Powrót

Polsko-ukraińskie stosunki gospodarcze w 2005.

Autor: ANDRZEJ ARENDARSKI, prezes KIG

Pamiętam, że jeszcze trwała Pomarańczowa Rewolucja, a polscy przedsiębiorcy zastanawiali się, jak wpłynie ona na stan naszych wzajemnych stosunków gospodarczych. Z takimi pytaniami zwracali się też do mnie dziennikarze. Odpowiadałem, że jakkolwiek w krótkim okresie polskie firmy na Ukrainie mogą ponieść pewne straty, to jednak długookresowo na pewno ten wpływ będzie pozytywny. Pierwsza część już się sprawdziła: likwidacja specjalnych stref ekonomicznych, likwidacja "układów" ze względu na odejście wpływowych protektorów z firmamentu politycznego, itp. stały się powodem kłopotów wielu polskich firm. Wygląda jednak na to, że kurs przyjęty przez nowe władze ukraińskie zmierza do wprowadzenia takich samych reguł gospodarczych jak te, które rządzą rynkiem polskim. I to będzie w przyszłości procentować, bo gospodarka ukraińska będzie pozbywała się wpływu różnego rodzaju cech, które czyniły ją korupcjogenną, będzie wprowadzała równe szanse dla wszystkich inwestorów i promowała transparentne procedury.

Obecnie wymiana handlowa z Ukrainą osiąga poziom 3 mld USD; przy czym eksportujemy towary i usługi za 2 mld USD. W polskich obrotach z krajami byłego ZSRR Ukraina znajduje się na drugim miejscu, z kolei Polska jest dla Ukrainy szóstym partnerem w eksporcie i czwartym w imporcie. Współpraca naszych gospodarek na pierwszy rzut oka wygląda więc dobrze, ale jeśli wziąć pod uwagę możliwości ukraińskiego i polskiego rynku - to widać wyraźnie, iż mogłoby być znacznie lepiej. Szczególnie takie dziedziny jak działalność inwestycyjna i kooperacja są słabo rozwinięte i wykazują oznaki stagnacji.

Zacieśnianiu dobrosąsiedzkich stosunków gospodarczych sprzyjać będą z pewnością reformy - w szczególności wprowadzenie bardziej liberalnej polityki gospodarczej, w tym - większych swobód dla biznesu, stworzenie przyjaznego klimatu inwestycyjnego oraz rozwój infrastruktury przygranicznej. Planowana jest między innymi budowa nowego polsko-ukraińskiego przejścia drogowego Budomierz-Hruszew na Podkarpaciu.

Ostatecznego rozwiązania wymaga sprawa warunków polskich firm działających w specjalnych strefach ekonomicznych na Ukrainie. Jak już wspom-niałem ze zmianą zasad funkcjonowania tych stref związana była likwidacja nabytych w chwili podejmowania działalności gospodarczej ulg. Napiętą sytuację rozładowała jednak szybka reakcja rządu Ukrainy i deklaracja zrekompensowania firmom poniesionych strat.

Oczekujemy, że nowy rząd ukraiński upora się z problemami nękającymi od wielu lat zagranicznych inwestorów i handlowców. Myślę tu m.in. o zlikwidowaniu trudności w uzyskiwaniu zwrotu podatku w przypadku eksportu wyprodukowanych towarów za granicę (mimo jednoznacznych zapisów ustawowych) i uznaniowość w interpretacji tych przepisów wobec indywidualnych firm.

Jeśli powiedzie się reforma ukraińskiej gospodarki - a mocno w to wierzę - to Polska zyska mocnego i perspektywicznego partnera gospodarczego. Powinniśmy zatem wspierać Ukrainę na tej bardzo trudnej drodze, którą sami niedawno przeszliśmy i wspierać jej dążenia do członkostwa w UE, co też jest wyzwaniem niełatwym wobec powszechnie znanego kryzysu w samej Unii.

Polsko-ukraińskie stosunki gospodarcze w 2005

Szanse na rozwój współpracy

W związku z przystąpieniem do Unii Europejskiej Polska została objęta umowami i porozumieniami gospodarczymi, jakie UE dotychczas podpisała z Ukrainą. Podstawowym aktem prawnym jest Porozumienie o Partnerstwie i Współpracy, które zostało podpisane 14 czerwca 1994 r. Oprócz tego porozumienia UE i Ukraina podpisały szereg innych umów gospodarczych, które to umowy z dniem 1 maja 2004 r. stały się obowiązujące w polsko-ukraińskich relacjach gospodarczych. Większość dotychczasowych umów obowiązujących między naszymi krajami nie koliduje z kompetencjami UE w zakresie wyłączności kreowania polityki handlowej przez organy unijne.

Strona polska wspiera dążenia integracyjne Ukrainy związane z uzyskaniem członkostwa w Światowej Organizacji Handlu oraz stowarzyszenia z Unią Europejską, jak również uzyskania przez Ukrainę statusu kraju z gospodarką rynkową. 15 grudnia ub.r. w Genewie Polska podpisała w Genewie br. dwustronny protokół w sprawie akcesji Ukrainy do WTO.

W Ukrainie utworzono specjalne strefy ekonomiczne, które umożliwiły zwiększenie liczby miejsc pracy i produkcję UAH, a także napływ inwestycji zagranicznych o wartości 3,4 mld USD. Uwzględniając znaczenie Ukrainy w stosunkach gospodarczych Polski z zagranicą premierzy obu rządów podpisali w dniu 4 marca 2005 r. umowę o współpracy gospodarczej. Na mocy tej umowy powołana zostanie Polsko-Ukraińska Międzyrządowa Komisja ds. Współpracy Gospodarczej.

Eksport - import

Rok 2004 był okresem dynamicznego wzrostu obrotów handlowych pomiędzy Polską a Ukrainą - eksport polskich towarów wzrósł o 30,1% i osiągnął 2031,2 mln USD, a import z Ukrainy o 41,2 % i miał wartość 1051,2 mln USD. W polskich obrotach z zagranicą Ukraina nadal mało znaczy - jej udział w eksporcie wynosi 2,8%, a w imporcie 1,2%. Jednak na tle innych krajów b. ZSRR, w tym Rosji, widać, że Ukraina zajmuje ważne drugie miejsce. Z punktu widzenia Ukrainy stosunki handlowe z Polską wyglądają bardziej okazale. Polska jest 6 partnerem w eksporcie i 4 w imporcie. Struktura obu eksportów wyraźnie się różni - polski eksport jest zdywersyfikowany, choć i tak w ciągu ostatnich dwóch lat nastąpiło wyraźne zwiększenie eksportu samochodów oraz maszyn i urządzeń mechanicznych. Natomiast ukraiński eksport do Polski jest bardzo skoncentrowany - surowce mineralne, metale nieszlachetne i wyroby z nich oraz produkty przemysłu chemicznego stanowią prawie 85% całości eksportu.

Wiele polskich wyrobów cieszy się na Ukrainie powodzeniem i wyrobiło tu sobie markę. Są to wyroby Koła, Cersanitu, Śnieżki, artykuły sanitarne Bella, a także bielizna, buty i sery twarde.

Zaangażowanie inwestycyjne

Inwestycje polskie na Ukrainie osiągnęły pod koniec 2004 r. wartość 192.273 tys. USD. Struktura polskich inwestycji na Ukrainie to w 57% przemysł, w 22,4% sektor finansowy, w 11,2% sektor handlu. Udział polskiego kapitału w BIZ na Ukrainie wynosi 2,5%. Największymi wydarzeniami w 2004 r. było kupno przez PKO BP udziałów w Kredyt Banku Ukraina i wejście inwestycyjne PZU na rynek ubezpieczeniowy Ukrainy.

Ukraińskie inwestycje w Polsce wynoszą ok. 350 tys. USD, przy czym w 2004 r. poczyniono spore inwestycje w metalurgii, bankowości (ukraiński PryvatBank wykupił licencje Budbanku). Inwestorzy ukraińscy zainteresowani są inwestycjami w przemyśle hutniczym i samochodowym.

Prowadzone są zaawansowane rozmowy dotyczące włączenia Ukrainy w krąg elektroenergetycznych inicjatyw europejskich. Strona polska zainteresowana jest realizacją budowy rurociągu Odessa-Brody-Płock. W Warszawie zawiązana została spółka Międzynarodowe Przedsiębiorstwo Rurociągowe "Sarmatia", udziałowcami której są PERN "Przyjaźń" oraz "Uktransnafta" Ukraina. Zaś Komisja Europejska przeznaczyła 2 mln euro na opracowanie studium wykonalności przedsięwzięcia.

Pomyślne perspektywy

Perspektywy dla handlu i współpracy gospodarczej miedzy Polską a Ukrainą stwarza utrzymanie tendencji wzrostowych na Ukrainie oraz oczekiwany postęp reform gospodarczych, w szczególności znaczenie ma stabilizacja hrywny, rozwój systemu bankowego i ubezpieczeniowego, poprawa kondycji banków oraz możliwości pozyskiwania gwarancji bankowych, zapowiedziany postęp prywatyzacji, obniżenie opodatkowania od dochodów przedsiębiorstw, rozwój małej i średniej przedsiębiorczości, postęp w liberalizacji handlu zagranicznego - wdrażanie nowoczesnych rozwiązań systemowych odnoszących się do handlu i współpracy gospodarczej z zagranicą w ramach prac akcesyjnych do WTO.

Koniunktura w latach 2005 - 2006 powinna być pomyślna. Sprzyjać temu będzie popyt i wysokie ceny na wyroby stalowe i chemiczne, chociaż ich dynamika nie będzie już zapewne rosnąca. Sprzyjać też będzie dobry klimat jaki wytworzył się wobec Ukrainy i pomoc, jaką w związku z tym może ona otrzymać. Spodziewać się też należy ze strony nowych władz ukraińskich bardziej liberalnej polityki gospodarczej, większej swobody udzielanej biznesowi i tworzenia przyjaznego klimatu inwestycyjnego. Walka z korupcją i przemytem także przyczyni się do poprawy warunków współpracy.

Z drugiej strony trzeba się liczyć z pewnymi negatywnymi zjawiskami. Dotyczy to m.in. inflacji, która na pewno w 2005 r. będzie wysoka w związku z decyzjami podjętymi w 2004 r. (podwyżki emerytur i cen artykułów przemysłowych), a może się podnieść wobec dalszych zamierzeń rządu (podwyżka minimalnej płacy i wielu świadczeń socjalnych).

Oprac. Rynków Zagranicznych na podst. MGiP

Nadzieja na owocne kontakty biznesowe

Z roku na rok rozszerzają się polsko-ukraińskie stosunki gospodarcze. Rosną wzajemne obroty handlowe i zwiększa się skala inwestycji polskich na Ukrainie, ale i polskie przedsiębiorstwa stały się obiektem silnego zainteresowania ze strony inwestorów ukraińskich. Inicjatywy współpracy międzyregionalnej, zwłaszcza pochodzące od samorządów terytorialnych wiążą się ze współpracą lokalnych środowisk gospodarczych oraz miejscowych małych i średnich przedsiębiorstw.

Wszystkie te zjawiska znajdują potwierdzenie w wynikach obrotu handlowego ostatnich lat, a także roku bieżącego. Polsko-ukraińskie obroty towarowe osiągnęły w ubiegłym roku poziom 3 061 mln USD. W stosunku do roku 2003 eksport wzrósł o 30%, a import o 40%. Oznacza to, że w 2004 r. w porównaniu z 1992 r. obroty były 11 razy wyższe, a od roku 2000 wzrosły 2,5 raza. Pierwszy rok członkostwa Polski w Unii Europejskiej przyniósł wzrost obrotów handlowych nie tylko z Piętnastką unijną, ale i z sąsiednimi krajami wschodnimi, w tym z Ukrainą.

Wzrost poziomu obrotów handlowych dokonuje się przy względnie stabilnej strukturze eksportu i importu, zdywersyfikowanej po stronie polskiego eksportu i zdominowanej po stronie importu z Ukrainy przez produkty mineralne, metale i nawozy sztuczne.

Polskie inwestycje na Ukrainie osiągnęły ma koniec 2004 roku wartość 192,3 mln USD i koncentrują się one w przemyśle i sektorze finansowym. Inwestycje ukraińskie w Polsce przyciąga nasze hutnictwo i przemysł samochodowy. W planach jest realizacja dużych wspólnych projektów infrastrukturalnych, w tym zwłaszcza rurociągu naftowego Odessa-Brody-Płock-Gdańsk. Przemiany polityczne, które zaszły na Ukrainie pozwalają oczekiwać aktywizacji w tym zakresie.

Z wielką życzliwością obserwujemy w Polsce zapoczątkowane w wyniku "pomarańczowej rewolucji" przemiany. Rozumiemy, że jest to okres trudny. Od dalszego rozwoju gospodarczego zależy czy ogromne zadania socjalne, które na siebie wziął demokratyczny rząd ukraiński, będą mogły być spełnione. Przedsiębiorcy polscy oczekują, że polityka gospodarcza ukraińskiego rządu będzie przewidywalna, dane inwestorom gwarancje będą spełnione, a warunki działania gospodarczego na Ukrainie coraz lepsze. Jest to uzasadnione oczekiwanie wszystkich przedsiębiorców. Wielkość rynku ukraińskiego i dynamiczny wzrost gospodarczy, notowany tu przez ostatnie kilka lat, przekonują o dużych możliwościach rozszerzenia współpracy gospodarczej. Wymaga to nadal wzajemnego prezentowania oferty towarowej, usługowej i inwestycyjnej.

Tradycyjne już Forum Gospodarcze Polska-Ukraina jest cenną imprezą, łączącą możliwości wzajemnego poznania się polskich i ukraińskich przedsiębiorców oraz zaprezentowania wobec władz obu państw swoich oczekiwań i sugestii, co do stwarzanych im możliwości rozwoju.

Anna Skowrońska-Łuczyńska
Radca - Minister
Wydział Ekonomiczno-Handlowy
Ambasady RP w Kijowie