Artykuły informacyjne z kraju i ze świata

Powrót

: Polska

Unia Europejska

Liberalizacja handlu z Unią Europejską

UKŁAD EUROPEJSKI

Podstawowe zasady naszej polityki handlowej wobec Unii Europejskiej określa umowa stowarzyszeniowa z UE nazwana Układem Europejskim, która weszła w życie 1 marca 1994 r. Już od 1 lutego 1992 r. obowiązywała część handlowa Układu pod nazwą Umowy Przejściowej. W wyniku ustaleń wspólnotowego szczytu w Kopenhadze w czerwcu 1993 r. strona unijna przyśpieszyła jednostronnie proces liberalizacji dostępu do swego rynku dla polskich towarów.

W związku z wejściem w życie postanowień Rundy Urugwajskiej GATT oraz rozszerzeniem UE o Austrię, Szwecję i Finlandię, część ustaleń handlowych Układu Europejskiego wymagała dostosowania do nowej sytuacji. Nowy dokument, który powstał w wyniku tego procesu został nazwany Protokołem Adaptacyjnym. Do Protokołu weszła m.in. problematyka rolna, w tym poprawa warunków dostępu do rynku m.in. dla owoców miękkich, bydła oraz produktów przetworzonych (modyfikacja Protokołu 3 do Układu Europejskiego) potraktowana w Układzie Europejskim odrębnie.

Protokół 4 do Układu Europejskiego zawierający zasady określania preferencyjnego pochodzenia towarów został zmieniony na mocy porozumienia w formie wymiany listów w 1997 r. Wprowadzono wówczas system kumulacji pan-europejskiej (kumulowanie preferencyjnego pochodzenia towarów w oparciu o identyczne reguły pochodzenia) obejmujący 15 krajów członkowskich UE oraz Węgry, Czechy, Słowację, Bułgarię, Rumunię, Łotwę, Litwę, Estonię, Polskę, Słowenię, Islandię, Norwegię, Szwajcarię i Turcję (od 1999 r). Obecnie trwają prace nad poszerzeniem systemu kumulacji o kraje śródziemnomorskie.

Do oceny realizacji postanowień Układu Europejskiego i rozwiązywania ewentualnych kwestii spornych Układ powołuje tzw. organy stowarzyszenia. Najwyższym organem jest Rada Stowarzyszenia, której przewodniczy ze strony polskiej Minister Spraw Zagranicznych, a ze strony unijnej członek Rady UE (zwyczajowo Minister Spraw Zagranicznych kraju, który sprawuje w danym momencie prezydencję w UE). W posiedzeniu Rady biorą również udział przedstawiciele KE (Komisarz ds. Rozszerzenia). Jest to ciało polityczne, które omawia najistotniejsze kwestie w relacjach Polska -UE. Niższym szczeblem jest Komitet Stowarzyszenia, podczas którego omawia się m.in. bieżące kwestie wynikające z działania Układu Europejskiego. Pracę Komitetu przygotowują podzielone tematycznie Podkomitety (np. Podkomitet ds. Handlu, Przemysłu i Produktów EWWiS, Podkomitet ds. Polityki Regionalnej, itp.). Posiedzenia wszystkich organów stowarzyszenia odbywają się zazwyczaj raz w roku.

Ostatnio miało miejsce X posiedzenie Komitetu Stowarzyszenia (Bruksela, 29 maja br.), podczas którego omawiano m.in. kwestie Specjalnych Stref Ekonomicznych, importu do Polski samochodów używanych oraz umów bilateralnych o wspieraniu inwestycji podpisanych przez Polskę z krajami trzecimi (spoza UE).

PROBLEMATYKA HANDLOWA

Zgodnie z przyjętą w Układzie Europejskim zasadą asymetrii od 1 stycznia 1998 r. polski eksport towarów przemysłowych ma całkowicie wolny dostęp do rynku unijnego. Dla unijnych towarów przemysłowych Polska zniosła ostatnie ograniczenia celne z dniem 1 stycznia 2002 r.

WYMIANA HANDLOWA PRODUKTAMI ROLNYMI

Dnia 1 stycznia 2001 r. weszło w życie podpisane 26 września 2000 r. Porozumienie w sprawie dalszej liberalizacji obrotów towarami rolnymi między Polską a UE. Porozumienie przewiduje zróżnicowany sposób liberalizacji w zależności od stopnia wrażliwości produktów.

Obie strony zniosły cła na produkty mało wrażliwe, na które stawka celna w zewnętrznej taryfie unijnej wynosiła od 0% do 10% (mięso końskie, grzyby, owoce runa leśnego, itp).

Na niektóre produkty będące przedmiotem zainteresowania eksportowego Polski (zwłaszcza owoce jagodowe, śliwki, ogórki świeże i konserwowe) UE udzieliła Polsce jednostronnych koncesji polegających na zniesieniu ceł bez ograniczeń ilościowych. Natomiast dla towarów takich jak mleko w proszku, melasy czy mięso wołowe świeże UE ustanowiła bezcłowe kontyngenty.

Z kolei Polska zniosła cła na towary nie produkowane w kraju (m. in. melony i arbuzy, owoce kiwi, migdały).

Towary wrażliwe dla UE (np.: mięso wieprzowe, drobiowe, sery) zostały objęte liberalizacją w ramach tzw. "podwójnego zera", co oznacza zniesienie ceł w ramach zwiększanych corocznie o 10% kontyngentów oraz eliminowanie subsydiów eksportowych (również w obrotach poza kontyngentami).

CERTYFIKACJA

Dnia 30 lipca 1998 r. została zawarta umowa w formie wymiany listów między Wspólnotą Europejską a Polską dot. Protokołu o Europejskim Porozumieniu w sprawie Oceny Zgodności (ang.: PECAA), której celem było stworzenie systemu oceny zgodności w Polsce.

W związku z tym w pierwszej kolejności została zmodyfikowana lista towarów podlegających obowiązkowej certyfikacji na znak bezpieczeństwa "B" - Zarządzeniem Dyrektora Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji z dn. 28.03.1997 r. wycofano 118 grup wyrobów. Kolejnym etapem było przygotowanie nowelizacji ustawy o badaniach i certyfikacji (Dz.U. z 2001 r. Nr 70, poz. 776), która umożliwiła Radzie Ministrów wydanie rozporządzenia i dalsze skrócenie "listy B", a także wydanie przez Ministra Gospodarki rozporządzenia "w sprawie trybu wydawania dokumentów dopuszczających do obrotu wyroby mogące stwarzać zagrożenie albo które służą ochronie, lub ratowaniu życia, zdrowia i środowiska, wyprodukowane w Polsce lub pochodzące z kraju, z którym Polska zawarła porozumienie w sprawie uznawania certyfikatu zgodności lub deklaracji zgodności wystawianej przez producenta" (Dz. U. z 2000 r. Nr 5, poz. 58).

Jednak uzyskanie pełnej zgodności polskich przepisów z wymaganiami UE oraz unijnym systemem w zakresie oceny zgodności, zostanie osiągnięte po wejściu w życie aktów wykonawczych do niżej wymienionych ustaw tzw. horyzontalnych, jako niezbędnych podstaw do właściwego funkcjonowania całego systemu: ustawy o ogólnym bezpieczeństwie produktów; ustaw o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny; ustawy z dnia 28 kwietnia 2000 r. o systemie oceny zgodności, akredytacji oraz o zmianie niektórych ustaw (weszła w życie z dniem 1 stycznia 2001 r., z pewnymi wyjątkami - cała ustawa wejdzie w życie 1 stycznia 2003 r.). Zawiera ona delegację do wydawania rozporządzeń Rady Ministrów wdrażających tzw. dyrektywy nowego podejścia (art. 6 ust. 2). Do chwili obecnej z dyrektyw nowego podejścia zostały wdrożone i - wydane w formie rozporządzeń do ustawy o systemie oceny zgodności (...) - następujące dyrektywy:

• maszynowa (Dz. U. z 2001 r. Nr 127, poz. 1391)
• niskonapięciowa (Dz. U. z 2001 r. Nr 120, poz. 1276)
• proste zbiorniki ciśnieniowe (Dz. U. z 2002 r., Nr 1, poz. 3)
• urządzenia spalające paliwa gazowe (Dz. U. z 2002 r., Nr 14, poz. 129)
• środki ochrony indywidualnej (Dz. U. z 2002 r., Nr 4, poz. 37)
• nowe kotły grzejne (Dz. U. z 2002 r., Nr 20, poz. 200)
• urządzenia chłodnicze (Dz. U. z 2001 r., Nr 120, poz. 1277)
• zabawki (Dz. U. z 2001 r., Nr 144, poz. 1617)

W 2002 r. rozpoczął się proces negocjacji Protokołu do Układu Europejskiego ws. Europejskiego Porozumienia o ocenie zgodności (PECA). Wejście w życie Protokołu przyczyni się do ułatwienia obrotu towarowego między Polską a krajami Unii Europejskiej w odniesieniu do towarów objętych przyszłym porozumieniem.

SEKTOR SAMOCHODOWY

Cła na samochody z UE zostały zniesione z dniem 1 stycznia 2002 r. Zniesiono tym samym kontyngent bezcłowy na nowe samochody, a także ograniczenia wiekowe w imporcie samochodów używanych. Spowodowało to masowy napływ do Polski samochodów używanych, starszych niż 10 lat. W celu ograniczenia importu samochodów w bardzo złym stanie technicznym, które zagrażały bezpieczeństwu ruchu i środowisku naturalnemu (kwestia utylizacji wycofanych pojazdów) wprowadzono rozporządzenie Ministra Infrastruktury ustanawiające wymagania dotyczące poziomu emisji spalin oraz rozporządzenia Ministra Finansów ustanawiające zróżnicowane stawki podatku akcyzowego w zależności od wieku pojazdu. Polska przedstawiła stosowne wyjaśnienia Komisji Europejskiej (KE) co do powodów wprowadzenia tych regulacji.

RESTRUKTURYZACJA HUTNICTWA ŻELAZA I STALI

Ustawa o restrukturyzacji hutnictwa żelaza i stali weszła w życie 20 października 2001 r. Określa ona ramy prawne dla realizacji programu restrukturyzacji sektora hutnictwa żelaza i stali. Ustawa zakładała zamrożenie zobowiązań hut w stosunku do instytucji publiczno-prawnych do 2006 r. i ich częściowe oddłużenie, pod warunkiem przygotowania wiarygodnych planów restrukturyzacyjnych.

Jednocześnie w MG opracowano "Program restrukturyzacji polskiego przemysłu hutnictwa żelaza i stali - Aktualizacja 2002", który został przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 1 marca 2002 r. Zasadniczą zmianą w nowej wersji programu jest plan konsolidacji czterech największych hut (Katowice, Sendzimira, Cedler, Florian), będących w 100% własnością Skarbu Państwa, w koncern Polskie Huty Stali S.A. W dniu 6 maja 2002 r. został podpisany akt założycielski nowej spółki PHS S.A., mianowano zarząd i radę nadzorczą. Rejestracja sądowa spółki powinna nastąpić jeszcze w czerwcu 2002 r. Trwają prace nad business-planem dla całego PHS S.A. - jego wersja wstępna jest już gotowa i została przekazana Komisji Europejskiej.

Treść zaktualizowanego programu restrukturyzacji hutnictwa jest w trybie roboczym konsultowana z Komisją w ramach tzw. Grupy Kontaktowej ds. Stali. Także plany restrukturyzacyjne hut zostały przesłane do KE (ostatecznie przesłano plany 14 hut). Obecnie bada je niezależny konsultant wybrany w przetargu przez KE. Spotkania grupy kontaktowej odbywają się bardzo często; kolejne spotkanie, na które zaproszeni będą także Prezesi hut, odbędzie się 13 czerwca br. w Warszawie. Pozytywna ocena programu restrukturyzacji oraz planów restrukturyzacji hut, które zdecydowały się w nim uczestniczyć, jest jednym z warunków zamknięcia naszych negocjacji z UE w obszarze "Polityka konkurencji".

Program restrukturyzacji zatrudnienia w hutnictwie jest wspierany przez UE poprzez program pomocowy PHARE Inicjatywa II, będący kontynuacją programu PL9811 Inicjatywa.

Od dnia 1 kwietnia 1999 r. funkcjonuje, corocznie przedłużany, system podwójnej kontroli przy eksporcie do Unii Europejskiej niektórych wyrobów stalowych produkowanych w Polsce (tzw. double-checking). Systemem objęto wyłącznie profile ze stali niestopowej (U, I, H-kształtne) ujęte w pozycji taryfowej PCN 7216. System jest oceniany pozytywnie zarówno przez stronę polską, jak i unijną.

W konsekwencji wprowadzenia ochrony swojego rynku stali przez USA także UE ustanowiła z dniem 29 marca br. tymczasowe środki ochronne w celu ochrony przed nadmiernym importem stali. Podwyższono cło na 15 grup towarowych stali (od 14,9% do 26%) otwierając jednocześnie kontyngent taryfowy erga omnes na poziomie tradycyjnego importu z trzech ostatnich lat + 10%. W związku ze zwiększonym napływem do Polski stali, która nie mogła zostać sprzedana na rynkach UE i USA, Minister Gospodarki wydał postanowienie o wszczęciu tymczasowego postępowania ochronnego przed nadmiernym przywozem na polski obszar celny niektórych wyrobów stalowych.

SEKTOR GÓRNICTWA WĘGLA KAMIENNEGO

Obecnie realizowany jest przyjęty przez rząd w czerwcu 1998 r. program "Reforma górnictwa węgla kamiennego w Polsce w latach 1998-2002". Realizacja programu odbywa się w oparciu o ustawę z listopada 1998 r. o dostosowaniu górnictwa węgla kamiennego do warunków gospodarki rynkowej oraz szczególnych uprawnieniach i zadaniach gmin górniczych. Program restrukturyzacji sektora górnictwa węgla kamiennego jest dodatkowo wspierany z funduszy programu PHARE dotyczących łagodzenia społecznych i regionalnych skutków restrukturyzacji. Obecnie realizowany jest kolejny program PHARE - PL 9903.01 Inicjatywa II, stanowiący kontynuację i rozszerzenie zadań programu PL 9811. W ramach programu utworzono Fundusz Dotacji Lokalnych na małe projekty inwestycyjne. Wystąpiono o przedłużenie programu Inicjatywa II do sierpnia 2003 r.

W Ministerstwie Gospodarki trwają prace nad nowym dokumentem "Reforma górnictwa węgla kamiennego - 2003-2006". W celu jego realizacji przewiduje się wprowadzenie ustawy o restrukturyzacji górnictwa, która obowiązywać będzie w latach 2003 - 2006.

ANTYDUMPING

W ostatnich latach UE objęła postępowaniem antydumpingowym polskich eksporterów następujących towarów: sznurka polipropylenowego, cynku, bezszwowych rur stalowych, palet (w tym palet typu EUR), płyt pilśniowych, lin i drutów stalowych, saletry amonowej, roztwór saletrzano-mocznikowego, mocznika (bez nakładania cła) oraz rur zgrzewanych. W większości przypadków nałożone zostały cła antydumpingowe lub eksporterzy przyjęli zobowiązanie cenowe (uzgodnili cenę, poniżej której nie będą sprzedawać towarów na rynku UE). W maju 2002 r. Komisja Europejska wszczęła postępowanie antydumpingowe wobec importu z Polski do UE wyrobów walcowanych płaskich ze stali krzemowej o ziarnach zorientowanych.

POSTĘPOWANIA PRZED NADMIERNYM PRZYWOZEM TOWARÓW NA POLSKI OBSZAR CELNY WSZCZĘTE M. IN. WOBEC EKSPORTERÓW Z UE

W 2002 r. Minister Gospodarki wszczął postępowanie ochronne przed nadmiernym przywozem na polski obszar celny węglika wapnia oraz gazowych urządzeń przepływowych do podgrzewania wody. Ponadto w czerwcu 2002 r. zostało wydane postanowienie o wszczęciu tymczasowego postępowania ochronnego przed nadmiernym przywozem na polski obszar celny niektórych wyrobów stalowych.

Opracowanie: MGP i PS

Powrót