesplanami hut Grupa kontaktowa z udziałem przedstawicieli hut spotykała się w dniach 2 i 3 grudnia br. oraz w dniach 19 i 20 grudnia 2002 roku w Warszawie. Wynikiem tych rozmów Rada Ministrów RP w dniu 10 stycznia 2003 roku przyjęła dokument p.t. " Restrukturyzacja i rozwój hutnictwa żelaza i stali w Polsce do 2006 r." Dokument ten został przekazany tego samego dnia Komisji Europejskiej. W związku z uwagami Komisji Europejskiej jak i zdarzeniami które miały miejsce po 10 stycznia 2003 roku dokument ten w dalszym ciągu jest rewidowany, jak i biznes plany niektórych hut. Jednocześnie pracowano nad zapisem w Traktacie Akcesyjnym - rozdział negocjacyjny "Polityka Konkurencji" w części dotyczącej hutnictwa .Do Traktatu Akcesyjnego zostanie dołączony protokół ws. restrukturyzacji hutnictwa w latach 2002 - 2006. W Protokole zostaną zawarte główne ustalenia z opracowanego we współpracy z KE dokumentu " Restrukturyzacja i rozwój hutnictwa....", jak:

• konieczność- osiągnięcia rentowności przez huty objęte programem do końca 2006 r.
• pomoc na cele restrukturyzacyjne dla hut ( niedozwolona w UE) nie może przekroczyć- maksymalnej wysokości 3 387 070 mln PLN w latach 1997 - 2003 r. i musi być- wypłacona do końca 2003 r.
• huty w zamian za pomoc publiczną ograniczą zdolności produkcyjne w wyrobach gotowych o minimum 1231 tys. ton w latach 1997 - 2006 r.
• huty objęte pomocą publiczną nie będą mogły przejmować- w okresie restrukturyzacji aktywów hut w upadłości lub przekazywać- przywileju pomocy publicznej innym hutom.

Program restrukturyzacji zatrudnienia w hutnictwie jest wspierany przez UE poprzez program pomocowy PHARE Inicjatywa II, będący kontynuacją programu PL9811 Inicjatywa, który zakończył się we wrześniu 2002 roku. Obecnie trwają prace nad wdrożeniem programu Inicjatywa III ( planowana alokacja ze środków unijnych w wysokości 12 mln Euro).

Sektor górnictwa węgla kamiennego.

Dotychczas realizowano przyjęty przez rząd w czerwcu 1998 r. program "Reforma górnictwa węgla kamiennego w Polsce w latach 1998-2002". Realizacja programu odbywała się w oparciu o ustawę z listopada 1998 r. o dostosowaniu górnictwa węgla kamiennego do warunków gospodarki rynkowej oraz szczególnych uprawnieniach i zadaniach gmin górniczych. Program restrukturyzacji sektora górnictwa węgla kamiennego był dodatkowo wspierany z funduszy programu PHARE dotyczących łagodzenia społecznych i regionalnych skutków restrukturyzacji. Do końca września 2002 r. realizowano kolejny program PHARE - PL 9903.01 Inicjatywa II, stanowiący kontynuację i rozszerzenie zadań programu PL 9811. W ramach programu utworzono Fundusz Dotacji Lokalnych na małe projekty inwestycyjne. Wystąpiono o przedłużenie programu Inicjatywa II do sierpnia 2003 r.

W dniu 20 listopada 2002 r. Rada Ministrów przyjęła dokument pt. " Program restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego w Polsce w latach 2003 - 2006 z wykorzystaniem ustaw antykryzysowych i zainicjowaniem prywatyzacji niektórych kopalń". Celem ekonomicznym programu jest osiągnięcie rentowności i systematycznego zmniejszania zaległych zobowiązań całego sektora oraz zapewnienie regularnych płatności, w tym docelowo opłat ekologicznych. Celem społecznym jest łagodzenie skutków dotychczasowej i planowanej restrukturyzacji zatrudnienia. Program ten wraz z korektami wynikającymi z Porozumienia strony rządowej ze stroną związkową z dnia 11 grudnia 2002 r. oraz korektami wynikającymi ze stanu prawnego sektora na dzień 10 stycznia 2003 roku - został przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 28.01.2003 roku.

Strona polska regularnie informowała KE na posiedzeniach instytucji stowarzyszeniowych o przebiegu reformy górnictwa. Komisja Europejska podkreśla konieczność dalszej realizacji reformy, jednak nie formułowała żadnych uwag czy komentarzy co do samego przebiegu restrukturyzacji.

Środki ochronne.

W ostatnich latach UE objęła postępowaniem antydumpingowym polskich eksporterów następujących towarów: sznurka polipropylenowego, cynku, bezszwowych rur stalowych, palet (w tym palet typu EUR), płyt pilśniowych, lin i drutów stalowych, saletry amonowej, roztwór saletrzano-mocznikowego, mocznika (bez nakładania cła) oraz rur zgrzewanych. W większości przypadków nałożone zostały cła antydumpingowe lub eksporterzy przyjęli zobowiązanie cenowe (uzgodnili cenę, poniżej której nie będą sprzedawać towarów na rynku UE). W maju 2002 r. Komisja Europejska wszczęła postępowanie antydumpingowe wobec importu z Polski do UE wyrobów walcowanych płaskich ze stali krzemowej o ziarnach zorientowanych. Rozporządzeniem Rady UE nr 1697/2002 z dnia 23.09.br. nałożono cło ostateczne, w wysokości 23% na import z Polski do UE rur zgrzewanych ( za wyjątkiem rur produkowanych przez Hutę Bobrek).

W czasie IX posiedzenia Rady Stowarzyszenia RP - UE w dniu 18 listopada 2002 r. w Brukseli - strona wspólnotowa potwierdziła, że zgodnie z zapowiedzią Komisarza Pascala Lamy podczas konferencji na szczeblu ministerialnym z państwami kandydującymi na Malcie w czerwcu 2002 roku - od października 21002 roku UE powstrzymuje się od uruchamiania nowych postępowań antydumpingowych wobec państw przystępujących do UE. Jednocześnie podkreślono, że deklaracja ta nie oznacza zaniechania już uruchomionych procedur.

Źródło: Opracowanie rządowe - MGPiPS