5 września 2005 roku KIG opublikowała raport: Analiza porównawcza programów wyborczych i głosowań sejmowych partii politycznych z punktu widzenia rozwoju przedsiębiorczości i gospodarki.

W ramach analizy porównawczej porównaniu poddano programy partii politycznych z punktu widzenia rozwoju gospodarki i przedsiębiorczości w następujących zakresach szczegółowych:

• Podatki
• Przeciwdziałanie bezrobociu
• Deregulacja gospodarki
• Pomoc publiczna dla przedsiębiorstw
• Wsparcie małych i średnich przedsiębiorstw
• Rozwój gospodarki rolnej
• Rozwój eksportu i promocja gospodarki
• Ochrona interesów krajowej gospodarki
• Wspieranie badań i działalności innowacyjnej
• Ograniczenie szarej strefy

Raport, dostępny na stronach KIG, jest bardzo obszerny i szczegółowy - liczy 50 stron. Poniżej pozwolę sobie zacytować kilka z wniosków zawartych w raporcie.

Wskaźniki wykorzystania potencjału parlamentarnego do wspierania gospodarki

Wskaźniki wykorzystania potencjału pokazują w jakim zakresie poszczególne partie wykorzystały możliwości w zakresie wspierania rozwoju gospodarczego poprzez głosowanie za ustawami pozytywnie wspierającymi gospodarkę i przeciwko tym ustawom, które były niekorzystne dla gospodarki. Idealna partia, przy pełnej frekwencji swoich posłów mogła uzyskać 100%.

Uzyskane wyniki wskazują, że partie polityczne w niewielkim stopniu wykorzystały swój potencjał do głosowania w sposób zgodny z oczekiwaniami gospodarczymi przedsiębiorstw. Spośród badanych ugrupowań najwyższą ocenę uzyskała Platforma Obywatelska, która jednakże podczas głosowań ogółem była w stanie wykorzystać tylko nieco ponad 50% potencjału tkwiącego w możliwościach wspierania rozwoju gospodarki. Na drugim miejscu znajdują się ugrupowania lewicowe: SLD-SDPL-UP, które osiągnęły wynik ogólny równy 46,3% wykorzystania pozytywnego potencjału głosowań w zakresie wspierania gospodarki. W poważnym stopniu mogło to wynikać z faktu, iż były to ugrupowania rządzące, które wchodziły w skład większości sejmowej, która przyjmowała ustawy. Analizując wyniki ogólne należy stwierdzić, iż PSL i Pis osiągnęły podobny wynik ogólny około 30% wykorzystania potencjału, natomiast Samoobrona była tylko nieznacznie od nich mniej przyjazna (27,6% wykorzystania pozytywnego potencjału w zakresie wspierania rozwoju gospodarczego). Wszystkie określone powyżej ugrupowania parlamentarne podczas głosowań ustaw sejmowych traktowały konieczność wspierania gospodarki jako regułę, chociaż w większości nie wykorzystywały nawet połowy swojego potencjału do wspierania rozwoju gospodarki. Od tych wyników ogólnych znacząco odstaje LPR, którego ogólna polityka w zakresie gospodarki miała raczej charakter neutralny - przeciętnie ani nie wspierała ani nie szkodziła gospodarce.

Indeksy porównania sejmowego

Zadaniem indeksów porównania sejmowego jest ocena jak korzystnie dla gospodarki głosowała dana partia na tle wyników większości sejmowej.

Uzyskane wyniki wskazują, że ugrupowaniem, które najsilniej wspierało rozwój gospodarki była Platforma Obywatelska z wynikiem zbiorczym 94,7%. Nieco niższy wynik osiągnęły SLD-SDPL-UP 88,5%. Trzy partie: PSL, PiS, oraz Samoobrona osiągały wyniki zbiorcze w granicach 50-60% średniej większości sejmu. Tylko LPR osiągnął wynik zbiorczy bliski zeru, co oznacza, że statystycznie rzecz biorąc ugrupowanie to ani nie wspierało ani nie hamowało rozwoju gospodarki w swojej praktyce parlamentarnej.

Wskaźniki przyjazności gospodarczej partii politycznej

Wskaźniki przyjazności gospodarczej pokazują jak korzystnie dla gospodarki głosowała dana partia podczas swojej działalności parlamentarnej w latach 2001-2005.

Pierwsze spostrzeżenie jakiego można dokonać analizując wyniki absolutne to ogólna niska wartość wskaźników. Oznacza to, że aktywność parlamentarna niekoniecznie dotyczyła kwestii ważnych, a bardzo często pozytywne działania parlamentu na rzecz gospodarki były równoważone przez działania negatywne.

Drugie ogólne spostrzeżenie wskazuje na to, że najwyższe przeciętne wyniki uzyskały partie polityczne podczas głosowań w zakresie pobudzania gospodarki (przeciętnie 1,25 punktu), współpracy z UE (1,22) oraz w zakresie spraw podatkowych (przeciętnie 1,19 punktu). Najsłabsze wyniki osiągnął parlament w zakresie głosowań ustaw wspierających rolnictwo oraz w zakresie walki z bezrobociem. Według oceny ekspertów ustawy w zakresie rolnictwa oddalały Polskę od budowy konkurencyjności tej sfery gospodarki, a nawet posiadały silny charakter ochronny. Z kolei wyniki w zakresie walki z bezrobociem wskazują, że inicjatywy parlamentu (i rządu) w tym względzie były w większości chybione.

Wnioski z głosowań parlamentarnych partii politycznych - ocena kompetencji partii politycznych w zakresie wspierania gospodarki

Uleganie przez posłów celom tzw. polityki bieżącej partii (cele polityczne) wynika zasadniczo z braku rzeczowej wiedzy w przedmiocie głosowania.

Część partii w bardzo wielu dziedzinach posiadała niskie lub bardzo niskie kompetencje. Wynikają z tego wnioski polegające na tym, że po wybraniu nowego sejmu niezbędnym działaniem powinno zachęcenie posłów do ustawicznego kształcenia w zakresie wiedzy rzeczowej będącej przedmiotem podejmowania decyzji ustawodawczych. Nie chodzi tutaj zasadniczo o wykształcenie formalne ale o wiedzę specjalistyczną w poszczególnych zakresach przedmiotowych. Braki wiedzy specjalistycznej są według wiedzy ekspertów zasadniczą przyczyną podejmowania wadliwych decyzji parlamentarnych.

Jeżeli do władzy dochodzą ugrupowania o bardzo dużych różnicach w kompetencji to ugrupowanie słabsze merytorycznie może blokować inicjatywy ugrupowania silniejszego merytorycznie kierując się względami politycznymi, propagandowymi lub też wykorzystując argumenty tak zwanej sprawiedliwości społecznej. Jednak tak naprawdę chodzi o to, że dane ugrupowanie nie zna się na danym zakresie gospodarki. Wydaje się, że wówczas lepiej zerwać koalicję od razu niż narazić się na konieczność długotrwałego funkcjonowania niewydolnego rządu i parlamentu o czym świadczą dwie mało udane kadencje sejmu RP.

Z punktu widzenia podobieństwa kompetencyjnego w zakresie gospodarki, PO wykazuje duże podobieństwo do SLD-SDPL-UP, PIS do Samoobrony, PSL częściowo do SLD-SDPL-UP a częściowo do PIS i Samoobrony, natomiast LPR nie wykazuje żadnego podobieństwa do nikogo.

Ocena porównawcza najważniejszych elementów programów gospodarczych partii politycznych w wyborach do sejmu w 2005 roku

Porównywane ugrupowania polityczne w sposób bardzo zróżnicowany podeszły do publikacji programów gospodarczych. Generalnie większość ugrupowań zapewniła dostateczną bądź niską jakość materiałów wyborczych z dwoma wartymi uwagi wyjątkami. Pierwszym jest Platforma Obywatelska, która do 5 września 2005 roku nie była w stanie zaprezentować swojego programu w jednolitej formie. W efekcie ocena programu PO dokonywana przez ekspertów oparta była na wypowiedziach prasowych nie ujętych w formę jednolitego programu. W związku z tym PO dostała najniższe możliwe oceny. Drugim wyjątkiem godnym uwagi jest wysoki profesjonalizm i dobra jakość programu gospodarczego Partii Demokratycznej. Warto też zwrócić uwagę na dobry poziom profesjonalizmu programu gospodarczego PIS, chociaż atrakcyjność formy materiałów jest tylko dostateczna. Wszystkie partie kierują programy wyborcze do aktywistów i swojej bazy wyborczej, natomiast do ogółu społeczeństwa, w ocenie ekspertów, zwracają się tylko PIS, Samoobrona, PO, SLD i PD.

Z przedstawionej w powyższej tabeli oceny wynika, że najważniejszym kierunkiem zainteresowań gospodarczych partii politycznych jest walka z bezrobociem. Jeżeli weźmie się pod uwagę fakt, iż aktywność parlamentarna partii politycznych w zakresie walki z bezrobociem i regulacji rynku pracy w latach 2001-2005 została oceniona bardzo nisko przez ekspertów - takie postępowanie posiada wyłącznie charakter propagandowy.

Generalna ocena końcowa wskazuje, że tylko programy PO i PD otrzymały pełną ocenę dobrą; PIS-u dostateczną plus a pozostałych partii znacznie poniżej dostatecznej. Program gospodarczy Samoobrony został oceniony jako rewolucyjny i stąd nierealny i uzyskał ocenę poniżej niskiej.

Podsumowania programów partii

PiS

Program Gospodarczy PIS stanowi interesującą propozycję dla polskiej gospodarki. Zdecydowanie silną jego stroną są elementy systemu pobudzania rozwoju. Nieco słabszym elementem proponowane rozwiązania dotyczące systemu podatkowego, a zupełnie nietrafione wydają się być propozycje o charakterze demograficznym, czy społecznym, jak np. pomysł likwidacji zasiłków rodzinnych na dzieci.

LPR

Reasumując, należy stwierdzić iż program gospodarczy LPR jest programem bardzo silnie zabarwionym politycznie, przez który bardzo jako główna myśl przewija się idea samowystarczalności. Idea ta - niewątpliwie słuszna w kilku wymiarach (np. bezpieczeństwa energetycznego) - jest jednak przez LPR przejaskrawiona, a zgłaszane propozycje posiadają czasami charakter przesadny (np. "samowystarczalność energetyczna na poziomie gminy). Drugą ważną cechą programu LPR jest jego obronny charakter przed zmianami, które zachodzą w Polsce w wyniku uczestnictwa w gospodarce globalnej - stąd konserwatyzm w zakresie współpracy z zagranicą, chęć regulowania kapitału zagranicznego (np. banków). Obronny charakter programu LPR pozwala niewątpliwie zwrócić uwagę na niektóre palące kwestie, np. niedostatek nakładów na badania i rozwój, który zagraża pozycji Polski w świecie. Część programu dotycząca nauki, badań i rozwoju (obok wspierania przedsiębiorczości) wydaje się być najsilniejszą częścią programu LPR. Archaicznie brzmią natomiast sformułowania o wiodącej roli gmin, którym LPR chce - świadomie lub nieświadomie- przypisać rolę chińskich komun z okresu "wielkiego skoku" lat 50-tych. Ogólną słabością programu LPR jest brak konkretów na temat proponowanych narzędzi pobudzania gospodarki

Samoobrona

Reasumując, można stwierdzić, iż Samoobrona posiada klarowny plan działania, którego zasadniczym motywem wiodącym jest zwiększenie popytu konsumpcyjnego warstw najuboższych (objętych zasiłkami) o około 25 mld złotych kosztem ograniczenia konsumpcji pozostałych 80% społeczeństwa (wzrost cen w wyniku wprowadzenia podatku obrotowego). Oczywiście jest możliwe, że po pewnym czasie w wyniku działań pobudzających gospodarkę efekt redystrybucji konsumpcji zostanie zastąpiony ogólnym wzrostem konsumpcji, ale perspektywy tego procesu nie zostały w programie Samoobrony zarysowane. Zasadniczym narzędziem osiągnięcia tego typu celu (redystrybucja dochodów i konsumpcji) jest wprowadzenie dodatkowego opodatkowania obrotowego, co stworzyłoby unikatowy w skali światowej system podwójnego podatku obrotowego (VAT i podatek obrotowy od transakcji). Jeżeli tego typu rozwiązanie byłoby wprowadzone, to bardzo ucierpiałyby przedsiębiorstwa zmuszone do podwójnego poboru podatków obrotowych. System ten mógłby bardzo silnie wpłynąć na obniżenie rentowności przedsiębiorstw, w związku z czym korzyści z obniżenia stawki CIT z 19% obecnie do 10% proponowanych przez Samoobronę, mogłyby być niewielkie. System proponowany przez Samoobronę niezwykle komplikuje prowadzenie działalności gospodarczej.

Istnieją oczywiście w programie Samoobrony elementy logiczne i spójne, np. dotyczące wykorzystania nieczynnych rezerw dewizowych będących w dyspozycji NBP, ale proponowane rozwiązania wymagałyby wniesienia znacznego nakładu pracy, tak aby były do zaakceptowania przez środowiska bankowe i gospodarcze. Zasadniczym problemem programu Samoobrony jest jednak wadliwa diagnoza o nadmiernym rozwarstwieniu, nie oparta na rzeczowych faktach porównawczych do sytuacji innych krajów, która prowadzi do nietrafionych wniosków.

PO

Program Platformy koncentruje się na kwestiach podatkowych i sprawach związanych z ograniczaniem kosztów pracy. Brakuje jednak uzasadnień i wyliczeń. Program wskazuje także intencję zmiany sposobu konstruowania budżetu państwa czy likwidacji agencji i funduszy celowych. Jednak w wielu istotnych dla przedsiębiorców kwestiach brakuje konkretnych propozycji, np. w zakresie likwidowania barier administracyjnych czy zmiany sposobu stanowienia prawa. Program PO funkcjonuje na razie w formie haseł i sloganów. Wiele dotychczasowych informacji na temat programu PO stawia otwarte pytania i budzi istotne wątpliwości, na które obecnie nie ma odpowiedzi. Pomimo tego główne idee tego programu należy ocenić korzystnie, zwłaszcza dotyczące kwestii podatkowych.