Rynki zagraniczne.

Powrót

: Unia Europejska

02-12-20

Unijne reguły pochodzenia towarów

Obecny rozdzia?jest technicznym opisem urzędowych procedur. Jego treść dotyczy jednak spraw o bardzo istotnym, praktycznym znaczeniu dla przedsiębiorców, pragnących wprowadzi?ju?teraz swój towar do wspólnotowego obszaru celnego, korzystając z preferencji taryfowych jakie stwarza Układ Europejski i wynikająca stąd strefa wolnego handlu istniejąca między Polsk?a Uni?Europejsk? Procedury te maj?także identyczne zastosowanie w imporcie do Polski z krajów korzystających z preferencji celnych w naszym przywozie (członków UE, krajów rozwijających si? którym takie preferencje Polska przyznała, państw CEFTA i EFTA oraz partnerów z którymi zawarliśmy dwustronne umowy o wolnym handlu).
Opisywane poniżej reguły s?równie?bardzo ważne dla inwestorów zagranicznych produkujących w Polsce wyroby sprzedawane następnie do krajów "piętnastki". W przypadku odpowiednio głębokiego przerobu wyrażającego si?określon?proporcj?wartości dodanej w naszym kraju, lub w innych krajach korzystających z preferencji, równie?oni mog? na podstawie tych przepisów, łatwiej i taniej lokowa?swój produkt na rynku unijnym.
Reguły pochodzenia, jako takie, nie stanowi?przedmiotu obecnych negocjacji między Polsk?a UE. Przy odpowiednim wykorzystaniu mog?one sta?si?źródłem znacznych materialnych korzyści handlowych i finansowych dla firm oraz sprzyja?umacnianiu pozycji konkurencyjnej polskich sprzedawców na unijnym rynku.

Definicje i znaczenie regu?pochodzenia towarów jako instrumentu umożliwiającego korzystanie z preferencji celnych

Reguły pochodzenia towarów s?to zasady określania ekonomicznej przynależności towaru do konkretnego kraju lub regionu . Zasady te, w formie przepisów prawa, pozwalaj?na ustalenie z jakiego kraju lub grupy krajów towar pochodzi. Importowane towary s?bowiem często przedmiotem różnego traktowania zależnego od miejsca jego pochodzenia. Poniewa?w proces produkcji i dystrybucji towaru może by?zaangażowanych więcej ni?jeden kraj, reguły pochodzenia s?zbiorem zasad pomagających w ustaleniu, który kraj ma by?uważany za miejsce wyprodukowania produktu.

Krajem pochodzenia towaru może by?kraj, w którym określony produkt zosta?"całkowicie uzyskany", lub w którym zosta?poddany obróbce lub przetworzeniu według określonych regu?pochodzenia. Nie musi więc nim by?ani kraj, w którym towar zosta?zakupiony, ani te?ten z którego zosta?przywieziony.

Pochodzenie ma bardzo istotne znaczenie dla wszystkich towarów w obrocie międzynarodowym i zawsze powinno by?określone, gdy?jest najważniejszym czynnikiem decydującym o wyborze właściwej stawki celnej lub innych środków taryfowych .

W okresie ostatnich kilku lat reguły pochodzenia towarów nabrały szczególnego znaczenia, w związku z tworzonymi nowymi regionalnymi obszarami wolnego handlu. Wyrazem tego jest zróżnicowanie wysokości stawek celnych w taryfach celnych, w zależności od kraju lub obszaru pochodzenia towaru.

Przykładem tego jest nasza taryfa celna, w której stawki celne s?zróżnicowane w zależności od kraju lub obszaru pochodzenia produktu. Zróżnicowanie to jest wynikiem podpisanych przez Polsk?umów międzynarodowych tworzących strefy wolnego handlu, które poprzez przyznawanie niskich stawek celnych lub innych korzyści towarom pochodzącym z krajów członkowskich umożliwiaj?korzystanie z określonych preferencji celnych.

W zależności od kraju pochodzenia na taki sam towar s?ustalone różne stawki celne, ale. gdyby kraj pochodzenia towaru nie zosta?ustalony, w imporcie do Polski stosuje si?wyższ?ze stawek (konwencyjnej lub autonomicznej) podwyższon?o 100%. Zastosowanie określonej stawki może jednak nastąpi? o ile zostan?spełnione warunki ustalone przepisami prawa, w tym równie?wspomnianymi umowami międzynarodowymi.

Warunkiem uzyskania konkretnej stawki celnej jest udokumentowanie pochodzenia towaru z kraju lub obszaru, dla którego została ustalona, to znaczy spełnienie wymogów określonych w regułach pochodzenia i zaspokojenie innych zapisanych tam warunków.

Regulacje prawne

Polskie regulacje prawne w zakresie dotyczącym regu?pochodzenia towarów zawarte s?w:

• Kodeksie celnym (Dz.U. z 12.03.1997 r. Nr 23 poz.117 z p?niejszymi zmianami);
• aktach wykonawczych do ustawy Kodeks celny, czyli rozporządzeniach Rady Ministrów (Dz.U. z 24.10.1997 r. Nr 130, poz.851 ze zmian?w Dz. U. z 13.11.1998 r Nr 138 poz.890; Dz. U. z 30.10.1997 Nr 134, poz. 886);
• umowach międzynarodowych o strefach wolnego handlu, zawartych przez Polsk? z niektórymi krajami lub grupami krajów, którymi s?
• Układ Europejski (z 15 krajami Unii Europejskiej) opublikowany w Załączniku do Dz. U. z dnia 27.01.1994 r. Nr 11, poz. 38 i 39, Załączniku do Dz. U. z 4.09.1997 r., Nr 104, poz. 662 i 663 oraz Dz. U. z dnia 12.04.1999 r. Nr 30 poz. 288, Dz. U. z 29.03.2000 r. Nr 21, poz. 263;
• Umowa z krajami EFTA (Islandi? Norwegi? Szwajcari? i Lichtensteinem) opublikowana w Załączniku do Dz. U. z 8.12.1994 r., Nr 129, poz. 639 i 640.
• Umowa CEFTA (z Bułgari? Czechami, Rumuni?, Słowacj? Słoweni?i Węgrami) opublikowana w Załącznikach do Dz. U. z 8.12.1994 r. Nr 129 poz. 637 i 638 oraz Dz.U. z 31.12.1996 r. Nr 158 , poz. 809, Dz.U. z 1.10.1999 r., Nr 79, poz.892, Dz. U. z 29.03.2000 r., Nr 21, poz. 264, Dz. U. z 12.05.2000 r. Nr 38 poz. 418 i 419.
• Umowa z Estoni?podpisana w Warszawie 5 listopada 1998 r., i decyzje Nr 1 i 2/99 Wspólnego Komitetu Polska-Estonia wprowadzające zmiany do Protokołu 3 - dotychczas nieopublikowane.
• Umowa z Litw?opublikowana jako Załącznik do Dz. U. z 31.12.1996 r. Nr 158 poz. 807 i 808 i Dz.U. z 14.08.1998 r., Nr 105, poz. 657.
• Umowa z Łotw?opublikowana jako Załącznik do Dz.U. z dnia 1.04.1998 r., Nr 42, poz. 241 oraz Dz.U. z 30.07.1999 r. Nr 63, poz. 709 i 710.
• Umowa z Izraelem opublikowana jako Załącznik do Dz.U. Nr 26. z 28.02.1998 r. poz. 147.
• Umowa z Królestwem Danii i Wyspami Owczymi , opublikowana jako Załącznik do Dz.U. Nr 63 poz. 705, z dnia 30.07.1999 r.
• Umowa z Republik?Tureck?opublikowana w Dz.U. z 31.03.2000 r. Nr 22, poz. 277 i 278 oraz Dz. U. z dnia 20.07.2000 r. Nr 57 poz . 680 i 681.

Proces stowarzyszania si?Polski z Uni?Europejsk?stworzy?potrzeb?dostosowania przepisów krajowych do regulacji w niej obowiązujących. W dziedzinie cła wyrazem tego były rozwiązania wprowadzone od 1.1.98 nowym Kodeksem celnym i przepisami wykonawczymi do niego, które opracowane zostały w oparciu o odpowiadające im przepisy Unii Europejskiej, (w szczególności art. 22 -27 i 35 7- 140 Kodeksu Celnego Unii oraz przepisy wykonawcze do niego) i zawieraj?analogiczne regulacje.

Rozróżnienie między preferencyjnymi i niepreferencyjnymi regułami pochodzenia

Nasze przepisy określaj?pojęcie pochodzenia produktów dla następujących celów:

• jednolitego stosowania Taryfy Celnej, (takich samych stawek celnych dla takich samych produktów z tych samych krajów)
• ogranicze?ilościowych oraz innych środków ustanowionych w odrębnych przepisach w odniesieniu do towarów w obrocie międzynarodowym,
• sporządzania i wydawania świadectw potwierdzających pochodzenie towarów.

Określone wspomnianymi regulacjami środki stosuje si?w obrocie międzynarodowym zgodnie z klasyfikacj?nomenklatury towarowej taryfy celnej. Kodeks celny określa cel i zasady ustalania pochodzenia towarów wprowadzanych na polski obszar celny i wyprowadzanych z niego, w oparciu o niepreferencyjne (art. 15 -19) oraz preferencyjne (art. 20) reguły pochodzenia .

Preferencyjne reguły s?zazwyczaj bardziej rygorystyczne ni?niepreferencyjne, gdy?s?ustalane przez członków regionalnych obszarów wolnego handlu lub krajów, które przystąpiły do preferencyjnego porozumienia handlowego, aby zagwarantowa? że tylko te towary, które pochodz?z jednego z krajów członkowskich, korzystaj?z niskich stawek celnych i innych korzyści przyznanych porozumieniem.

Przykład z praktyki Aby spełniona została preferencyjna reguła pochodzenia, właściwa na przykład dla koszul, produkt ten musi by?wytworzony od etapu przędzy w kraju , który ma preferencyjne porozumienie handlowe z Polsk?, lub kraj wobec którego stosuje si?przyznane jednostronnie stawki preferencyjne DEV lub LDC (dotyczące krajów rozwijających si?). Natomiast zgodnie z właściw?dla tej koszuli regułą niepreferencyjn?wystarczy, że wszystkie operacje wytworzenia produktu następujące po cięciu materiału, maj?miejsce w jednym kraju, aby kraj ten sta?si?krajem pochodzenia produktu.

Niepreferencyjne reguły pochodzenia towarówi zasady określania niepreferencyjnego pochodzenia

W oparciu o niepreferencyjne reguły pochodzenia towarów ustala si?niepreferencyjne pochodzenie towarów celem zastosowania stawki celnej konwencyjnej lub niższej autonomicznej. Niepreferencyjne reguły pochodzenia towarów ustalone w art. 15 - 19 Kodeksu celnego określaj?pojęcia produktów całkowicie uzyskanych lub wyprodukowanych w jednym kraju oraz kryterium ustalania pochodzenia, gdy w produkcj?towaru zaangażowany jest więcej ni?jeden kraj.

Szczegółowe zasady i tryb ustalania niepreferencyjnego pochodzenia towarów, w których produkcj?zaangażowany jest więcej ni?jeden kraj, sposób jego dokumentowania oraz listy towarów, których pochodzenie musi by?udokumentowane świadectwem pochodzenia, określa rozporządzenie RM z dnia 15.10.1997 r. opublikowane w Dz. U z dnia 24.10.1997 r., Nr 130, poz. 851 i Dz.U. z 13.11.1998 r. Nr 138 poz. 890. Akt ten jest ogólnie zgodny tu z przepisami wykonawczymi Unii Europejskiej, art. 35 - 65, które posłużyły za wzór przy opracowywaniu naszych przepisów. W rozporządzeniu przedstawiono dokładnie niepreferencyjne reguły pochodzenia towarów, ustalając dla określonych produktów (w załącznikach Nr.1 i 2) wykazy procesów lub przetworzenia, których wykonanie nadaje pochodzenie produktów. W rozporządzeniu przedstawiono równie?wzory świadectw oraz wniosku o wystawienie takiego świadectwa. W Polsce takie świadectwa pochodzenia wystawiaj?właściwe terytorialnie (według siedziby firmy) urzędy celne, na formularzu, którego wzór określa załącznik Nr 4 do rozporządzenia.

Istniejące w polskim ustawodawstwie różnice dotycz?braku w krajowych przepisach odpowiednich regulacji i uwarunkowa?dotyczących innego rodzaju świadectw pochodzenia dla produktów rolnych i tekstylnych, które s?stosowane przez UE w obrocie niektórymi produktami z niektórymi krajami. W tym zakresie polskie regulacje równie?będ?dostosowywane do unijnych, a?do osiągnięcia pełnej zgodności.

Całkowita zgodność regu?pochodzenia stosowanych w międzynarodowym handlu niepreferencyjnym będzie zapewniona po zakończeniu prac nad harmonizacj?regu?pochodzenia realizowanych w ramach Porozumienia w sprawie regu?pochodzenia, które jest wynikiem porozumie?zawartych w ramach wielostronnych negocjacji Rundy Urugwajskiej, gdy?celem tego Porozumienia jest stworzenie jednolitego systemu zharmonizowanych regu?pochodzenia, który będzie stosowany przez wszystkich członków WTO i który zapewni przejrzystość ustaw, przepisów i praktyk odnoszących si?do regu?pochodzenia.

Realizując cele tego Porozumienia Unia Europejska dostosowuje ustawodawstwo do wymaga?Porozumie?Światowej Organizacji Handlu (WTO). Zgodnie z postanowieniami Porozumienia WTO w sprawie regu?pochodzenia ustaliła system wiążącej informacji na temat pochodzenia towarów, wprowadzając odpowiednie zapisy do swojego Kodeksu celnego. Postanowienia te s?stosowane w krajach Unii Europejskiej od 1997 r i zostały opublikowane w dzienniku urzędowym Wspólnot Europejskich (Official Journal of the European Communities L253 z dnia 13.01.1997 r.).

Obecnie, na wniosek eksportera, importera lub innej zainteresowanej osoby, administracja celna, w której gestii s?sprawy dotyczące wystawiania świadectw pochodzenia oraz dokumentowania i określania pochodzenia, udziela pomocy oraz wyjaśnie?w sprawach dotyczących ustalenia kraju pochodzenia.

Preferencyjne reguły pochodzenia towarów

Reguły ustalania preferencyjnego pochodzenia towarów zawarte s?w:

• umowach międzynarodowych o strefach wolnego handlu, zawartych przez Polsk?
• rozporządzeniu RM z 21.10.97 w sprawie określania regu?ustalania preferencyjnego pochodzenia oraz sposobu jego dokumentowania, opublikowane w Dz.U. z dnia 30.10.1997, Nr 134, poz. 886.

Preferencyjne pochodzenie towaru określa si?dla zastosowania stawek celnych preferencyjnych DEV i LDC lub obniżonych wynikających z umów międzynarodowych ustalonych w taryfie celnej.

Reguły pochodzenia w Ogólnym Systemie Preferencji

Stawki preferencyjne DEV i LDC s?przyznawane jednostronnie w ramach Ogólnego Systemu Preferencji (GSP) przez rozwinięte kraje względem krajów rozwijających si?i najmniej rozwiniętych. Polska, podobnie jak wszystkie kraje Unii Europejskiej, udziela preferencji w ramach tego systemu.

W polskiej Taryfie Celnej znajduje si?kolumna stawek DEV i LDC. Przyznawanie tych stawek jest uwarunkowane spełnieniem określonych przepisami warunków potwierdzonych przedłożeniem właściwego dowodu pochodzenia Szczegółowe zasady i tryb ustalania pochodzenia towarów reguluje przytoczone wcześniej rozporządzenie RM w sprawie określania regu?ustalania preferencyjnego pochodzenia oraz sposobu jego dokumentowania.

Polskie przepisy wykonawcze regulujące warunki stosowania stawek celnych preferencyjnych DEV i LDC i zawierające reguły pochodzenia dla towarów pochodzących z krajów rozwijających si?i najmniej rozwiniętych ustalaj? że zastosowanie tych stawek jest warunkowe. Aby skorzysta?z preferencyjnej stawki DEV lub LDC towar:

• musi by?pochodzący z kraju, dla którego ustalono tak?stawk?(za pochodzące uznawane s?produkty całkowicie uzyskane lub wystarczająco przetworzone w kraju korzystającym z preferencji);
• musi by?równie?przywieziony bezpośrednio do Polski z kraju rozwijającego si? bez wprowadzania na terytorium krajów trzecich ;
• pochodzenie towaru z kraju korzystającego z preferencji musi by?udokumentowane świadectwem pochodzenia na formularzu A lub, dla towarów w przesyłkach, których wartość nie przekracza 3.000 EURO, "deklaracj?na fakturze" sporządzon?wg określonego wzoru na fakturze lub innym dokumencie handlowym dotyczącym towaru.

Ustalone w akcie wykonawczym do kodeksu kryteria ustalania preferencyjnego pochodzenia określające zasady stosowania stawek celnych preferencyjnych DEV i LDC s?równie?zgodne z przepisami wykonawczymi Unii Europejskiej (art. 67 - 95). Zasadniczo warunki przyznawania tych stawek w Polsce s?podobne do unijnych, chocia?w krajach Unii regulacje w tym zakresie s?bardziej szczegółowe.

Reguły pochodzenia w umowach o wolnym handlu - Protokół 4 do Układu Europejskiego.

Ustalane w taryfie celnej obniżone stawki celne wynikaj?z zawartych przez RP międzynarodowych umów handlowych. Stawki te s?stosowane na wniosek zgłaszającego, o ile towary, do których si?odnosz? spełniaj?warunki do ich zastosowania. Warunki, jakie musi spełni?towar, aby korzysta?z tych środków, to uzyskanie i udokumentowanie pochodzenia według regu?preferencyjnego pochodzenia towarów wynikających z tych umów.

W odniesieniu do krajów UE Umow?tak?jest Układ Europejski. Reguły określające preferencyjne pochodzenie produktów zawiera Protoko?4 do tej Umowy dotyczący definicji pojęcia "produkty pochodzące" i metod współpracy administracyjnej.

Poza umow?z krajami Unii Europejskiej Polska podpisała międzynarodowe umowy handlowe wielostronne z krajami CEFTA i EFTA. Preferencyjne reguły pochodzenia i zasady dokumentowania pochodzenia dla tych obszarów zawieraj?odpowiednio Protokoły 7 oraz B do tych Umów. Mamy równie?podpisane umowy dwustronne z Estoni? Izraelem, Litw? Łotw? Turcj? w których reguły preferencyjne oraz zasady dokumentowania pochodzenia zawarte s?w Protokołach 3 do tych umów oraz w Protokole 4 do umowy z Wyspami Owczymi. We wszystkich naszych umowach preferencyjnych występuj?takie same regulacje, jak przyjęte w umowach unijnych.

System preferencyjnych reguły pochodzenia zawarty w umowach o wolnym handlu

Jednolity system określania i dokumentowania pochodzenia towarów, określony postanowieniami umów preferencyjnych, funkcjonuje identycznie na wszystkich rynkach. Istniejące w tym systemie niewielkie różnice dotyczące Izraela czy Wysp Owczych wynikaj?z odmiennych postanowie?umów z tymi krajami. Poniższe omówienie jest oparte na Protokole 4 do Układu, który zosta?uznany przez wszystkie kraje jako bazowy.

Wymogi dotyczące uzyskiwania statusu produktów pochodzących

Preferencyjne traktowanie w imporcie do Polski lub Unii mog?uzyska?produkty, które poprzez spełnienie wszystkich warunków określonych w umowach preferencyjnych nabyły status produktów pochodzących. Pierwszym warunkiem jest uznanie preferencyjnego pochodzenia produktu.

W tym zakresie Protokół 4 do Układu Europejskiego ustala podstawowe wymogi ogólne, uważając za pochodzące następujące produkty :

• produkty całkowicie uzyskane w Polsce lub w krajach Unii Europejskiej, których pełn?list?zawiera odpowiedni artyku?każdej Umowy (w przypadku Układu Europejskiego dotyczącego Polski jest to art. 5 Protokołu 4);
• produkty uzyskane w Polsce lub w Unii Europejskiej zawierające materiały niepochodzące, pod warunkiem, że materiały te zostały poddane wystarczającej obróbce lub przetworzeniu;
• produkty pochodzące z Europejskiego Obszaru Gospodarczego, w rozumieniu Protokołu 4 do Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym;
• produkty uzyskane w wyniku kumulacji pochodzenia na określonych w umowie warunkach.

Produkty, które nie s?całkowicie uzyskane będ?uważane za poddane wystarczającej obróbce lub przetworzeniu, gdy spełni?szczegółowe warunki wyspecyfikowane wg wykazu Załącznika II do Protokołu 4. Wykaz ten obejmuje list?procesów obróbki lub przetworzenia, które musz?by?dokonane na materiałach niepochodzących, aby wytworzone produkty uzyskały status pochodzących.

Wymienione w kolumnach 3 i 4 wykazu Załącznika II do Protokołu 4 procesy określaj?preferencyjne reguły pochodzenia dla poszczególnych produktów sklasyfikowanych w odpowiednich pozycjach (poziom 4 cyfr klasyfikacji według systemu klasyfikacji celnej HS), odpowiednio opisanych w jego kolumnach 1 i 2. S?to procesy, które stosuje si?w pierwszej kolejności dla ustalenia preferencyjnego pochodzenia produktu. We wszystkich szczegółowych regułach zastosowano kryterium wystarczającego przetworzenia .

W zależności od produktu kryterium to jest wyrażone określon?zasad?regułą lub te?kombinacj?takich zasad.

Kryteria uzyskiwania pochodzenia poprzez wystarczające przetworzenie

W wykazie Załącznika II odzwierciedleniem kryterium wystarczającego przetworzenia s?następujące reguły:

• zmiany klasyfikacji taryfowej, która oznacza , że niepochodzące materiały użyte do wytworzenia produktu uważa si?za wystarczająco przetworzone, gdy uzyskany produkt może zosta?zakwalifikowany na poziomie czterocyfrowej klasyfikacji celnej HS do innej pozycji, ni?każdy materia?użyty do jego produkcji;. Zmiana klasyfikacji taryfowej jest najbardziej uniwersalnym i najcz?ciej stosowanym kryterium wyrażającym wystarczające przetworzenie i mającym zastosowanie do większości produktów;
• najwyższego udziału wartości dodanej, oznaczająca, że wartość dodana w danym kraju przewyższa wartość udziałów z innych krajów (kryterium to jest najcz?ciej wykorzystywane przy kumulacji pochodzenia dla ustalenia konkretnego kraju pochodzenia produktu);
• określonego udziału procentowego różnych materiałów w cenie "ex works" produktu , która to zasada oznacza , że nie może by?przekroczony ustalony procentowo dla produktu limit określonych materiałów np. niepochodzących lub z określonej pozycji HS, użytych do wytworzenia produktu. Jest to bardzo uniwersalne kryterium uzyskania preferencyjnego pochodzenia, wykorzystywane do różnorodnych produktów we wszystkich działach HS. Zastosowano je jako kryterium pochodzenia dla większości produktów z Sekcji XVI, XVII i XVIII. Reguła procentowa może np. ograniczy?wartość użytych materiałów niepochodzących do 40% ceny produktu "ex works". Dla spełnienia tej reguły eksporter musi udowodni?odpowiedni?dokumentacj? że wartość wszystkich użytych do wytworzenia produktów materiałów niepochodzących faktycznie nie przekroczyła tego procentu. Jeżeli eksporter może, na przykład, udowodni? że koszty niemateriałowe, które s?zawsze pochodzące wynosz?co najmniej 60% ceny produktu, będzie równie?spełniona reguła procentowa dotycząca zużytego materiału. Jeżeli jednak koszty te będ?niższe, nie zostan?spełnione warunki tej reguły. Eksporter będzie musia?wówczas udowodni? że niektóre użyte do produkcji materiały były pochodzące;
• poddanie materiału obróbce od określonego etapu produkcji, jest to specyficzne kryterium, które przede wszystkim stosowane jest dla materiałów i wyrobów włókienniczych sklasyfikowanych w działach 50 - 63 HS Sekcji XI, czy skór;
• poddanie materiału różnym specyficznym operacjom, wykorzystuje si?do uzyskiwania statusu pochodzenia np. różnego rodzaju olejów, produktów mineralnych, produktów przemysłu chemicznego i pokrewnych, skór, czy drewna;
• wytwarzanie z określonych materiałów np. całkowicie uzyskanych (dotyczy to wszystkich przetwarzanych produktów rolniczych) lub sklasyfikowanych w określonych działach HS. Stosuje si?j?do produktów takich jak, tłuszcze i oleje roślinne i zwierzęce, przetwory spożywcze, tyto? alkohole.

Zasada kumulacji pochodzenia

Przyjęcie identycznych zasad określania pochodzenia towarów w wymienionych umowach preferencyjnych, przez wszystkie kraje, umożliwiło stworzenie jednolitego system przyznawania preferencyjnego pochodzenia towarów w oparciu o identyczne kryteria pochodzenia. System ten daje te?możliwość kumulowania tak uzyskanego preferencyjnego pochodzenia. Wszystkie umowy preferencyjne zawieraj?postanowienia o możliwości wielostronnej kumulacji pochodzenia w ramach tzw. "kumulacji paneuropejskiej", na całym obszarze preferencyjnym. Dla ich stosowania musz?by?spełnione określone warunki.

Kumulacja wielostronna może by?stosowana tylko do materiałów i produktów, które uzyskały status pochodzących przy zastosowaniu identycznych regu?pochodzenia. Zgodnie z tymi warunkami kumulacja w Polsce polega to na tym, że materiały pochodzące z Węgier, Czech, Słowacji, Bułgarii, Rumunii, Łotwy, Litwy, Estonii, Słowenii , Turcji (z wyjątkiem materiałów pochodzących z Turcji znajdujących si?na liście Załącznika V Protokołu 4), Islandii, Norwegii lub Szwajcarii (łącznie z Księstwem Lichtenstein) w rozumieniu umów pomiędzy UE i Polsk?i tymi krajami, jeśli zostan?włączone do produktu uzyskanego w Polsce, będ?uważane za pochodzące z Polski, bez potrzeby poddawania ich wystarczającej obróbce lub przetworzeniu. Musi to jednak by?obróbka lub przetworzenie wykraczające poza zakres operacji uważanych za niewystarczające dla nadania statusu pochodzących produktów wymienionych w Protokole 4 art.7 (zawierającym list?operacji uważanych za niewystarczające).

W przypadku, gdy obróbka lub przetworzenie, które miały miejsce w Polsce nie wykraczaj?poza operacje lub czynności wymienione w art. 7, uzyskany produkt będzie uważany za pochodzący z Polski tylko wtedy, gdy wartość tam dodana przewyższa wartość użytych materiałów pochodzących z któregokolwiek innego wymienionego kraju. Jeśli tak nie jest, uzyskany produkt będzie uważany za pochodzący z kraju, który ma największy udzia?materiałów pochodzących użytych do produkcji w Polsce.

Przykład z praktyki Różne cz?ci garnituru i spódnica pochodz?z dwóch krajów i s?pakowane w Polsce. Spódnica i spodnie ze Słowenii maj?wartość 180 EURO Marynarka z UE ma wartość 100 EURO. Do pakowania użyto toreb plastikowych pochodzących z Ukrainy, o wartości 0,5 EURO. Koszt pakowania garnituru i spódnicy w Polsce wynosi 2 EURO. Cena "ex works" produktu opakowanego wynosi 340 EURO. Wykonana w Polsce obróbka nie wykracza poza zakres czynności wymienionych w art. 7. Produkt zostaje więc uznany za pochodzący ze Słowenii, gdy?wartość dodana tam jest największa.

Gdy stosuje si?postanowienia o sumowaniu preferencyjnego pochodzenia, krajem pochodzenia produktu jest zatem kraj, w którym dokonano obróbki wykraczającej poza niewystarczając?lub - gdy jej w ogóle nie dokonano - kraj największej wartości dodanej do produktu. Jeżeli produkt pochodzący z jednego z wymienionych krajów po przywiezieniu do Polski nie zostanie poddany żadnym operacjom, zachowa on swoje pochodzenie przy wywozie, do jednego z tych krajów. Pochodzenie w Unii Europejskiej na zasadach kumulacji określa si?analogicznie, jak w Polsce.

Aby system kumulacji funkcjonowa?prawidłowo, uczestniczące w nim kraje przekazuj?sobie i publikuj?szczegółowe informacje o umowach i określonych w nich regułach pochodzenia stosowanych wobec innych krajów objętych kumulacj? Nie stosujemy zasad kumulacji, aby ustali?czy produkt jest pochodzący czy nie, gdy miało miejsce wystarczające przetworzenie materiałów. Należy równie?zawsze pamięta? że materiały pochodzące z krajów objętych kumulacj?s?materiałami pochodzącymi. Do ustalania procentu lub wartości materiałów, które musz?by?poddane wystarczającemu przetworzeniu bierze si?tylko materiały z krajów trzecich. W praktyce, zasady łączenia pochodzenia materiałów z różnych krajów maj?zastosowanie dla ustalania konkretnego kraju pochodzenia produktu, gdy?wszystkie tworzące go materiały maj?preferencyjne pochodzenie. Ustalenie kraju pochodzenia ma znaczenie dla wyboru właściwej stawki celnej dla produktu, gdy?we wszystkich taryfach celnych stawki celne s?zróżnicowane w zależności od kraju pochodzenia towaru.

Wymogi terytorialne

Zasada terytorialności. W myśl postanowie?Protokołu 4 warunki nabywania pochodzenia musz?by?spełnione nieprzerwanie w Polsce lub w Unii Europejskiej. Oznacza to, że towary pochodzące, wyeksportowane z UE lub Polski i przywiezione ponownie, musz?by?uznawane za niepochodzące, chyba że jest możliwe udokumentowanie administracji celnej że:

• s?to te same towary, co wywiezione, oraz
• nie podlegały one żadnym operacjom wykraczającym poza czynności konieczne dla utrzymania ich w dobrym stanie w kraju wywozu lub podczas transportu.

Na nabycie pochodzenia nie maj?wpływu operacje obróbki czy przetworzenia dokonywane poza obszarem Polski lub Unii na materiałach wyeksportowanych odpowiednio z tych obszarów, a następnie ponownie przywiezionych chyba, że :

• ju?przed wyeksportowaniem były to materiały pochodzące (całkowicie uzyskane lub wystarczająco przetworzone w Polsce, lub w Unii) oraz
• jest możliwe udokumentowanie administracji celnej, że ponownie przywiezione produkty zostały uzyskane poprzez obróbk?lub przetworzenie wywiezionych materiałów, a nabyta wartość dodana poza Polsk?lub Uni?nie przekracza 10 % ceny "ex works" końcowego produktu, dla którego ustala si?pochodzący status.

Oznacza to, że szczegółowe reguły towarowe Załącznika II nie maj?zastosowania do obróbek i przetworzenia dokonywanego poza obszarami Polski i UE. Jednak gdy dla uzyskania statusu pochodzącego produktu końcowego ma zastosowanie reguła ustalająca maksymaln?wartość użytych materiałów niepochodzących, wówczas cała uzyskana poza Polsk?lub UE wartość dodana jest doliczana do niepochodzącego limitu.

Zasada bezpośredniego transportu. Zgodnie z warunkami Protokołu 4, preferencyjne traktowanie mog?uzyska?tylko te pochodzące produkty, które będ?transportowane bezpośrednio między Uni?Europejsk?i Polsk?lub przez terytorium krajów, z którymi mamy zawarte umowy handlowe na identycznych warunkach. Zasada ta wymaga, aby towary pochodzące były transportowane bezpośrednio z terytorium jednego państwa, strony umowy, na terytorium drugiego, będącego równie?stron?umowy. Zasada ta nie wyklucza ani tranzytu towarów przez terytorium państwa trzeciego, ani składowania ich czy przeładunku. Celem jej jest zabezpieczenie, aby pochodzący towar transportowany przez terytorium krajów trzecich nie zosta?zamieniony na niepochodzący lub poddany obróbce, w wyniku której straci?swój status.

Dla potwierdzenia spełnienia tego warunku należy przedłoży?władzom celnym w kraju importu jednolity dokument transportowy obejmujący całą tras?przesyłki, lub odpowiednie świadectwo wystawione przez władze celne kraju tranzytu, potwierdzające warunki, na jakich towar pozostawa?w państwie tranzytu.

Zakaz zwrotu cła. W odniesieniu do pochodzących produktów na które wystawiony zosta?dowód pochodzenia, obowiązuje zakaz zwrotu cła od niepochodzących materiałów użytych do ich wyprodukowania w Polsce i w Unii Europejskiej. Zakaz ten dotyczy wszystkich produktów objętych umow? Zapis o niestosowaniu zwrotu cła od tak zwanych komponentów niepochodzących ogranicza polskim eksporterom możliwość otrzymania zwrotu cła od importowanych surowców wykorzystywanych w procesie produkcji eksportowanego produktu, gdy jest on eksportowany do któregokolwiek kraju strefy preferencyjnej. Zmusza to do korzystania przede wszystkim z materiałów i komponentów pochodzących z tej strefy, gdy?tylko od nich można otrzyma?zwrot cła.

W praktyce oznacza to, że gdy eksporter występuje o wystawienie świadectwa pochodzenia EUR.1 na określony produkt, musz?by?opłacone cła za niepochodzące materiały, które zostały zużyte do jego produkcji, ale produkt ten skorzysta z preferencyjnego traktowania w partnerskim kraju importu. Jeżeli świadectwo nie jest wystawione na produkt, cło za materiały niepochodzące nie będzie płacone, ale w partnerskim kraju importu będzie musiała by?zapłacona pełna stawka celna, gdy?produkt nie będzie uważany za pochodzący w rozumieniu Porozumienia. Tzn. że zasada ta obowiązuje tylko wtedy, gdy wystawiany jest dowód pochodzenia służący zastosowaniu obniżonej stawki w kraju importu.

Wymogi dotyczące dokumentowania pochodzenia

Z preferencyjnego traktowania mog?korzysta?transportowane bezpośrednio produkty pochodzące z UE w imporcie do Polski oraz pochodzące z Polski w imporcie do UE, pod warunkiem przedłożenia dla nich:

• świadectwa przewozowego EUR.1, wystawionego przez władze celne kraju eksportera, na pisemny wniosek eksportera lub jego upoważnionego przedstawiciela, lub
• deklaracji o pochodzeniu sporządzonej wg określonego wzoru złożonej przez eksportera na fakturze, specyfikacji lub innym dokumencie handlowym, opisującym towary w sposób wystarczający do ich identyfikacji .

Nie ma potrzeby przedkładania żadnego dokumentu potwierdzającego pochodzenie w przypadku paczek małej wartości od i do osób prywatnych, lub stanowiących baga?podróżnego. Deklaracja na fakturze jest uproszczon?form?dokumentu preferencyjnego, który może by?stosowany przez eksportera zamiast świadectwa EUR.1 w określonych warunkach. Należy jednak pamięta? że deklaracja o pochodzeniu nigdy nie jest dowodem preferencyjnego pochodzenia w formalnym znaczeniu. Jest to tylko deklaracja, w której deklarujący oświadcza, że według jego wiedzy eksportowany produkt spełnia wymagania ustalone w protokole pochodzenia. W normalnej procedurze świadectwo jak i deklaracj?o pochodzeniu wystawia si?w chwili rzeczywistego eksportu.

Przepisy dopuszczaj?równie?wystawianie takich dokumentów retrospektywnie, w określonych warunkach. W odniesieniu do świadectwa EUR.1 dowód może by?dostarczony urzędowi celnemu nie p?niej, ni?w ciągu 3 lat od dania przyjęcia zgłoszenia celnego o ile nie by?dołączony do zgłoszenia. Deklaracja na fakturze musi by?przedłożona w kraju przywozu nie p?niej ni?2 lata od dokonania importu. Na podstawie dowodu pochodzenia wystawionego lub sporządzonego uprzednio jest możliwość wystawienia zastępczego świadectwa EUR.1. Jest równie?możliwość wystawienia duplikatu świadectwa EUR.1 w przypadku jego zniszczenia lub zaginięcia.

Deklaracja o pochodzeniu

Deklaracja o pochodzeniu może by?sporządzona przez każdego eksportera, dla przesyłek zawierających produkty pochodzące, których łączna wartość nie przekracza 6.000 EURO. W przypadku przesyłek większej wartości musi to by?upoważniony eksporter. O upoważnienie takie może wystąpi?każdy eksporter dokonujący częstych odpraw produktów.

Na podstawie art. 20 ?3 ustawy Kodeks celny, upoważnienia do uproszczonego sposobu dokumentowania może udzieli?organ celny osobom spełniającym określone warunki w ?. Szczegółowe zasady i tryb stosowania uproszczonego sposobu dokumentowania pochodzenia towarów ustala rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 31.08.1999 (Dz.U. Nr 74 poz. 832). Osoba ubiegająca si?o pozwolenie składa wniosek do organu celnego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzib?wnioskodawcy. Pozwolenie wydaje dyrektor właściwego urzędu celnego na okres określony przez wnioskodawc? jednak nie dłuższy ni?3 lata.

Osoba posiadająca pozwolenie może potwierdza?pochodzenie towarów w rozumieniu umów o wolnym handlu w formie deklaracji złożonej na fakturze, specyfikacji wysyłkowej lub innym dokumencie, który opisuje towar w sposób wystarczający do ich identyfikacji. Deklaracja upoważnionego eksportera może by?sporządzona, jeżeli towary, których dotyczy, s?uznawane za produkty pochodzące w rozumieniu umowy o wolnym handlu niezależnie od wartości towarów. Może ona dotyczy?tylko towarów wywożonych we własnym imieniu przez osob?posiadając?pozwolenie. Przywilej ten może by?cofnięty w każdej chwili, jeżeli zostanie stwierdzone, że osoba ta naruszyła przepisy prawa celnego lub umowy międzynarodowej dotyczące pochodzenia produktów lub uniemożliwia czy utrudnia przeprowadzenie kontroli dotyczącej prawidłowości sporządzonej deklaracji.

Świadectwo przewozowe EUR. 1

Aby służy?jako ważny dowód pochodzenia, świadectwo EUR.1 musi spełnia?następujące warunki:

• by?wystawione na ściśle określonym formularzu, wypełnione maszynowo lub ręcznie atramentem;
• nie może zawiera?wymaza?lub dopisków , za?każda zmiana musi by?parafowana przez wystawiającego i potwierdzona przez władze celne kraju wystawiającego;
• wszystkie obowiązkowe rubryki i pola musz?by?prawidłowo wypełnione, a opis towaru musi by?na tyle dokładny, aby umożliwi?jego identyfikacj?
• świadectwo musi zawiera?oryginalny podpis i stempel (zgodny z obowiązującym wzorem wystawiającej administracji celnej;
• świadectwo musi zosta?przedłożone władzom celnym kraju importu w okresie swojej ważności.

Dowód pochodzenia jest ważny przez 4 miesiące od daty wystawienia przez władze celne w kraju eksportu i w tym okresie musi by?przedłożony władzom celnym kraju importu. Termin ten odnosi si?zarówno do EUR.1, jak i do uproszczonej formy dowodu określanej jako deklaracja na fakturze.

Każdy eksporter ubiegający si?o wystawienie świadectwa przewozowego EUR.1 jest zobowiązany do przedłożenia, na każde żądanie władz celnych kraju eksportu, w którym występuje o świadectwo, odpowiednich dokumentów potwierdzających status pochodzenia produktów i spełnienia wszystkich innych wymogów koniecznych dla wystawienia tego dokumentu. Obowiązek przechowywania kompletnej dokumentacji źródłowej ciąży na eksporterze przez okres co najmniej 3 lat.

Weryfikacja dowodów pochodzenia

Dla zapewnienia prawidłowego stosowania umów i ochrony interesów finansowych państw, organy celne dokonuj?kontroli. właściwej realizacji postanowie?dotyczących preferencyjnego traktowania produktów. W tym zakresie UE oraz Polska udzielaj?sobie wzajemnej pomocy za pośrednictwem władz celnych dokonując weryfikacji autentyczności świadectw przewozowych lub deklaracji na fakturach oraz prawidłowości informacji podanych w tych dokumentach. Weryfikacje maj?na celu ustalenie, czy z preferencyjnego traktowania korzystaj?tylko towary spełniające preferencyjne reguły pochodzenia określone w poszczególnych protokołach.

Weryfikacje s?dokonywane wyrywkowo lub wtedy, gdy istniej?uzasadnione wątpliwości co do pochodzenia towarów lub wiarygodności przedstawionych dokumentów. W przypadku wątpliwości weryfikacja dowodu pochodzenia jest przyjęta i akceptowana przez wszystkie uczestniczące we współpracy kraje metod?wyjaśniania wszelkich wątpliwości lub potwierdzania autentyczności.

W tym celu władze celne kraju importu zwracaj?świadectwo lub faktur?władzom celnym kraju eksportu, podając przyczyny wnioskowania o weryfikacj? Dokonujące weryfikacji władze celne kraju eksportu maj?prawo zażąda?każdego dowodu, przeprowadzi?kontrol?ksiąg rachunkowych eksportera i każd?kontrol? któr?uznaj?za właściw?.

O wynikach weryfikacji, występujące z wnioskiem władze s?informowane tak szybko jak to możliwe. Otrzymane wyniki musz?zawiera?stwierdzenia, które pozwol?na ustalenie, czy dokumenty s?autentyczne, a wymienione w nich produkty spełniły wszystkie warunki, aby uzyska?preferencyjne traktowanie. Jeżeli w przypadku uzasadnionej wątpliwości brak jest odpowiedzi w ciągu 10 miesięcy od dnia złożenia wniosku o dokonanie weryfikacji, lub gdy udzielona odpowied?nie zawiera wystarczających informacji do ustalenia autentyczności weryfikowanych dokumentów albo rzeczywistego pochodzenia produktów, władze wnioskujące o weryfikacj?odmawiaj?wszelkich preferencji.

Opracowanie: MGP i PS

Powrót