Artykuły informacyjne z kraju i ze świata

Powrót

: Eksport

Finanse

Faktoring przyszłością eksporterów

Do Warszawy przyjechali giganci europejskiego faktoringu, by rozmawiać o perspektywach tego rynku i jego popularyzacji. W Polsce ta forma zabezpieczeń transakcji handlowych jeszcze raczkuje. A jest to instrument prosty i pełen zalet.

W krajach bałtyckich faktoring robi w ostatnim czasie oszałamiającą karierę. Na Wyspach Brytyjskich znany jest od co najmniej 40 lat i nikogo nie trzeba tam przekonywać do korzyści z niego płynących. W Polsce wciąż bardzo niewielu przedsiębiorców wykazuje zainteresowanie tym instrumentem, a jeszcze mniej się na niego decyduje. Konferencja, która odbyła się w ub w Warszawie z udziałem przedstawicieli największych europejskich faktorów, miała za zadanie popularyzację faktoringu zagranicznego wśród polskich przedsiębiorców.

– W Polsce udział tej formy zabezpieczeń jest jeszcze bardzo niski. Liderem w tym względzie jest Estonia, gdzie wartość transakcji objętych faktoringiem w stosunku do PKB sięga 22%. Dla porównania w Polsce jest to 2,4%. Faktoring, w szczególności zagraniczny, z pewnością będzie się rozwijał, i to nawet przy osłabieniu koniunktury gospodarczej. Uważam rynek rosyjski za bardzo przyszłościowy, chociaż w Rosji cały czas trzeba się liczyć z ryzykiem politycznym, co zwiększa koszty transakcji. Bardzo trudne dla nas są natomiast Białoruś i Ukraina, a to za sprawą braku w tych krajach regulacji prawnych – komentuje Mirosław Jakowiecki, prezes zarządu Pekao Faktoring. To właśnie największy rodzimy faktor był organizatorem konferencji. Działając na zagranicznych rynkach, polscy eksporterzy borykają się z ryzykiem doboru kontrahenta. Częstokroć brakuje znajomości partnerów i rynku, na którym przychodzi nam działać, a tym samym miejscowych zwyczajów handlowych, języka czy też prawa.

– Ma to niebagatelne znaczenie, jeśli decydujemy się na sprzedaż z odroczonym terminem płatności, co jest najpowszechniejszą praktyką płatniczą. Nikt w dzisiejszych czasach nie będzie domagał się od kontrahenta przedpłaty, choć oczywiście byłoby to rozwiązanie najbezpieczniejsze – zauważa Cezary Kusyk z Pekao Faktoring. Wtedy przydatny może okazać się faktoring. Dzięki niemu uzyskujemy błyskawiczny dostęp do gotówki, na którą musielibyśmy w przypadku stosowania kredytu kupieckiego czekać tygodnie, a niekiedy nawet i miesiące, bez gwarancji, że pieniądze te w ogóle otrzymamy, jeśli nasz partner okaże się niesolidny. Dzięki faktoringowi mamy możliwość ograniczenia lub eliminacji tego ryzyka. Faktor krajowy dzięki powiązaniom z partnerami zagranicznymi dysponuje dostępem do wiedzy o lokalnych rynkach, zwyczajach handlowych czy prawie.

– Faktor, czyli instytucja oferująca usługi faktoringowe, kupuje naszą wierzytelność wynikającą z umowy z naszym kontrahentem. Od tej chwili to już faktor martwi się o ściągnięcie zapłaty za towar lub usługę. Dzięki temu przedsiębiorca ma zapewnioną płynność finansową nawet przy bardzo długich terminach płatności – tłumaczy Mirosław Jakowiecki. Ma to istotne znaczenie w przypadku małych i średnich przedsiębiorstw, gdzie płynność finansowa jest kwestią priorytetową. W przeciwieństwie do dużych koncernów trudniej tu o znalezienie środków na finansowanie bieżącej działalności.

– Niezwykle ważne jest, by przezwyciężyć bariery psychologiczne i obalić błędne mity. Faktoring niekiedy postrzegany jest jako rozwiązanie dla firm borykających się z kłopotami finansowymi. To zadanie m.in. dla takich właśnie konferencji – mówi Peter Brinsley, international manager z Venture Finance z Wielkiej Brytanii. – Polski rynek ma ogromny potencjał, nie jest bowiem w takim stopniu skażony stereotypami, które powstały przez lata funkcjonowania faktoringu na rynkach Europy Zachodniej, na skutek różnych praktyk szkodliwych dla jego wizerunku. Poza tym w Polsce udział faktoringu jest niski, jest to instytucja nowa, a oferta na rynku wciąż jeszcze uboga – dodaje.

– Dotychczas korzystaliśmy wyłącznie z faktoringu krajowego. Jednak 40% naszych obrotów stanowią inwestycje w Rosji. Dlatego jesteśmy bardzo zainteresowani faktoringiem zagranicznym. W branży budowlanej, w której działamy, w połączeniu ze specyfiką rynku rosyjskiego byłby on bardzo pożądany – mówi Krystyna Marczewska, dyrektor ekonomiczno-finansowy Trasko-Inwest.

W całej Europie zauważalna jest obecnie tendencja do pogarszania się zachowań płatniczych. W sytuacji, kiedy dostępność i opłacalność kredytów oraz innych form finansowania jest ograniczona, rośnie automatycznie zakres stosowania kredytu kupieckiego. Niekiedy to nawet odbiorcy naciskają na swoich dostawców, by korzystali z faktoringu, dzięki czemu mogą oni skorzystać w wydłużonych nawet do 120 dni okresów płatności. Atrakcyjność faktoringu zwiększa fakt, że akredytywa jest przez kontrahentów przeważnie niepożądana, uznawana jest bowiem za drogą i uciążliwą, a jednocześnie postrzegana jako wyraz braku zaufania. – Ubezpieczenia transakcji w przeciwieństwie do faktoringu nie pokrywają w 100% ryzyka. Od usług windykacyjnych zaś faktoring odróżnia się tym, iż jest zorientowany na klienta i długoterminową współpracę. Można powiedzieć, że jest to forma cywilizowanej windykacji. Poza tym firmy ubezpieczeniowe i windykacyjne reagują dużo wolniej. Faktoring dzięki możliwości szybkiej reakcji, naszej wiedzy o kupcach i rynkach, a także wsparciu dobrych systemów IT zdecydowanie ogranicza ryzyko związane z niewypłacalnością kontrahentów – uważa Enrico Bravenboer, international manager Ifn Finance z Holandii.

Pozycja dużych odbiorców, jak np. sieci handlowych typu Aldi czy Metro Group pozwala im na dyktowanie bardzo twardych warunków dostawcom. – W takich przypadkach pomoc faktora może okazać się nieoceniona. Ma on bowiem dużo większe możliwości, by z takimi silnymi odbiorcami skutecznie prowadzić negocjacje i ograniczać nieuczciwe praktyki, a także dyscyplinować ich. Oczywiście spotyka się to z oporem koncernów, które starają się tak konstruować umowy z dostawcami, by uniemożliwić faktoring, a tym samym osłabienie swojej pozycji – mówi Roberto Wekop, dyrektor marketingu i sprzedaży międzynarodowej Eurofaktor z Niemiec. Credit Agricole, główny udziałowiec Eurofaktor, a jednocześnie działającego w Polsce Lukas Banku, planuje wejście ze swoją ofertą w zakresie faktoringu na rynek polski. – W Polsce konkurencja w tej branży dopiero się zaczyna. Dotychczas podaż tych usług była ograniczona. Pociągnie to za sobą rozwój rynku i poszerzenie zakresu usług, a także ich indywidualizację i dostosowanie do potrzeb konkretnych przedsiębiorców – twierdzi Roberto Wekop.

Podmiotami najbardziej zainteresowanymi faktoringiem są międzynarodowe firmy handlowe, które ze swojej natury wymagają wysokiej płynności. Dużą popularnością cieszy się on wśród firm związanych z branżą meblarską, surowcową czy motoryzacyjną. Najtrudniej zastosować faktoring w branży budowlanej. – Nasza instytucja w ogóle tą branżą się nie zajmuje. Wynika to z jej specyfiki. Są to inwestycje rozłożone w czasie. Ponadto płatność powiązana jest z wieloma czynnikami, jak np. długie okresy gwarancji. Ryzyko w branży budowlanej jest dla nas zbyt wysokie. Branże, które najliczniej są reprezentowane wśród klientów naszych partnerów faktoringowych z Polski, to transport i spedycja, przemysł tekstylny, meblarski oraz spożywczy – mówi Roberto Wekop.

Udział faktoringu zagranicznego jest w Polsce wciąż bardzo mały. – Usługa faktoringu nie jest jeszcze powszechnie znana wśród polskich przedsiębiorców. Chociaż faktoring zagraniczny ma wiele istotnych zalet, może być m.in. wykorzystany do uzyskania informacji o potencjalnym kontrahencie, to jednak polscy eksporterzy obawiają się, że korzystanie z niego mogłoby zrazić ich odbiorców. Stąd właśnie konferencja, której rolą w naszym zamyśle było przybliżenie polskim przedsiębiorcom tego instrumentu i pokazanie jego niewątpliwych zalet. Uważam bowiem, że faktoring eksportowy ma w Polce świetne perspektywy – konkluduje Mirosław Jakowiecki.

Jak można użyć faktoringu do finansowania transakcji zagranicznych?

Faktoring eksportowy nie różni się znacząco od krajowego. Faktor zamiast krajowych nabywa wierzytelności zagraniczne, czyli należne od przedsiębiorstw importujących towary lub usługi od faktoranta. Struktura transakcji jest również podobna: ustalony jest główny limit finansowania dla klienta i sublimity do kontrahentów, a wypłacana z tytułu nabycia wierzytelności kwota stanowi jej określoną procentowo wartość. Wierzytelności nie mogą być przeterminowane, ograniczone w zakresie możliwości cesji oraz muszą mieć charakter pieniężny.

Zasadnicza różnica dla klienta polega na tym, że z reguły należność wyrażona jest w walucie obcej i właśnie w niej faktor wypłaca zaliczkę, co dla klienta rodzi dwie bardzo istotne korzyści.

Po pierwsze cena. W przypadku wypłaty zaliczki w faktoringu eksportowym faktor naliczy odsetki według obowiązującej stawki referencyjnej właściwej dla danej waluty. W przypadku euro stawka jest niższa o ponad 1 punkt procentowy w skali roku, w stosunku do stawki referencyjnej obwiązującej dla złotego. W przypadku dolara przedsiębiorca zyskuje jeszcze więcej – blisko 1,5 pkt proc. w skali roku.

Druga korzyść to zabezpieczanie przed ryzykiem kursowym. W przypadku sprzedaży z odroczonym terminem płatności pojawia się ryzyko kursowe dla eksportera. Płatność zagraniczna wpływająca na rachunek na przykład po 90 dniach od zrealizowanej sprzedaży po przeliczeniu na złotówki okazuje się być niższa niż w czasie wystawiania faktury. Dzięki zastosowaniu faktoringu przedsiębiorstwo otrzymuje płatność praktycznie gotówkową i natychmiast może dokonać jej wymiany. Z drugiej strony należność faktora w walucie obcej zostanie spłacona w całości w tejże walucie przez zagranicznego kontrahenta.

Jeżeli w 2007 roku przedsiębiorstwo realizowało sprzedaż eksportową w dolarach z terminem odroczenia 90 dni i nie zabezpieczało kursu wymiany, to z uwagi na spadek kursu tej waluty (kurs dolara w roku 2007 spadł o około 16%), w każdym cyklu płatności traciło średnio 4% ze swojej marży. To samo przedsiębiorstwo korzystające w 2007 roku z usług faktoringowych dużo niższym kosztem (przyjmijmy 10% p.a.) miało jednocześnie zapewnione finansowanie bieżącej działalności oraz ochronę przed ryzykiem kursowym.

Coraz częściej spotykaną formą faktoringu zagranicznego jest faktoring właściwy (bez regresu do faktoranta), w którym, w zamian za dodatkową prowizję, faktor przejmuje ryzyko niewypłacalności kontrahentów zagranicznych. Usługa taka obejmuje łącznie pięć elementów:

1. finansowanie,
2. zarządzanie wierzytelnościami,
3. ochronę przed ryzykiem kursowym,
4. inkaso płatności,
5. przejęcie ryzyka dłużnika oraz
6. weryfikację wiarygodności zagranicznego kontrahenta.

Większość instytucji finansowych nie ma możliwości, aby wszystkie powyższe składowe usługi zapewnić we własnym zakresie. Z tego względu faktorzy, badając, a następnie przejmując ryzyko niewypłacalności dłużników zagranicznych, korzystają zwykle z usług świadczonych przez firmy ubezpieczeniowe wyspecjalizowane w ubezpieczeniach należności. Możliwe jest także świadczenie usługi faktoringu pełnego na podstawie cesji praw z polisy zawartej przez faktoranta. Pierwsze rozwiązanie jest wprawdzie bardziej kompleksowe, ale z tego względu na ogół droższe. Tymczasem ceny ubezpieczenia należności, w rezultacie zaostrzenia się konkurencji między towarzystwami ubezpieczeniowymi, spadły w ostatnich latach na tyle istotnie, że w wielu przypadkach firma jest w stanie uzyskać korzystniejsze stawki niż te oferowane przez instytucję faktoringową. Niezależnie od wybranej opcji eksporter dostaje do ręki narzędzie, które z jednej strony umożliwi mu utrzymanie płynności i wzrost sprzedaży, a z drugiej zapewni, że sprzedaż ta zaowocuje faktycznym wpływem gotówki na rachunek, a nie tylko powstaniem obowiązku podatkowego.

Autor: Maciej Radzki, menadżer produktu w Departamencie Finansowania Handlu Banku BGŻ

Rynki Zagraniczne

Powrót