Konfucjanizm, taoizm i buddyzm są to główne kierunki filozofii chińskiej. Konfucjusz stworzył model struktury państwowej, dającą człowiekowi skuteczną ochronę. Laozi, twórca taoizmu, wyjaśniał kim jest człowiek w kosmicznym systemie.
Gdy pewnego dnia Laozi odwiedził Konfucjusz i zapytał, co należy robić, by uczynić życie innych ludzi lepszym, Laozi miał odpowiedzieć: „Tak jak komary nie pozwalają człowiekowi zasnąć, tak gadanie o powinnościach wobec innych wprawia mnie w irytację. Nie przejmuj się tym! Staraj się jedynie utrzymywać swój świat w takiej prostocie, jaka tylko jest możliwa. Pamiętaj: tak jak wiatr wieje gdzie i kiedy chce, tak pomyślność pojawi się sama, gdy tylko będzie miała na to ochotę. Bądź naturalny, daj się ponieść wiatrowi”. Konfucjusz wychodząc ze spotkania miał według legendy powiedzieć: „Ptaki latają, ryby pływają, zwierzęta biegają. Ten, kto biega, może wpaść w pułapkę, ten, kto pływa, w sieć, tego, kto fruwa, może dosięgnąć strzała. Ale oto mamy Smoka. Nie wiem, jak galopuje na wietrze ani jak dostaje się do nieba. Wiem tylko, że dziś widziałem Laozi i mogę rzec, że widziałem Smoka” (tekst pochodzi z Shiji).
Doktryna Konfucjusza związana jest przede wszystkim z człowiekiem i jego życiem społecznym. Do dziś społeczeństwo chińskie żyje według tradycyjnych, sztywnych, konfucjańskich reguł społecznego i rodzinnego życia. Cytaty Konfucjusza:
Państwo
- Gdy władca na urzędy wynosi prawych, a oddala od siebie nieprawych, wówczas lud staje się uległy. Gdy zaś wynosi on na urzędy nieprawych, a oddala od siebie prawych, wówczas lud uległy nie będzie.
- Wielki minister to ten, który służy władcy, gdy potrafi, a wycofuje się z urzędu, gdy nie umie obowiązkom podołać.
- Nie smućcie się, że nie piastujecie stanowisk. Troszczcie się o to, by być stanowisk godni.
- Kto dostrzegłszy zysk o prawości pomyśli, kto w niebezpieczeństwie gotów życie ryzykować i kto po latach nie zapomina o swych przyrzeczeniach, ten jest człowiekiem doskonałym.
- Każdy potrafi skarg wysłuchać. Kto jednak zdoła sprawić, by skarg nie było?
Moralność
- Nie należy traktować innych, jak nie chcielibyśmy, żeby nas traktowano
- Człowiek szlachetny nie zna trosk ni lęku. O cóż się bowiem może troszczyć i czego ma się lękać, skoro w sobie żadnych ułomności nie znalazł?
- Zanim wyruszysz na zemstę, wykop dwa groby.
- Zaniedbasz to stracisz.
- Mów otwarcie i otwarcie działaj, gdy w kraju dobre panują rządy. Otwarcie działaj, lecz mów ostrożnie, gdy rządy są złe.
- Trzy są rodzaje przyjaźni, które korzyść przynoszą: przyjaźń z prostolinijnym, ze szczerym i z takim, który wiele wie.
- Prawdziwym błędem jest błąd popełnić i nie naprawić go.
- Nie to przyjaciel, który we krwi jest, w rodzie, lecz co się przyjacielem pokaże w przygodzie.
- Nie smućcie się, że nikt was nie zna. Troszczcie się o to, byście byli godni tego, by was znano.
- Na drzewie dobrych intencji jest wiele kwiatów, lecz mało owoców.
- Ludzie bliscy są sobie naturą, a dalecy przyzwyczajeniami.
- Kto się z godnym człowiekiem zwiąże, ten go zawsze będzie mógł szanować.
- Lepiej nie zaczynać, niż zacząwszy nie dokończyć.
- Kto się nie waha czynić wielkich obietnic, temu trudno przyjdzie się z nich wywiązać.
- Kto ostro sobie samemu błędy wyrzuca i nieskory jest do ganienia innych, ten oddala od siebie niezadowolenie.
- Kto nie potrafi spoglądać daleko, ten ma kłopoty blisko.
- Komu sił nie starcza, ten ginie w połowie drogi.
Wiedza
- Jeśli coś wiesz, przyznaj, że wiesz. Gdy zaś czegoś nie wiesz, przyznaj, że nie wiesz. Oto prawdziwa wiedza.
- Podróż tysiąca mil zaczyna się od jednego kroku.
- Wybierz sobie zawód, który lubisz, a nigdy nie będziesz zmęczony.
- Uczyć się i nie myśleć to strata czasu, myśleć i nie uczyć się to niebezpieczeństwo.
- Prawdziwa wiedza to świadomość rozmiarów własnej ignorancji.
- Nie rozpaczaj, że ludzie cię nie rozumieją. Martw się tym, że to ty nie rozumiesz ludzi.
- Kto zdobytą wiedzę pielęgnuje, a nową bez ustanku zdobywa, ten może być nauczycielem innych.
Poniżej wybrałem cytaty z początku Tao Te Ching Laozi w tłumaczeniu Leona Zawadzkiego. Dla ludzi wychowanych w kulturze zachodniej Tao Te Ching jest tekstem trudnym do zrozumienia. Ale może nie trzeba starać się go zrozumieć, tylko czytać.
- Tao, które można wyrazić słowami nie jest prawdziwym Tao.
- Kiedy ludzie dowiadują się, że piękne jest pięknym, pojawia się i wstrętne. Kiedy dowiadują się, że dobro jest dobrem, pojawia się i zło.
- Tao jest puste, lecz działając wydaje się niewyczerpane. O, najgłębsze! Ono wydaje się być praojcem wszelkiej rzeczy.
- Pustka jest nieśmiertelna i nazywam ją najgłębszym początkiem. Wejście w najgłębszy początek nazywam korzeniem nieba i ziemi. Nieskończone jest jako istnienie i działa bez wysiłku.
- Niebo i ziemia są długowieczne dlatego, że istnieją one nie dla siebie. Oto dlaczego mogą być długowieczne.
- Dlatego mądry człowiek stawia siebie za innymi, dzięki czemu okazuje się on przed ludźmi.
- Wyższa cnota podobna jest do wody. Woda przynosi pożytek wszystkim ludziom i nie walczy. Ona znajduje się tam gdzie ludzie nie chcieliby być. Dlatego podobna jest do Tao.
Przeczytaj:
Krzysztof Drupka
