Projekt "narodowych funduszy inwestycyjnych" miał na celu efektywną prywatyzację 500 największych firm polskich, w formie uwłaszczenia obywateli.

Zdałem w życiu sporo egzaminów. Ale z nich wszystkich utkwił mi w pamięci egzamin na członków rad nadzorczych w firmach, zgrupowanych w narodowych funduszach inwestycyjnych. Przedstawię moje wrażenia z dwóch fragmentów egzaminu:

1. Na część ustną, po zdaniu pisemnej, przyszedłem nafaszerowany wiedzą z zakresu zarządzania firmą. Chciałem się nią pochwalić przed komisją. Dla lepszej prezentacji przygotowałem na kartkach stosowne schematy. Mój entuzjazm był krótki. Po 30 sekundach został przecięty i egzaminatorzy zaczęli mnie pytać z przepisów ustawy o nfi, liczącej kilka stron. Teraz rozumiem dlaczego w kuluarach egzaminacyjnych wszyscy interesowali się wyłącznie treścią ustawy.

2. Ta część egzaminu była dla mnie szokiem. Podczas egzaminu pisemnego z języka miałem 10-15 minut na przetłumaczenie, chyba 2 stron, tekstu ustawy o nfi, z języka polskiego na francuski. Pomimo, że znam francuski prawie jak polski ugrzęzłem zdenerwowany na pierwszych kilku zdaniach specjalistycznego tekstu prawniczego.

Może się mylę, ale widzę pewną analogię pomiędzy projektem nfi a reformą służby zdrowia. Nie rozumiem jak można przez 15 lat, wydając tak duże pieniądze, nie stworzyć sprawnie działającej służby zdrowia. Obniżka bezrobocia z 19 do 5% i zapewnienie ludzion "europejskich" pensji jest o wiele bardziej złożonym zadaniem.

Poniżej kilka wybranych zdań o rozwoju nfi, z raportu NIK'u

187/2001. Notatka prasowa z kontroli efektów działalności narodowych funduszy inwestycyjnych. Pełny tekst na stronie: www.nik.gov.pl/

"Najwyższa Izba Kontroli przeprowadziła w okresie od września 2000 r. do maja 2001 r. kontrolę efektów działalności narodowych funduszy inwestycyjnych..."

"W wyniku 6–letniej działalności narodowych funduszy inwestycyjnych nie osiągnięto ustawowego celu, określonego w art. 4 ustawy o nfi tj. pomnożenia majątku tych funduszy. Aktywa funduszy od końca 1996 r. do 30 czerwca 2000 r. uległy zmniejszeniu z 5.927,5 mln zł do 3.471,1 mln zł, tj. o ponad 40%. Żaden z funduszy nie zwiększył w ww. okresie wartości swoich aktywów. Równocześnie łączny wynik finansowy netto funduszy od 1997 r., kiedy to jedyny raz zanotowano zysk w wysokości 199 mln zł, pogarszał się, osiągając w 1999 r. stratę w wysokości 2.070,4 mln zł."

"Z punktu widzenia powszechności udziału obywateli w odbiorze p.ś.u. i ich zamiany na akcje NFI realizacja Programu okazała się sukcesem. Wydano łącznie 25,9 mln powszechnych świadectw udziałowych, co oznacza, że odebrało je 96,2% uprawnionych. Z ogólnej liczby wydanych p.ś.u. zdematerializowano i zamieniono na akcje NFI 25,5 mln świadectw (98,7%). Masowy udział obywateli RP w Programie NFI nie przyniósł im jednak znaczących korzyści, natomiast w chwili obecnej przynosi im straty. Zysk, jaki mogli uzyskać obywatele ze sprzedaży p.ś.u. na giełdzie w latach 1996- 98 wyniósł od 27 zł do 150 zł, co stanowiło od 2,2% do 14,9% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego."

"Główne korzyści z Programu osiągnęły natomiast firmy zarządzające majątkiem NFI. Otrzymały one wynagrodzenie za zarządzanie w łącznej wysokości 526,1 mln zł, co stanowiło 15,2% wartości aktywów funduszy. Na wynagrodzenie to składało się roczne ryczałtowe wynagrodzenie za zarządzanie w wysokości 513,3 mln zł (wypłacone ze środków funduszy) oraz roczne wynagrodzenie za wyniki finansowe w wysokości 12,8 mln zł (wypłacone ze środków uzyskanych ze sprzedaży akcji NFI należących do Skarbu Państwa). Korzyści finansowe firm zarządzających będą znacznie większe biorąc pod uwagę, że ich wynagrodzenie zostało najczęściej ustalone przez fundusze w wysokości 1.600.000 EUR rocznie a Skarb Państwa przeznaczył na ten cel akcje NFI, których wartość rynkowa wynosiła 22 czerwca 2001 r. 120 mln zł."

"Koszty, poniesione przez Skarb Państwa na prywatyzację spółek w ramach Programu NFI, były wyższe aniżeli przy prywatyzacji przeprowadzanej innymi metodami. Ogółem do końca 2000 r. Skarb Państwa poniósł koszty z tytułu realizacji Programu NFI w wysokości 252 mln zł. Średni koszt poniesiony przez Skarb Państwa na prywatyzację jednej spółki parterowej wyniósł ok. 492,2 tys. zł, tj. o 14% więcej niż średni koszt, prowadzonej przez MSP w latach 1996- 99, prywatyzacji kapitałowej jednej spółki nie objętej Programem NFI (431,7 tys. zł)."

"Realizacja Programu NFI trwa nadal. Jednak działania funduszy polegające na: wyprzedaży spółek parterowych, gromadzeniu płynnych składników portfela inwestycyjnego, konsolidacji akcji funduszy w rękach dużych międzynarodowych grup kapitałowych, skupowaniu przez fundusze własnych akcji, niewypłacaniu dywidendy wskazują na likwidacyjny scenariusz ewolucji narodowych funduszy inwestycyjnych."