Artykuły informacyjne z kraju i ze świata

Powrót

: Polska

Unia Europejska

Praca - zmiany po wejściu do Unii

Zmiany dotyczące rynku pracy, po integracji Polski z Unią Europejską, będą dotyczyły przede wszystkim trzech obszarów: zatrudnienia (w Polsce i na terytorium UE), zmian w prawie pracy (czas pracy, urlopy, bezpieczeństwo i higiena pracy, umowy o pracę, obowiązki firm kierujących pracowników do pracy w Polsce, zatrudnianie dzieci w celach zarobkowych) oraz uznawania wykształcenia i kwalifikacji za granicą.

Zatrudnienie (w Polsce i w UE)

Swoboda podejmowania pracy we wszystkich obecnych państwach członkowskich UE będzie wdrażana stopniowo. Już od 1 maja 2004 przed Polakami zniknie wiele barier utrudniających podejmowanie pracy w państwach członkowskich. Jako obywatele rozszerzonej UE, będziemy mogli wyjeżdżać do innych państw członkowskich na podstawie ważnego dokumentu tożsamości bez konieczności uzyskania wizy, czy zezwolenia na pobyt i poszukiwać tam pracy osobiście. W 9 państwach przystępujących do UE 1 maja 2004 r. oraz w Wielkiej Brytanii i Irlandii Polacy poszukujący pracy będą mogli korzystać z służb zatrudnienia i podejmować pracę bez wcześniejszego ubiegania się o zezwolenie.

Inne państwa Piętnastki (obecne państwa członkowskie) również mogą wprowadzić ułatwienia dostępu do rynku pracy.

Państwo Zasady dostępu do rynku pracy oraz uwagi Liczba legalnie pracujących Polaków Państwa otwierające dostęp do rynku pracy Irlandia Bez ograniczeń dostępu do rynku, uzależnienie możliwości korzystania z wybranych świadczeń społecznych od stażu pracy w Irlandii i Wielkiej Brytanii (ze względu na umowy między Irlandią i Wlk. Brytanią). ok. 4500 (2003) Wielka Brytania Bez ograniczeń dostępu do rynku, wymóg rejestracji poprzez oświadczenie złożone w ciągu 30 dni od podjęcia pracy. Jednorazowa opłata rejestracyjna – 50 GBP. Możliwość korzystania z wybranych świadczeń zależna od stażu pracy w Wielkiej Brytanii i Irlandii (ze względu na umowę wzajemną). ok. 4500 (2003) Państwa zapowiadające liberalizację zasad dostępu do rynku pracy Dania Ostateczne rozstrzygnięcia po debacie parlamentarnej. Projekt - zezwolenia przez 2 lata – wydawane automatycznie i bez opłat w większości (80 proc. - ocena duńska) przypadków (opartych na układach zbiorowych, bez badania rynku pracy). Pozostałe przypadki – po uzyskaniu opinii partnerów społecznych, co oznacza kilkutygodniową procedurę. 5069 (2002) Finlandia Projekt nowelizacji ustawy o cudzoziemcach, wciąż nie jest przyjęty przez parlament - Zezwolenia mają być zastąpione decyzjami – znacząco tańszymi (ok. 26 EUR zamiast 150 EUR), lecz wciąż wymagającymi „badania rynku pracy”. Praca sezonowa w rolnictwie i ogrodnictwie ma być możliwa bez zezwoleń. ok. 600 (2003) Niderlandy Utrzymanie przez 2 lata generalnego wymogu zezwoleń na pracę, uproszczone zasady uzyskania zezwoleń na pracę w wybranych sektorach (ogłaszanych w miarę potrzeb rynku pracy) – m.in. bez testu rynku pracy. ok. 10000 (2003) Norwegia Utrzymany wymóg uzyskiwania zezwolenia, lecz ma to być znacząco łatwiejsze. Szczegółów jeszcze nie ogłoszono. b.d. Szwecja Wbrew wcześniejszym zapowiedziom rząd (mniejszościowy, socjalistyczny) przedstawił 10 III parlamentowi projekt utrzymania wymogu uzyskania zezwoleń na co najmniej 2 lata. Zezwolenia byłyby wydawane bez obowiązkowego badania sytuacji na rynku pracy, jednak należy je uzyskać w kraju ojczystym za pośrednictwem konsulatu. Opozycja i część partii rządzącej jest za zupełnym otwarciem dostępu do rynku pracy, głosowanie parlamentarne odbędzie się 28.IV. 6354 (2003) Włochy Wg wypowiedzi ministra pracy zastosowane będą ograniczenia w okresie 2 lat, równocześnie wprowadzony będzie kontyngent dla nowych państw członkowskich – 20 tys. osób, które mają mieć prawo do pracy bez ograniczeń w roku 2004. Wielkość kontyngentu ma być zrewidowana w 2005 r. Szczegółów rozwiązań jeszcze nie ogłoszono. ok. 46000 (głównie sezonowi) Państwa utrzymujące ograniczenia dostępu Austria Zapowiadany 7-letni okres trwania ograniczeń, oczekiwane zawarcie umów dwustronnych. ok. 10000 (2003) Belgia Przewidywane ograniczenia w okresie 2-letnim. ok. 5000 (2003) Francja Przewidywane ograniczenia w okresie 2-letnim, poważnie rozważany okres 5-letni. Nadal obowiązują umowy o zatrudnieniu stażystów i o polskich pracownikach sezonowych. ok. 400 stażystów (limit 1000) oraz ok. 7000. sezonowych Islandia Zapowiedziane ograniczenia w okresie 2-letnim. ok. 2000 Lichtenstein Zapowiadane ograniczenia w okresie 2-letnim. b.d. Luksemburg Oczekiwane ograniczenia w okresie 2-letnim. b.d. Niemcy Oczekiwany 7-letni okres trwania ograniczeń, w tej chwili wprowadzone rozwiązania przejściowe na 2 lata, obowiązują umowy dwustronne. ok. 300000 pracowników sezonowych, stażystów i delegowanych, 5000 studentów, 1500 przygranicznych. Portugalia Obowiązywał będzie 2-letni okres ograniczeń. ok. 200 Szwajcaria Zapowiadane ograniczenia w okresie 7-letnim, szczegółowe negocjacje o kontyngentach pracowników z całą UE. ok. 4500 Państwa, które nie podjęły jeszcze decyzji Grecja Decyzję podejmie nowy rząd, wybory odbyły się w marcu. b.d. Hiszpania Zapowiadane przez stary rząd (2.III.) ograniczenia przez 2 lata, równoczesna zapowiedź otwarcia rynku ze strony J. L. Zapatero, kandydata na nowego premiera; obowiązuje umowa o wzajemnym przepływie pracowników. 8742 (2003) – sezonowi, ok. 6000 stałych

We wszystkich państwach członkowskich obywatele będą traktowani przy wydawaniu zezwoleń na pracę preferencyjnie w stosunku do obywateli państw nie należących do UE. Pracownicy z Polski (zatrudnieni legalnie) będą mieli takie same prawa, jak pracownicy miejscowi. Będą też korzystać z przepisów europejskich dotyczących uznawania kwalifikacji oraz koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
Zniesienie wszelkich ograniczeń dotyczących zatrudnienia Polaków w państwach Piętnastki powinno nastąpić przed 1 maja 2009 r. W latach 2009-2011 ograniczenia takie będą możliwe jedynie w przypadku problemów na rynku pracy danego państwa. Pełne wdrożenie swobody przemieszczania się pracowników nastąpi najdalej po siedmiu latach od dnia przystąpienia do Unii.

Zmiany w prawie pracy

Dzień 1 maja 2004 r. nie przyniesie znaczących zmian w prawie pracy, gdyż zasadnicze znaczenie z punktu widzenia zarówno pracowników jak i pracodawców miały zmiany wprowadzone 1 stycznia 2004 r. Dzięki temu polskie prawo pracy zostało ostatecznie zharmonizowane z prawem wspólnotowym. Dokonane zmiany dotyczyły m.in.: równego traktowania w zatrudnieniu i obowiązku pracodawcy informowania pracowników o warunkach zatrudnienia.
Jednak najistotniejsze z wprowadzonych zmian odnosiły się do czasu pracy i urlopów wypoczynkowych. Wiąże się to z wprowadzeniem maksymalnego czasu pracy (łącznie z godzinami nadliczbowymi) w wysokości 48 godzin tygodniowo.
Korzystne będą także zmiany dotyczące długości urlopu wypoczynkowego - pracownicy, którzy przepracowali co najmniej rok, będą uprawnieni do co najmniej 20-dniowego urlopu wypoczynkowego.
Od początku 2004 r. obowiązują nowe przepisy (ustawa z 13 marca 2003 r.) o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn nie dotyczących pracowników, które wprowadzają nowe "europejskie" zasady w zakresie zwolnień grupowych. Te nowe rozwiązania to skrócenie z 3 miesięcy do 30 dni czasu, w jakim mają być dokonane uznane za grupowe, zwolnienia pracowników, obowiązek informowania i konsultowana zamiaru zwolnień z przedstawicielami pracowników, jeżeli w danym zakładzie nie funkcjonują związki zawodowe oraz rozszerzenie na wszystkich pracowników kręgu osób uprawnionych do odpraw.
Od początku roku obowiązują również nowe przepisy (ustawa z 9 lipca 2003 r.)
o zatrudnieniu pracowników tymczasowych. Wprowadziły one instytucję pracy tymczasowej i pracowników tymczasowych, którzy są zatrudniani wyłącznie w celu ich skierowania do wykonywania pracy na rzecz innych podmiotów niż zatrudniająca ich agencja pracy tymczasowej. Umowy o pracę na czas określony zawierane między agencją pracy tymczasowej a pracownikiem tymczasowym (realizacja tego zapisu - jako jedynego z całej ustawy - rozpocznie się z chwilą wejścia do Unii) wyłączone są spod regulacji art. 25 Kodeksu pracy.
Od 1 maja ponownie będzie stosowany dotychczas zawieszony art. 25 Kodeksu pracy stanowiący, że zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne z skutkach prawnych z zawarciem umowy na czas nieokreślony - jeżeli poprzednio strony dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas określony na następujące po sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej umowy a nawiązaniem kolejnej nie przekroczyła 1 miesiąca (§ 1).
Oznacza to ograniczenie zawierania umów na czas określony - trzecia umowę o pracę na czas określony stanie się z mocy prawa umową na czas nieokreślony, o ile przerwy między tymi umowami nie przekroczyły 1 miesiąca.
Przepis ten nie będzie jednak dotyczył umów zawieranych w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy oraz w celu wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym albo zadań realizowanych cyklicznie (§ 3).
Zakazane zostanie ponadto zjawisko "aneksowania" umów na czas określony. Oznacza to, że jeśli w trakcie trwania umowy o pracę na czas określony strony postanowią przedłużyć okres wykonywania pracy na podstawie tej umowy, to będzie to wymagało zawarcia w dniu następnym po jej rozwiązaniu, kolejnej umowy o pracę na czas określony (w rozumieniu §1). Zasada ta będzie stosowana dopiero do umów zawieranych albo zmienianych od 1 maja 2004r.
Ponadto od daty naszego przystąpienia do Unii Europejskiej pracodawcy mający siedzibę w państwie będącym członkiem UE, którzy kierują swoich pracowników do pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w związku z realizacją umowy zawartej przez tego pracodawcę z podmiotem zagranicznym, w zagranicznym oddziale (filii) tego pracodawcy lub jako agencja pracy tymczasowej muszą im zapewnić warunki zatrudnienia nie mniej korzystne niż wynikające z przepisów polskiego Kodeksu pracy oraz innych przepisów regulujących prawa i obowiązki pracowników. Mowa tutaj o warunkach zatrudnienia dotyczących :

• norm i wymiaru czasu pracy oraz okresów odpoczynku dobowego i tygodniowego,
• wymiaru urlopu wypoczynkowego,
• minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów,
• wysokości dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych,
• bezpieczeństwa i higieny pracy,
• uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem,
• zatrudniania młodocianych,
• zakazu dyskryminacji w zatrudnieniu,
• wykonywania pracy zgodnie z przepisami o zatrudnianiu pracowników tymczasowych.

Jednakże do pracowników zatrudnionych przy wstępnych pracach montażowych lub instalacyjnych poza budownictwem przez okres nie dłuższy niż 8 dni nie będą miały zastosowania dwa przepisy: - wymiaru urlopu wypoczynkowego, - wysokości dodatku z pracę w godzinach nadliczbowych.
Przepisy 1 i 2 będą stosowane także w przypadku wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez pracownika skierowanego do tej pracy przez pracodawcę mającego siedzibę w państwie nie będącym członkiem Unii Europejskiej.
Od 1 maja będą obowiązywały także nowe regulacje ograniczające możliwość zatrudniania dzieci, które nie ukończyły 16 lat w celach zarobkowych. Wykonywanie pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dziecko do ukończenia przez nie 16 roku życia będzie dozwolone wyłącznie na rzecz podmiotu prowadzącego działalność kulturalną, artystyczną, sportową lub reklamową i wymaga uprzedniej zgody przedstawiciela ustawowego lub opiekuna tego dziecka, a także zezwolenia właściwego inspektora pracy. Z wnioskiem do inspektora pracy wystąpić będzie musiał podmiot zainteresowany zatrudnieniem małoletniego. Natomiast inspektor pracy będzie mógł odmówić wydania takiego zezwolenia, jeżeli wykonywanie pracy lub innych zajęć zarobkowych powoduje zagrożenie dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego dziecka albo zagraża wypełnianiu obowiązku szkolnego przez dziecko.
Członkostwo Polski w strukturach unijnych wiąże się także z koniecznością wprowadzenia norm unijnych m.in. w obszarach bezpieczeństwa i higieny pracy. Korzyści związane
z wdrożeniem norm unijnych w dziedzinie BHP to m.in. modernizacja sprzętu wytwórczego i związany z nim spadek liczby wypadków przy pracy oraz spadek absencji pracowników.

Uznawanie wykształcenia i kwalifikacji za granicą

Obywatele Polscy pragnący rozpocząć pracę w jednym z państw członkowskich UE będą musieli, najlepiej jeszcze przed wyjazdem, zorientować się czy zawód lub działalność, którą chcą wykonywać za granicą, ma w danym kraju status zawodu/działalności regulowanej. Informacji o działalnościach i zawodach regulowanych, występujących w poszczególnych krajach UE, można zasięgnąć w: Biurze Uznawalności Wykształcenia i Wymiany Międzynarodowej w Warszawie. Kontakt: ul. Smolna 13, 00-375 Warszawa, tel. (sekretariat) 826-74-34, fax 826-28-23, e-mail bwm@menis.gov.pl lub biuro@buwiwm.edu.pl, strona w internecie http://www.buwiwm.edu.pl

Informacja: MGP i PS

Powrót