Rynki zagraniczne.

Powrót

Świat

05-05-30

Organizacje :: Światowa Organizacja Handlu (WTO)

Geneza i podstawowe zasady

Pomysł liberalizacji handlu światowego w oparciu o wielostronny układ handlowy był rozważany jeszcze w tracie II wojny światowej. Na konferencji w Hawanie w 1947 roku 21 państw ustaliło tekst Układu ogólnego w sprawie taryf celnych i handlu (General Agreement on Tariffs and Trade – GATT). GATT wszedł w życie 1 stycznia 1948 roku, stając się podstawą prawną wielostronnego systemu współpracy handlowej i wprowadzając do codziennej praktyki takie zasady, jak klauzula najwyższego uprzywilejowania (KNU), czy narodowe traktowanie.

Klauzula Największego Uprzywilejowania (ang. MFN – Most Favoured Nation clause) – oznacza, że preferencja przyznana jednemu krajowi musi być rozciągnięta na wszystkich członków WTO. Innymi słowy, preferencja przyznana ds. przez UE w imporcie z USA, musi być rozciągnięta na wszystkich członków WTO, i odwrotnie, wszelkie cła i opłaty wprowadzane przez UE na import danego produktu ds. z USA, muszą obowiązywać także innych członków, na tzw. zasadzie erga omnes. Nie dotyczy to umów preferencyjnych i stref wolnego handlu.*

Traktowanie narodowe (ang. National Treatment) – Podatki i inne opłaty oraz przepisy krajowe nie powinny być stosowane wobec produktów importowanych i krajowych, tak aby stwarzać ochronę produkcji krajowej. Innymi słowy, zabroniona jest dyskryminacyjne traktowanie produktów importowanych w porównaniu z produkcją krajową.

Listy koncesyjne (ang. Schedules of concessions) – jest to całość zobowiązań członków WTO przyjętych w ramach danej Rundy Negocjacyjnej dotyczących obniżek taryf celnych, wraz z okresami ich implementacji, oraz kontyngentów taryfowych. Zobowiązania te muszą być bezwzględnie przestrzegane przez członków WTO, co stwarza całkowitą przejrzystość i daje pełną informację na temat poziomu stawek celnych członków i perspektyw ich obniżania.

Powstanie WTO i Konferencje Ministerialne

W wyniku kolejnej rundy liberalizacyjnej GATT, w 1995 roku (Runda Urugwajska) zadecydowano o powstaniu Światowej Organizacji Handlu WTO (adres internetowy WTO to www.wto.org - pełen zestaw aktualnych informacji w jęz. Angielskim, francuskim i hiszpańskim).

WTO określa zasady współczesnego światowego handlu i – w przeciwieństwie do GATT – ma osobowość prawną. Polska jest współzałożycielem WTO. W ramach WTO, podobnie jak na forum GATT, decyzje w większości spraw są podejmowane na zasadzie konsensusu. Runda Urugwajska doprowadziła również do objęcia systemem wielostronnym nowych dziedzin współpracy międzynarodowej. W czasie negocjacji wypracowano zupełnie nowy Układ w sprawie handlu usługami (GATS) oraz Porozumienie w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej (TRIPS).

Najwyższą władzą WTO są regularne Konferencje Ministerialne (KM) odbywające się co dwa lata. Na nich oceniana jest dotychczasowa działalność Organizacji, nakreślane są plany jej rozwoju i perspektywy dalszego działania oraz wytyczane są konkretne cele do osiągnięcia w określonym czasie, głównie w zakresie obniżek stawek celnych. Rozstrzygają one często problemy na szczeblu politycznym, których nie udało się rozwiązać w trakcie rozmów w Genewie.

Ostatnia V Konferencja Ministerialna miała miejsce w Cancun, w Meksyku, w dniach 10 – 14. 09.2003 r. i zakończyła się fiaskiem. Brak porozumienia między krajami rozwiniętymi (gł. UE i USA), a krajami rozwijającymi się (na czele z Brazylią, Argentyną i Indiami) i najmniej rozwiniętymi (tzw. grupa afrykańska) doprowadził do rozwiązania Konferencji bez żadnych konkretnych ustaleń. Kolejna VI Konferencja Ministerialna planowana jest na 12 – 18.12.2005 r. w Hong-Kongu. Oczekuje się, że KM może przesądzić o kierunku i tempie liberalizacji handlu w towarach i usługach trwającej obecnie rundy negocjacyjnej.

Jakie znaczenie dla polskich przedsiębiorstw mają postanowienia WTO ?

Kolejne rundy negocjacyjne, w wyniku których następuje liberalizacja taryf celnych przyczyniają się do poprawy warunków eksportu na rynki innych krajów oraz wprowadzają jasne i przejrzyste reguły handlu międzynarodowego. Trzeba jednak pamiętać, że uzgodnione zobowiązania liberalizacyjne dotyczą wszystkich państw, w tym Polski (jako członka Unii Europejskiej, która występuje na forum WTO jako jeden podmiot). Oznacza to, że wraz z lepszym dostępem polskich towarów na rynki trzecie zmniejsza się także ochrona przed importem i zwiększa konkurencja na rynku polskim.

Reguły WTO zapewniają informację o dozwolonych środkach ochrony rynku przed nadmiernym importem, dumpingiem lub nieuczciwą konkurencją. Złamanie tych reguł daje poszkodowanemu krajowi należącemu do WTO prawo do domagania się zaprzestania niedozwolonych praktyk oraz zrekompensowania poniesionej szkody. W ramach WTO działa system rozstrzygania sporów, a członkowie naruszający zasady są zobowiązani do wykonania wyroku tzw. panelu. System rozstrzygania sporów jest ważnym elementem dyscyplinującym członków i skłaniającym do przestrzegania przyjętych reguł w handlu międzynarodowym.

Istnieje niewielka grupa państw, które dopiero ubiegają się o członkostwo w WTO, a które nie miały do tej pory podpisanych umów dwustronnych z UE. Należą do nich: Algieria, Arabia Saudyjska, Białoruś, Bhutan, Bośnia i Hercegowina, Czarnogóra, Iran, Jemen, Laos, Libia, Serbia i Syria. Ich ewentualna akcesja do WTO oznaczać będzie dla polskich przedsiębiorców polepszenie warunków handlu z tymi krajami.

Obecna Runda Negocjacyjna (DDA)

W ramach WTO odbywają się kilkuletnie rundy negocjacji, mające na celu liberalizację handlu światowego i ew. wzmocnienie systemu WTO. W dniach 9-13 listopada 2001 odbyła się IV Konferencja Ministerialna w Doha w Katarze. Podjęto tam decyzję o przeprowadzeniu nowej rundy negocjacji liberalizacyjnych, która będzie pełniej uwzględniać interesy krajów rozwijających się – stąd nazwa Runda Rozwojowa Doha lub Nowa Runda (ang. Doha Development Agenda –DDA).

Obecnie główne obszary negocjacyjne Nowej Rundy to: rolnictwo (dostęp do rynku, dopłaty do eksportu, wsparcie wewnętrzne sektora rolnego), dostęp do rynku dla towarów nierolnych (NAMA), handel usługami, zasady WTO, ochrona praw własności intelektualnej (TRIPS), rozstrzyganie sporów, handel a środowisko, implementacja (realizacja porozumień WTO) oraz ułatwienia w handlu.

Polska w WTO po akcesji do UE

Wejście do UE zmieniło sytuację Polski na forum WTO, w związku z przekazaniem polityki handlowej z poziomu narodowego na wspólnotowy. Oznacza to, że z państwami trzecimi i WTO negocjacje prowadzi KE (Dyrekcja Generalna ds. Handlu – DG Trade) na podstawie mandatu od Rady UE (Ministrowie państw członkowskich UE) i w konsultacji z grupami roboczymi Rady UE, przede wszystkim z Komitetem 133, w pracach którego uczestniczy przedstawiciel Polski. W Komitecie 133 omawiane są także wszystkie sprawy związane z uczestnictwem państw członkowskich w Światowej Organizacji Handlu (WTO). Na forum WTO państwa członkowskie UE nie prezentują oddzielnie swoich stanowisk, wspólne stanowisko UE prezentowane jest przez Komisję Europejską. Stąd Komitet 133 jest tym właśnie forum, na którym Polska współtworzy wspólnotową politykę handlową prezentowaną w ramach negocjacji WTO. Strona internetowa DG TRADE zawierająca wiadomości na temat aktywności UE w WTO: http://www.europa.eu.int/comm/trade/issues/newround/index_en.htm

Opracowanie rządowe

Powrót